เปิดเอกสาร"การรถไฟฯ" ยื่นแบบ"ส.ค.1"เมื่อปี 2498 อ้างสิทธิครอบครองที่ดินเขากระโดง 5,083 ไร่ - พระราชกฤษฎีกาฯ แต่ไร้ระบุวัน-เดือน-ปีที่ได้มา ตามหลังชาวบ้านแจ้งครอบครองมาก่อน

เมื่อวันที่ 11 สิงหาคม 2568 ผู้สื่อข่าวรายงานว่า ได้มีการเผยแพร่เอกสาร "แบบแจ้งการครอบครองที่ดิน (ส.ค.1)" เลขที่ 1180 ของการรถไฟแห่งประเทศไทย (รฟท.) ลงวันที่ 27 พฤษภาคม พ.ศ.2498 (นายไสว นิมนวล ) สบท.ลำปลายมาศ ตัวแทนการรถไฟฯ แจ้งครอบครองพื้นที่เขากระโดง จังหวัดบุรีรัมย์ รวมเนื้อที่ 5,083 ไร่ ต่อกรมที่ดิน โดยระบุในช่องสาเหตุการได้มาว่า "พระราชกฤษฎีกา" แต่ไม่ปรากฏวัน เดือน ปี ที่ได้มา และระบุสภาพที่ดินเป็น "ทางรถไฟ"

สำหรับ ส.ค.1 เป็นเพียงการแจ้งครอบครองเพื่อทำประโยชน์ ไม่ใช่หนังสือแสดงกรรมสิทธิ์ ทั้งนี้ การแจ้งดังกล่าวเกิดขึ้นหลังจากกรมที่ดินประกาศให้ราษฎรที่ครอบครองและทำประโยชน์ในที่ดินมาก่อนวันที่ 14 ธันวาคม 2497 มาจดทะเบียนแจ้งสิทธิ ซึ่งประชาชนจำนวนมากในพื้นที่เขากระโดงได้แจ้ง ส.ค.1 ไว้แล้วตั้งแต่ปี 2497 ก่อนการรถไฟฯ จะมายื่นในปี 2498

ประเด็นนี้จึงถูกตั้งข้อสังเกตว่า หากการรถไฟฯ มีกรรมสิทธิ์มาตั้งแต่ปี 2462 ตามที่อ้าง เหตุใดต้องมาขอจด ส.ค.1 ซึ่งเป็นสิทธิที่กฎหมายออกแบบมาเพื่อราษฎร และเหตุใดจึงไม่สามารถระบุวัน เดือน ปี การได้มาของสิทธิตามพระราชกฤษฎีกาที่อ้างได้อย่างชัดเจน

ทั้งนี้ ตามกฎหมาย หน่วยงานของรัฐจะได้กรรมสิทธิ์ในที่ดิน ต้องได้มาโดยการเวนคืนหรือการจัดซื้อ พร้อมแผนที่ท้ายพระราชกฤษฎีกาที่กำหนดเขตชัดเจน และต้องประกาศในราชกิจจานุเบกษาครบทั้ง 3 องค์ประกอบ ซึ่งในกรณีพื้นที่เขากระโดง ที่ผ่านมาการรถไฟฯ ไม่สามารถนำเอกสารครบทั้ง 3 องค์ประกอบนี้ มาแสดงต่อคณะกรรมการสอบสวนตามมาตรา 61 แห่งประมวลกฎหมายที่ดิน เพื่อให้มีมติเพิกถอนเอกสารสิทธิของประชาชนได้

เอกสาร ส.ค.1 ปี 2498 นี้ จึงเป็นอีกหนึ่งหลักฐานสำคัญที่ทำให้ข้อพิพาทเรื่องสิทธิในที่ดินเขากระโดง ยังคงต้องพิสูจน์กันในศาล ด้วยข้อเท็จจริงและหลักฐานครบถ้วน ต่อไป

- 006