1.โดยปกติคดีที่คู่ความตกลงกัน หรือประนีประนอมยอมความกันในประเด็นแห่งคดีโดยมิได้มีการถอนคำฟ้องตามมาตรา 138 แห่งประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง จะเกิดขึ้นได้ต่อเมื่อคู่ความทั้งสองฝ่ายยินยอมเจรจาต่อรอง เพื่อให้ศาลจดรายงานกระบวนพิจารณา ข้อตกลงหรือการประนีประนอมยอมความนั้นไว้ แล้วพิพากษาไปตามข้อตกลงหรือการประนีประนอมยอมความดังกล่าวนั้น

2.แต่ในกรณีการบุกรุกที่สาธารณสมบัติของแผ่นดินสำหรับพลเมืองใช้ประโยชน์ร่วมกัน รัฐในฐานะผู้ดูแลที่ดินอันเป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดิน สำหรับพลเมืองใช้ร่วมกัน ไม่มีเหตุผลใดที่จะผ่อนปรนแก่ผู้บุกรุก ซึ่งเป็นผู้กระทำผิด ทั้งมาตรา 122 แห่งพระราชบัญญัติลักษณะปกครองท้องที่พระพุทธศักราช 2457 และที่แก้ไขเพิ่มเติมและระเบียบกระทรวงมหาดไทย ว่าด้วยการดูแลรักษาและคุ้มครองป้องกันที่ดินอันเป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดินสำหรับพลเมืองใช้ร่วมกัน พ.ศ.2553 ให้อำนาจองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นเป็นผู้ดำเนินการระงับข้อพิพาทหรือร้องทุกข์กล่าวโทษ โดยไม่ได้ให้อำนาจเกี่ยวกับการประนีประนอมยอมความไว้แต่อย่างใด

3.ประเด็น เมื่อมีชาวบ้านบุกรุกที่ดินอันเป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดิน เช่นนี้ก็เป็นภาระของเทศบาลที่ที่ดินนั้นตั้งอยู่ที่จะต้องแจ้งความร้องทุกข์ดำเนินคดีแก่ผู้บุกรุก เป็นคดีอาญา ปรากฏว่าพนักงานอัยการมีคำสั่งไม่ฟ้อง และให้เทศบาลไปดำเนินคดีแพ่งต่อไป จึงได้มีการฟ้องขับไล่ผู้บุกรุกพร้อมรื้อถอนอาคาร ศาล ได้ไกล่เกลี่ย เช่นนี้เทศบาลจะสามารถดำเนินการได้หรือไม่

4.คณะกรรมการพิจารณาร่างกฎหมายของกระทรวงมหาดไทย(คณะที่ 1) พิจารณาแล้ว มีความเห็นโดยสรุปว่า โดยที่เทศบาลไม่มีอำนาจเกี่ยวกับการประนีประนอมยอมความจึงไม่มีเหตุที่จะต้องทำสัญญาประนีประนอมยอมความกับจำเลยและควรที่จะรายงานต่อศาล ดังกล่าวให้ดำเนินกระบวนพิจารณาเพื่อวินิจฉัยชี้ขาดข้อพิพาท และมีคำพิพากษาตามคำฟ้องของเทศบาลต่อไป

ทั้งนี้ ในกรณีที่ไม่ได้รับอนุญาตให้ใช้ที่ดินตามมาตรา 9 แห่งประมวลกฎหมายที่ดิน (ปลูกสร้างอาคาร) เช่นนี้รัฐสามารถออกคำสั่งทางปกครองบังคับผู้บุกรุกที่ดินในดังกล่าวออกจากที่ดินนั้นได้โดยไม่ต้องดำเนินการฟ้องคดีต่อศาลตามประมวลกฎหมายที่ดินมาตรา 108 พระราชบัญญัติควบคุมอาคาร พ.ศ.2522หรือประกาศคณะปฏิวัติ ฉบับที่ 49 (ลงวันที่11 ม.ค. 2562) แล้วแต่กรณี (ดูรายละเอียดตามมติคณะกรรมการฯ ครั้งที่ 16/2563วันพุธที่ 1 กรกฎาคม 2563)