ขณะนี้ ผู้คนสนใจมาก กรณีสหราชอาณาจักรออกมาเตือนว่า หากไทยยังใช้ลิงเก็บมะพร้าว โดยแยกลิงออกจากฝูงและมีการกักขัง ถือเป็นการทรมานสัตว์สหราชอาณาจักรจะยุติการนำเข้ามะพร้าวจากประเทศไทยซึ่งจะทำให้ประเทศไทยขาดรายได้นับพันล้านบาท
ผมและคนไทยจำนวนไม่น้อยรู้สึกคับข้องใจ เพราะมองว่าคนไทยผูกพันกับลิงไม่ว่าจะใช้ลิงเก็บมะพร้าวหรือแสดงละครลิงซึ่งต่างก็เป็นวัฒนธรรมของคนไทยแต่เดิมมา
จึงอดคิดที่จะโต้ตอบไม่ได้ว่า ฝรั่งเองก็ใช้ม้าลากรถ ใช้สุนัขเทียมล้อลากเพื่อใช้เดินทางในดงหิมะ
เลี้ยงเป็ดและห่านโดยขุนให้อ้วนเพื่อให้ตับเป็ดหรือห่านมีขนาดโตเป็นที่ต้องการของผู้บริโภคในการกินตับที่เรียกว่า
“ฟัวกราส์ - Foie gras” และยังมีอื่นๆอีกมากที่เราสามารถวิพากษ์วิจารณ์โต้กลับได้
การโต้กลับทำนองว่า หากเอ็งจะตำหนิข้าตัวเอ็งก็ทำผิดเลวพอกัน คงไม่ช่วยให้สถานการณ์ดีขึ้น แต่หากจะพิจารณาประเด็นที่ถูกกล่าวหาว่ามีความจริงมากน้อยแค่ไหน โดยไม่ยึดศักดิ์ศรีและชาตินิยมอธิบายข้อเท็จจริงว่า เกษตรกรสอนลิงและให้ลิงช่วยทำงานด้วยความรักอย่างไร มีทั้งคลิปและข้อเท็จจริงมากมาย ขณะเดียวกัน เร่งสำรวจว่าประเทศของเราอาจมีผู้เลี้ยงลิงอย่างผิดวิธีตามที่ถูกกล่าวหาบ้างหรือไม่ โดยเจรจาขอข้อมูลจากองค์กรที่พบเห็นนำมาแก้ไขและชี้แจงให้ประเทศที่เป็นผู้ซื้อมะพร้าวได้เข้าใจ และรับรู้ว่าในข้อเท็จจริงประเทศของเราก็ได้มีการตระหนักห่วงใยในปัญหาดังกล่าวและแก้ไขไปแล้วอย่างไร
การดำเนินการเช่นนี้ น่าจะสร้างสรรค์มากกว่าที่จะตอบโต้ ข้าเลวเอ็งก็เลว เราอาจจะแนะนำให้ประเทศของเขาได้พัฒนาในเรื่องใกล้เคียงกับที่เกิดขึ้นในบ้านเราได้อีกด้วย
ครั้งนี้ ไม่ใช่ครั้งแรกที่เกิดเหตุการณ์เช่นนี้
เพราะเมื่อสี่ถึงห้าปีก่อน เราเคยถูกกล่าวหาจากสหรัฐอเมริกาและสหภาพยุโรปว่าการประมงของไทยใช้แรงงานเด็ก มีการค้ามนุษย์ และมีการทำการประมงที่ไม่ยั่งยืน เพราะใช้เครื่องมือจับสัตว์น้ำขนาดเล็กด้วยอวนและแหที่มีตาถี่ๆ หากประเทศไทยไม่ปรับปรุง ประเทศเหล่านี้ก็จะไม่นำเข้าอาหารทะเลจากไทย
ในที่สุด ประเทศไทยก็ได้ปรับปรุงพัฒนาสภาพปัญหาจนหลุดพ้นข้อกล่าวหาของประเทศคู่ค้าดังกล่าว
สิ่งที่เกิดขึ้นแสดงให้เห็นว่า ขณะนี้ ประชาคมโลกสนใจปัญหาด้านสิ่งแวดล้อมและสิทธิมนุษยชน การซื้อขายแลกเปลี่ยนในประชาคมโลกจึงเป็นเครื่องมือต่อรองในการพัฒนา
ดังนั้น หากจะนำเหตุผลและมุมมองของผู้ซื้อมาใช้ให้เป็นประโยชน์ ประเทศไทยของเราก็เป็นผู้ซื้อไฟฟ้ารายใหญ่จากเพื่อนบ้านของเรา จึงควรนำมาพิจารณาใช้
ประเทศไทยซื้อไฟฟ้าจาก สปป.ลาว
คนจำนวนไม่น้อยมีความห่วงใยว่า การที่ สปป.ลาว จะผลิตไฟฟ้าด้วยพลังน้ำจากแม่น้ำโขง เพื่อนำไฟฟ้าที่ผลิตได้มากกว่าร้อยละ ๙๐ มาขายให้กับประเทศไทย หากการสร้างเขื่อนแบบฝายน้ำล้นเพื่อผลิตไฟฟ้าโดยที่ไม่ได้ถูกออกแบบและดำเนินการก่อสร้างให้ถูกต้อง จะก่อให้เกิดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมของทั้งสองประเทศ
ในฐานะที่ประเทศไทยเป็นผู้ซื้อไฟฟ้ารายใหญ่ที่สุด การไฟฟ้าฝ่ายผลิตและกระทรวงพลังงานของไทย ควรจะได้แสดงความห่วงใยและช่วยกำหนดมาตรฐานของการออกแบบและการก่อสร้าง และอาจมีเงื่อนไขของการผลิตไฟฟ้าว่าจะต้องดำเนินการก่อสร้างเขื่อนแบบฝายน้ำล้นอย่างไรบ้าง ไทยจึงสามารถที่จะทำสัญญาซื้อไฟฟ้าจากผู้ผลิตใน สปป.ลาว เชื่อว่าประเทศไทยจะมีน้ำหนักในการให้คำแนะนำและกระตุ้นเตือนทั้งนี้เพราะ
๑) ขณะนี้ สปป.ลาว ได้มีแผนงานและสำรวจเบื้องต้นจะสร้างเขื่อนแบบฝายน้ำล้นเพื่อผลิตไฟฟ้าในแม่น้ำโขง จำนวน ๑๑ แห่ง
เฉพาะที่อยู่ในแม่น้ำโขงส่วนที่อยู่ในเขตอธิปไตยของสปป.ลาวจำนวน ๗ แห่ง
อยู่ในแม่น้ำโขงส่วนที่เชื่อมต่อไทย-ลาว จำนวน ๒ แห่ง
การสร้างเขื่อนแบบฝายน้ำล้น จำนวน ๕ แห่ง ที่อยู่ในอาณาเขตของ สปป.ลาว แม้จะอยู่ในอำนาจอธิปไตย การตัดสินใจของ สปป.ลาว แต่ประเทศผู้ซื้อรายใหญ่ก็น่าจะมีน้ำหนักในการตัดสินใจอย่างมาก
๒) การผลิตไฟฟ้าเกือบทั้งหมดมากว่าร้อยละ ๙๐ จะต้องทำสัญญาขายล่วงหน้ากับประเทศไทย จึงสามารถดำเนินการก่อสร้างได้ ทั้งนี้ เพราะ สปป.ลาว ใช้ไฟฟ้าจำนวนน้อยนิด แต่มีภูมิลักษณะเหมาะสมในการผลิตไฟฟ้าจากพลังน้ำ เขาจึงกำหนดนโยบายและยุทธศาสตร์ที่จะเป็นแบตเตอรี่ของเอเชีย
ประเทศไทยจึงเป็นผู้ซื้อไฟฟ้า ที่น่าจะมีอำนาจต่อรอง และสร้างเงื่อนไขเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืนได้
๓) ประเด็นสำคัญที่ประเทศไทยจะได้หยิบยกขึ้นหารือกับ สปป.ลาว ให้ออกแบบและก่อสร้างในมาตรฐานที่เหมาะสม คือ
ก. ระดับน้ำและคุณภาพน้ำในแม่น้ำโขงก่อนและหลังการสร้างเขื่อนแบบฝายน้ำล้น จะต้องไม่ทำให้ตลิ่งริมแม่น้ำโขงพังทลายเพิ่มมากขึ้น
ข. จะต้องมีระบบเพื่อการคมนาคมโดยมีช่องทางเดินเรือและการยกระดับน้ำในช่องทางดังกล่าวอย่างเหมาะสม
ค. จะต้องมีระบบเพื่อให้สัตว์น้ำ เช่น ปลา สามารถว่ายทวนน้ำจากท้ายเขื่อนไปเหนือเขื่อน โดยใช้เทคโนโลยีที่ดีกว่าบันไดปลาโจน เพราะปัจจุบันมีเทคโนโลยีที่ใช้ลิฟท์ขนาดใหญ่มาก ที่ยกได้ทั้งน้ำและปลาในจุดที่มีระบบดึงดูดด้วยกระแสน้ำให้ปลามารวมตัว
ง. จะต้องมีระบบระบายตะกอน ซึ่งเป็นอาหารของสัตว์น้ำที่สำคัญจากเหนือเขื่อนสู่ท้ายเขื่อน ตามมาตรฐานของเทคโนโลยีที่เหมาะสม
จ. แม้เขื่อนแบบฝายน้ำล้นจะไม่กระทบประชาชนที่อยู่สองฝั่งแม่น้ำโขง เพราะมิใช่เป็นเขื่อนเพื่อกักเก็บน้ำแต่มีลักษณะแบบฝายน้ำล้นที่ยกระดับน้ำในแม่น้ำให้สูงขึ้น และเมื่อมีน้ำเหนือเขื่อนเติมลงมาก็จะผันลงไปท้ายเขื่อน
แต่บ้านเรือนของชาวบ้านที่อยู่บริเวณที่สร้างตัวเขื่อนย่อมถูกผลกระทบบ้าง เมื่อคำนึงถึงสิทธิมนุษยชนโครงการจะต้องดูแลที่ทำมาหากินและชดเชยผลกระทบอย่างคุ้มค่า
ฉ. จะต้องก่อสร้างเขื่อนแบบฝายน้ำล้นที่แข็งแรง สามารถต้านทานแรงสั่นสะเทือนจากแผ่นดินไหว โดยเพิ่มปัจจัยด้านความปลอดภัย (Safety Factors)
หากการไฟฟ้าฝ่ายผลิตฯและกระทรวงพลังงานจะได้เร่งปรึกษาหารือ และสร้างความตระหนักถึงเงื่อนไขของผู้ซื้อไฟฟ้า ซึ่งอย่างน้อยจะต้องส่งผลดีต่อปัจจัยแวดล้อมดีกว่า หรือเท่ากับกรณีเขื่อนไซยะบุรี ก็น่าจะเกิดประโยชน์ต่อการพัฒนาที่ยั่งยืน
ประเทศไทยก็จะได้ใช้ไฟฟ้าในการพัฒนาประเทศ ที่มาจากแหล่งพลังงานสะอาด ราคาถูก และไม่กระทบสิ่งแวดล้อม
ผู้ที่มีความห่วงใยในผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม และเสนอให้ประเทศไทยไม่ซื้อไฟฟ้าจาก สปป.ลาว เพื่อจะได้ขัดขวางการก่อสร้าง อาจเป็นข้อเสนอที่ส่งผลร้ายย้อนกลับเพราะหาก สปป.ลาว จะก่อสร้างเขื่อน เพราะถือว่าอยู่ในเขตอธิปไตยของเขา และนำไฟฟ้าไปขายให้กับประเทศอื่นๆ โดยมิได้คำนึงถึงมาตรฐานผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม ประเทศไทยก็จะสูญเสียทั้งโอกาสในการใช้พลังงานที่สะอาด คุ้มค่า และสูญเสียโอกาสในการดูแลสิ่งแวดล้อมไปด้วย
ดร.เจิมศักดิ์ ปิ่นทอง
ศาสตราภิชาน มหาวิทยาลัยรังสิต
เงื่อนไขการแสดงความคิดเห็น ซ่อน
โปรดอ่านก่อนแสดงความคิดเห็น
1.กรุณาใช้ถ้อยคำที่ สุภาพ เหมาะสม ไม่ใช้ ถ้อยคำหยาบคาย ดูหมิ่น ส่อเสียด ให้ร้ายผู้อื่น สร้างความแตกแยกในสังคม งดการใช้ถ้อยคำที่ดูหมิ่นหรือยุยงให้เกลียดชังสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์
2.หากพบข้อความที่ไม่เหมาะสม สามารถแจ้งได้ที่อีเมล์ online@naewna.com โดยทีมงานและผู้จัดทำเว็บไซด์ www.naewna.com ขอสงวนสิทธิ์ในการลบความคิดเห็นที่พิจารณาแล้วว่าไม่เหมาะสม โดยไม่ต้องชี้แจงเหตุผลใดๆ ทุกกรณี
3.ขอบเขตความรับผิดชอบของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ อยู่ที่เนื้อหาข่าวสารที่นำเสนอเท่านั้น หากมีข้อความหรือความคิดเห็นใดที่ขัดต่อข้อ 1 ถือว่าเป็นกระทำนอกเหนือเจตนาของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ และไม่เป็นเหตุอันต้องรับผิดทางกฎหมายในทุกกรณี