1.ช่วงเวลาที่ผ่านมาตั้งแต่ พ.ศ.2562 เป็นต้นมาเกิดประเด็นปัญหาการแก้ไขกฎหมายของข้าราชการและพนักงานขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น โดยเฉพาะประเด็นของผู้ที่มาจากการเลือกตั้งทั้งหลายประการ เรามาดูประเด็นที่น่าสนใจเกี่ยวกับการสั่งให้นายกขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นกันดีกว่า ครั้งนี้จะเสนอเกี่ยวกับ พระราชบัญญัติสภาตำบลและองค์การบริหารส่วนตำบล พ.ศ.2537 ซึ่งมีการแก้ไขเพิ่มเติมมาถึงฉบับที่ 7 ในปี พ.ศ.2562 แล้ว

2.เรามาดูประเด็นการแก้ไข (ฉบับที่ 6) พ.ศ.2552 มาตรา 92 วรรคหนึ่ง ความโดยสรุปว่า หากปรากฏว่านายกองค์การบริหารส่วนตำบลกระทำการฝ่าฝืนต่อความสงบเรียบร้อย หรือสวัสดิภาพของประชาชนหรือละเลยไม่ปฏิบัติตามหรือปฏิบัติการไม่ชอบด้วยอำนาจหน้าที่ให้นายอำเภอดำเนินการสอบสวนโดยเร็ว และ วรรคสอง ความโดยสรุปว่า ในกรณีที่ผลการสอบสวนปรากฏว่า นายกองค์การบริหารส่วนตำบลมีพฤติการณ์ตามวรรคหนึ่งจริง ให้นายอำเภอเสนอให้ผู้ว่าราชการจังหวัดสั่งให้บุคคลดังกล่าว พ้นจากตำแหน่งและคำสั่งของผู้ว่าราชการจังหวัดให้เป็นที่สุด

ต่อมากฎหมายฉบับนี้ มีการแก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 7)พ.ศ.2562 มาตรา 58/1 ความโดยสรุปว่า บุคคลผู้มีสิทธิสมัครรับเลือกตั้งเป็นนายกองค์การบริหารส่วนตำบล ต้องมีคุณสมบัติและไม่มีลักษณะต้องห้ามตามกฎหมายว่าด้วยการเลือกตั้งสมาชิกสภาท้องถิ่นหรือผู้บริหารท้องถิ่น

โดยพระราชบัญญัติการเลือกตั้งสมาชิกสภาท้องถิ่น หรือผู้บริหารท้องถิ่น พ.ศ.2562 มาตรา 50(25) ความโดยสรุปว่า บุคคลผู้มีลักษณะดังต่อไปนี้เป็นบุคคลต้องห้ามมิให้ใช้สิทธิสมัครรับเลือกตั้ง กล่าวคือ เคยถูกสั่งให้พ้นจากตำแหน่งใดๆ ในองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น เพราะทอดทิ้งหรือละเลยไม่ปฏิบัติการตามหน้าที่และอำนาจ หรือปฏิบัติการไม่ชอบด้วยหน้าที่และอำนาจ หรือประพฤติตนฝ่าฝืนต่อความสงบเรียบร้อยหรือสวัสดิภาพของประชาชน

3.เมื่อข้อเท็จจริงปรากฏว่า นายอำเภอแห่งหนึ่งได้แต่งตั้งคณะกรรมการสอบสวน นายส. นายกองค์การบริหารส่วน ตำบลก. และ นายอ. นายกองค์การบริหารส่วน ตำบล ข.โดยอาศัยอำนาจตามมาตรา 92 (พ.ร.บฯ ฉบับที่ 6 พ.ศ. 2552) แล้วนายอำเภอได้เสนอให้ผู้ว่าราชการจังหวัดนั้น สั่งให้นายกองค์การบริหารส่วนตำบลทั้ง 2 คนดังกล่าวพ้นจากตำแหน่งจะเป็นการชอบด้วยกฎหมายหรือไม่ เช่นนี้

4.โดยส่วนราชการได้หารือปัญหาดังกล่าวต่อคณะกรรมการพิจารณาร่างกฎหมายของกระทรวงมหาดไทย ซึ่งคณะกรรมการดังกล่าวพิจารณาแล้ว มีความเห็นโดยสรุปว่า

1) การพ้นจากตำแหน่ง แยกออกเป็น 2 ลักษณะคือ การพ้นจากตำแหน่งโดยผลของกฎหมายเมื่อมีกรณีดังกล่าวเกิดขึ้น บุคคลนั้นย่อมต้องพ้นจากตำแหน่งทันทีกับการพ้นจากตำแหน่งตามคำสั่งของผู้มีอำนาจสั่งให้พ้นจากตำแหน่ง (ความเห็นของคณะกรรมการกฤษฎีกาคณะที่ 1 เรื่องเสร็จที่ 1081/2558)

2) เมื่อข้อเท็จจริงปรากฏว่า นายส.ไม่ได้เป็นผู้มีพฤติกรรมในทางทุจริต การสั่งให้พ้นจากตำแหน่งนายกองค์การบริหารส่วนตำบลก. จึงไม่มีผลทำให้ขาดคุณสมบัติหรือมีลักษณะต้องห้ามตามมาตรา 58/1(3) (พ.ร.บ.ฯฉบับที่ 6 พ.ศ.2552) ผู้ว่าราชการจังหวัดจึงไม่สามารถอาศัยอำนาจ ตามมาตรา 92 (พ.ร.บ.ฯฉบับที่ 6 พ.ศ.2552)ประกอบมาตรา 26 (พ.ร.บ.ฯฉบับที่ 7 พ.ศ.2562) สั่งให้นายส. พ้นจากตำแหน่งนายกองค์การบริหารส่วนตำบล ก.แต่อย่างใด

ส่วนกรณีนายอ. เมื่อข้อเท็จจริงปรากฏว่า เป็นผู้มีพฤติกรรมในทางทุจริต การสั่งให้นายอ.พ้นจากตำแหน่งนายกองค์การบริหารส่วนตำบลข. ดังกล่าวจึงมีผลทำให้ขาดคุณสมบัติหรือมีลักษณะต้องห้าม ตามมาตรา 58/1(3)ดังกล่าว ผู้ว่าราชการจังหวัด จึงสามารถอาศัยอำนาจ ตามมาตรา 92 สั่งให้ นายอ. พ้นจากตำแหน่งนายกองค์การบริหารส่วนตำบลข. ได้ (มติของคณะกรรมการพิจารณาร่างกฎหมายของกระทรวงมหาดไทยคณะที่ 1 ในการประชุมครั้งที่ 4/2564 วันที่ 10 พ.ย. 2564)

5.เราก็ต้องติดตามกันต่อไปนะครับ โดยเฉพาะมาตรา 26 แห่งพ.ร.บ.ฯฉบับที่ 7 พ.ศ.2562 กำหนดโดยสรุปว่า บรรดาข้อกล่าวหาหรือการดำเนินการใดๆตามมาตรา 92 (พ.ร.บ.ฯฉบับที่ 5 พ.ศ.2546) ที่อยู่ระหว่างสอบสวน หรือสอบสวนเสร็จแล้ว แต่ยังมิได้มีคำสั่งก่อนวันที่ พ.ร.บ.ฯ ฉบับที่ 7 ใช้บังคับให้ดำเนินการต่อไปตามพ.ร.บ.ฯ 2537 และที่แก้ไขเพิ่มเติมจนกว่าจะแล้วเสร็จนะครับ