เบื้องหลัง Auto Shanghai 2025: เมื่อจีนไม่ได้แค่โชว์ยานยนต์ แต่โชว์อุตสาหกรรมแห่งอนาคต ตั้งแต่ EV หุ่นยนต์ขายรถ ถึงรถบินได้ เพื่อขับเคลื่อนเศรษฐกิจใหม่ภายใต้ความไม่แน่นอนของเศรษฐกิจโลก

แม้งานมหกรรมยานยนต์นานาชาติเซี่ยงไฮ้ หรือ Auto Shanghai 2025 จะจบลงไประยะหนึ่งแล้วตั้งแต่ช่วงต้นเดือนพฤษภาคมที่ผ่านมา และหลายคนอาจรู้สึกว่า “ผ่านไปนานแล้ว” แต่ถ้าลองมองให้ลึกกว่านั้น จะพบว่างานในปีนี้ไม่ได้เป็นแค่งานโชว์รถธรรมดา ๆ หากแต่สะท้อนยุทธศาสตร์ใหญ่ของจีนในการผลักดัน “รถยนต์พลังงานใหม่” หรือ NEV (New Energy Vehicles) ให้กลายเป็นหนึ่งในเครื่องยนต์หลักของเศรษฐกิจยุคหน้า ทั้งในระดับประเทศและระดับโลก

งาน Auto Shanghai ครั้งที่ 21 จัดขึ้นที่ศูนย์แสดงสินค้าและการประชุมแห่งชาติ เซี่ยงไฮ้ ระหว่างวันที่ 23 เมษายน – 2 พฤษภาคม 2568 ภายใต้ธีม “Embracing Innovation for a Win-Win Future” หรือ “โอบรับนวัตกรรมเพื่ออนาคตร่วมกันอย่างยั่งยืน” โดยมีผู้เข้าร่วมจัดแสดงมากถึง 1,000 รายจาก 26 ประเทศทั่วโลก ครอบคลุมทั้งผู้ผลิตรถยนต์ แพลตฟอร์มเทคโนโลยี ผู้พัฒนา AI ซัพพลายเชน และระบบพลังงานสะอาด พื้นที่จัดแสดงรวมกว่า 360,000 ตารางเมตร และมีการเปิดตัวรถยนต์รุ่นใหม่มากกว่า 100 รุ่น

สิ่งที่งานนี้สะท้อนให้เห็นอย่างชัดเจนคือ แบรนด์จีนไม่ได้อยู่ในจุด “ตามหลัง” โลกอีกต่อไป แต่กำลังกลายเป็นผู้นำ โดยเฉพาะในตลาดรถยนต์ไฟฟ้าอัจฉริยะ ที่มาพร้อมการผสมผสานระหว่างดีไซน์ล้ำยุค เทคโนโลยี AI การเชื่อมต่อแบบ IoT และนโยบายสนับสนุนจากรัฐที่ชัดเจน

หนึ่งในตัวอย่างที่เห็นได้ชัดคือการเปิดตัวของ Xiaomi SU7 รถไฟฟ้าที่สร้างปรากฏการณ์ตั้งแต่ยังไม่เปิดขายจริง โดยปัจจุบันมียอดขายทะลุ 215,000 คัน แซง Tesla Model 3 ในตลาดจีนไปแล้วตั้งแต่ปลายปี 2024 หรือ BYD ที่ประกาศติดตั้งระบบช่วยขับอัจฉริยะ “God’s Eye” เป็นอุปกรณ์มาตรฐานแม้ในรุ่นเริ่มต้นราคาเพียง 10,000 ดอลลาร์สหรัฐ สะท้อนให้เห็นการ democratize เทคโนโลยีระดับสูงสู่ผู้ใช้ทั่วไปได้จริง

นอกจากนี้ งานยังกลายเป็นเวทีโชว์หุ่นยนต์ AI ซึ่งได้รับความสนใจไม่แพ้ตัวรถยนต์ เช่น หุ่นยนต์หญิงสาว Mornine Gen-1 จาก Chery ที่สามารถทำหน้าที่เป็นที่ปรึกษาการขาย หรือ A2 หุ่นยนต์จาก AgiBot ที่สื่อสารโต้ตอบกับผู้คนได้อย่างชาญฉลาด นี่ไม่ใช่แค่ “ลูกเล่น” สำหรับเรียกความสนใจ แต่คือการส่งสัญญาณว่า อุตสาหกรรมยานยนต์จีนกำลังขยายตัวสู่โลกของแพลตฟอร์มเทคโนโลยีแบบครบวงจร ไม่ใช่แค่การผลิตรถอีกต่อไป

แม้ผลกระทบของกำแพงภาษีอเมริกา จะส่งผลกระทบต่อตลาดยานยนต์จีน รวมถึงอะไหล่รถยนต์ ซึ่งส่งผลกระทบต่อซัพพลายเชนโลก แต่รายงานจากสมาคมรถยนต์นั่งส่วนบุคคลแห่งประเทศจีน (CPCA) ระบุว่า แบรนด์จีนแทบไม่ได้รับผลกระทบจากมาตรการเหล่านี้ เนื่องจากยอดส่งออกไปยังสหรัฐฯ ต่ำมากถึงขั้น “ไม่สำคัญเชิงสถิติ” ด้วยซ้ำ

ในทางกลับกัน ยอดส่งออก NEV ของจีนในเดือนเมษายนกลับพุ่งสูงถึง 189,000 คัน เพิ่มขึ้นกว่า 44.2% จากปีก่อน โดยมีตลาดเกิดใหม่อย่างตะวันออกกลาง เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และอเมริกาใต้ เป็นฐานการเติบโตใหม่ที่แบรนด์จีนกำลังปักหมุดครองตลาด นี่คือการย้าย “สมรภูมิการแข่งขัน” จากตลาดตะวันตกสู่ “Global South” หรือประเทศกำลังพัฒนา อย่างเต็มตัว

เมื่อยอดขายในประเทศก็ยังแข็งแกร่ง (เดือนเมษายนยอดขายรถนั่งในประเทศแตะ 1.7 ล้านคัน เพิ่มขึ้น 14.5%) และยอดขายรถพลังงานใหม่คิดเป็นสัดส่วนถึง 51.5% ของตลาด จีนจึงไม่ได้พึ่งพาการส่งออกเป็นหลัก แต่กำลังสร้างฐานตลาดภายในให้แข็งแกร่งพอจะรับมือกับแรงกดดันจากภายนอกได้อย่างมั่นคง

ไม่เพียงแค่บนถนนเท่านั้น บนฟ้าก็กลายเป็นอีกหนึ่งสมรภูมิใหม่ของรถยนต์จีนใน “อนาคตที่กำลังจะเป็นจริงในไม่ช้า“ ที่งาน Auto Shanghai ได้สะท้อนอย่างเด่นชัด เพราะ “แนวคิดรถบินได้” หรือ flying car concept ได้รับความสนใจไม่แพ้ตัวรถยนต์ EV โดยบริษัทรายใหญ่อย่าง Xpeng, Geely, Hongqi ต่างโชว์ต้นแบบที่ใกล้ความจริงมากขึ้นเรื่อย ๆ พร้อมกับข่าวตามมาว่าผู้ผลิตจีนหลายรายเริ่มยื่นขอใบอนุญาตเชิงพาณิชย์จากสำนักงานการบินพลเรือนจีน (CAAC) แล้วในช่วงหลังจบงานไม่นาน

นี่ไม่ใช่แค่แนวคิดลอย ๆ แต่ถูกวางอยู่ในกรอบของยุทธศาสตร์ระดับชาติที่เรียกว่า “เศรษฐกิจระดับความสูงต่ำ” (Low-altitude Economy) ซึ่งจีนให้ความสำคัญอย่างมาก ตั้งเป้าให้เป็นอุตสาหกรรมเกิดใหม่เทียบชั้นชิปเซ็ตหรือ AI โดยกระทรวงคมนาคมของจีนได้ระบุชัดว่า การพัฒนา low-altitude mobility จะเป็นวาระแห่งชาติในปี 2025 และได้รวมเข้ากับรายงานการทำงานของรัฐบาลเป็นครั้งแรกเมื่อเดือนมีนาคมที่ผ่านมา

การรวมกันของ EV, หุ่นยนต์ AI, ระบบขับขี่อัจฉริยะ และอุตสาหกรรม low-altitude จึงไม่ใช่แค่ภาพของ “นวัตกรรมที่โชว์ในงาน” เท่านั้น แต่มันคือโครงสร้างของ “อุตสาหกรรมอนาคต” ที่จีนตั้งใจจะเป็นผู้นำอย่างจริงจัง ซึ่งเมื่อพิจารณาพร้อมกับข้อมูลว่า จีนมีส่วนในยอดขาย EV ทั่วโลกกว่า 84% ของการเติบโตในไตรมาสแรกปีนี้ การขึ้นภาษีจากสหรัฐจึงอาจไม่ใช่อุปสรรคที่น่ากลัว แต่เป็นแค่ “แรงต้านระยะสั้น” ในเส้นทางของผู้นำ

แน่นอนว่า ตามข้อมูลล่าสุด ณ ปัจจุบัน หลังจากการเจรจาการค้าจีน-สหรัฐฯที่เจนีวา จะจบลงด้วยดีลความคืบหน้าครั้งสำคัญ แต่ความจริงคือ สหรัฐฯ จะยังเดินหน้าตั้งกำแพงภาษีต่อสินค้าจีนภายใต้มาตรา 232 โดยอ้างเหตุผลด้านความมั่นคงของชาติ ซึ่งรวมถึงการพุ่งเป้าไปที่ยานยนต์และ EV จากจีนอย่างชัดเจน แต่จีนไม่ได้ตอบโต้ด้วยสงครามภาษี หากกลับเดินหน้าเร่งสร้าง ecosystem ใหม่ที่เชื่อมโยงทั้งซอฟต์แวร์ รถยนต์ หุ่นยนต์ และระบบการบินอัจฉริยะ ซึ่งทั้งหมดนี้ได้ปรากฏให้เห็นอย่างชัดเจนใน Auto Shanghai 2025 ไม่ใช่แค่ในฐานะงานโชว์เทคโนโลยี แต่ในฐานะ “สนามทดลองจริง” ของยุทธศาสตร์ระดับชาติ ที่จีนกำลังใช้เพื่อสร้างข้อได้เปรียบในระยะยาว และขยายสู่ตลาดนอกตะวันตกอย่างมั่นคง

ตลาดเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ โดยเฉพาะไทย คือหนึ่งในเป้าหมายสำคัญของจีนท่ามกลางแรงกดดันจากตะวันตก อย่างในปี 2024 ประเทศไทยมียอดจดทะเบียนรถ EV กว่า 70,000 คัน หรือคิดเป็น 14% ของยอดขายรถทั้งหมด ขณะที่ในมาเลเซีย แบรนด์จีนอย่าง Chery และ BYD มียอดเติบโตพุ่งสูงถึง 182.1% และ 91.7% ตามลำดับ ยืนยันถึงศักยภาพทางการแข่งขันของจีนในภูมิภาคที่ผู้บริโภคมองหานวัตกรรมในราคาที่จับต้องได้

แม้จะยังมีความท้าทายในการรุกสู่ประเทศเหล่านี้ของแบรนด์จีน เช่น การรับรู้ในแบรนด์จีนยังจำกัด และโครงสร้างพื้นฐานด้านสถานีชาร์จยังไม่พร้อม แต่ก็ปฏิเสธไม่ได้ว่า ทางแบรนด์จีนยังคงเดินหน้ารุกเข้าสู่ภูมิภาคนี้ต่อเนื่อง ผ่านการลงทุน การตั้งโรงงาน และว่ากันตามตรงเป้าหมายไม่ใช่แค่การขายรถ แต่คือการสร้างระบบสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการผลิตของแบรนด์จีน ทั้งต้นน้ำสู่ปลายน้ำและต่อยอดไปที่เทคโนโลยีอื่น

ในบริบทนี้ ประเทศไทยเองก็อยู่ในตำแหน่งที่ “ต้องเลือก” ว่าจะเป็นเพียงฐานการผลิตราคาถูก หรือจะเป็นพันธมิตรเชิงนวัตกรรมที่ร่วมสร้างองค์ความรู้ โครงสร้างพื้นฐาน และเทคโนโลยีไปพร้อมกัน เพราะเมื่อจีนกำลังเขย่าอุตสาหกรรมโลก ไทยก็ไม่ควรแค่ตั้งรับ แต่ต้องมองเห็นโอกาส และใช้ประโยชน์จากการเปลี่ยนผ่านครั้งนี้ให้คุ้มค่าที่สุด

โดย อ.ภากร กัทชลี   คณะบริหารธุรกิจ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ เจ้าของเพจ 'อ้ายจง'