Team physician หรือ แพทย์ประจำทีมนักกีฬา คือใคร มีหน้าที่อะไร ต่อไปนี้เพื่อความกระชับจะขอใช้คำว่า team physician หรือ TP ในบทความนี้

ในปี ค.ศ 2013 American Academy of Orthopedic Surgeon and American Association of Orthopaedic Surgeon ร่วมกับสถาบันการแพทย์อีก 6 แห่ง คือ 1) American Academy of Family Physicians 2) American Academy of Orthopaedic Surgeon 3) American College of Sports Med.

4) American Med Society for Sports Medicine 5) American Orthopaedic Society of Sports Medicine 6) American Osteopathic Academy of Sports Medicine ได้ร่วมกันจัดทำ Consensus Statement on Team Physician ผมจึงขอนำมาประยุกต์ใช้ในที่นี้

ใครคือ-หรือเหมาะสมที่จะเป็น-Team Physician สำหรับวงการแพทย์ไทยเมื่อเรียนจบหลักสูตรแพทยศาสตรบัณฑิต (พบ.) จากคณะแพทยศาสตร์ต่างๆ ซึ่งใช้เวลาเรียน 6 ปี หลังจากนั้นจะต้องไป “ใช้ทุน” 3 ปี โดยมากไปที่ต่างจังหวัด โดย 1 ปีแรกเป็นปีที่เราเรียกว่าเป็นแพทย์เพิ่มพูนทักษะ แพทย์ที่จบทุกคนไม่ว่าจะในไทยหรือต่างประเทศ ต้องผ่านการเป็นแพทย์เพิ่มพูนทักษะ 1 ปี ก่อนที่จะไปทำการศึกษาต่อได้ในสาขาแพทย์ต่างๆ เช่น อายุรศาสตร์ ศัลยศาสตร์ สูตินรีเวชศาสตร์ กุมารเวชศาสตร์ ฯลฯ ส่วนใหญ่จะต้องใช้ทุน 3 ปี ถ้าใช้ไม่ครบต้องใช้เงิน (ตรวจสอบข้อมูลที่ทันสมัยได้ที่แพทยสภา) บางสาขาวิชาเปิดให้เรียนได้หลังใช้ทุน 1,2 ปี (แต่ต้องใช้เงิน ถ้าใช้ทุนไม่ครบ 3 ปี)

เมื่อ “ใช้ทุน” เสร็จแล้ว แพทย์จะไปเรียนเพื่อฝึกอบรมและสอบเพื่อเป็นแพทย์ผู้เชี่ยวชาญทางสาขาต่างๆ ตามที่ได้กล่าวไว้แล้ว ในสาขาต่างๆ ยังมีอนุสาขาย่อย เช่น อายุรศาสตร์มีอนุสาขาย่อยอีกมากมายเป็นยี่สิบ เช่น หัวใจ สมอง เลือด ระบบทางเดินอาหาร ต่อมไร้ท่อ ไต ฯลฯ ปัจจุบันนี้มีการฝึกอบรมและสอบสาขา อนุสาขา รวมทั้งหมดในประเทศไทยประมาณ 94 สาขา อนุสาขา

แต่ปัจจุบันนี้ยังไม่มีการฝึกอบรมและสอบเพื่อเป็นผู้เชี่ยวชาญทางสาขา Sports Medicine หรือกีฬาเวชศาสตร์ (หรือเวชศาสตร์การกีฬา) มีแต่การเรียนปริญญาโท ปริญญาเอกทางด้าน Sports Medicine ที่มหาวิทยาลัยต่างๆ การฝึกอบรมและสอบเพื่อเป็นผู้เชี่ยวชาญทางสาขาต่างๆ ของแพทย์จะถูกดำเนินการโดยสมาคมแพทย์และราชวิทยาลัยที่เกี่ยวข้องภายใต้การควบคุมของแพทยสภา เช่น การฝึกอบรมและสอบทางสาขาวิชาระบบทางเดินอาหาร จะถูกดูแลจัดการโดยสมาคมแพทย์ระบบทางเดินอาหาร ร่วมกับราชวิทยาลัยอายุรแพทย์ และจะถูกควบคุมโดยแพทยสภา โดยแพทยสภาจะเป็นองค์กรที่อนุมัติ หรือไม่อนุมัติ ให้มีการฝึกอบรมและสอบในสาขานั้นๆ หรือไม่ ในช่วงแรกที่ขอเปิดการฝึกอบรมและสอบสาขานั้นๆ

ฉะนั้นใครเล่าจึงควรจะเป็นแพทย์ประจำทีมนักกีฬาไทย ในเมื่อประเทศไทยยังไม่มีการฝึกอบรมและสอบทางด้านสาขาวิชานี้

ที่สหรัฐอเมริกามีการฝึกอบรมและสอบเพื่อเป็นผู้เชี่ยวชาญทางด้าน Sports Medicine (SM) โดยเจ้าภาพ คือ ผู้ควบคุมการฝึกอบรมและสอบทางด้าน family medicine หรือ American Board of Family Medicine รวมกับอีก 4 องค์กรแพทย์ คือ 1) American Board of Emergency Medicine 2) American Board of Internal Medicine 3) American Board of Pediatics 4) American Board of Physical Medicine and Rehabilitation โดยทุกคนที่ต้องการจะเรียนต่อทางด้าน SM จะต้องเป็นผู้ที่สอบผ่าน 5 board แล้วสมัครทำงานทางด้าน Sports Medicine ที่สถาบันทางการกีฬา 5 สถาบันนี้รับรอง 1 ปี และหลังจากนั้นสอบผ่าน จึงจะได้ชื่อว่าเป็นผู้เชี่ยวชาญทาง Sports Medicine

สำหรับ Board Ortho ของอเมริกา เขามีการฝึกอบรมและสอบของเขาเองแต่ต้องเรียนต่ออีก 1 ปี ทางด้าน Sports Med และสอบผ่าน

ฉะนั้นในปัจจุบันนี้ในประเทศไทย แพทย์ที่จบมาไม่ว่าจะมีปริญญาแพทยศาสตรบัณฑิตเท่านั้น หรือเป็นแพทย์ผู้เชี่ยวชาญทางสาขาต่างๆ ต่างก็มีสิทธิ์ที่จะมาเป็นแพทย์ประจำทีมนักกีฬาได้ แต่ต้องทำงานทางด้านกีฬาเวชศาสตร์กับ กกท. สมาคมกีฬา ฯลฯ มีประสบการณ์ในการดูแลรักษานักกีฬาและทำอยู่อย่างต่อเนื่อง

ทางด้านคณะกรรมการโอลิมปิกสากล ผ่านโอลิมปิกไทย มีการเปิดหลักสูตรการฝึกอบรมทางด้านต่างๆ ของสาขากีฬาเวชศาสตร์ สำหรับแพทย์ทุกปี ทางการกีฬาแห่งประเทศไทย (กกท.)ร่วมกับสมาคมกีฬาเวชศาสตร์ และหรือสมาคมวิทยาศาสตร์การกีฬา ก็มีจัดการฝึกอบรมหลักสูตร Team Physicians มีการสัมมนาการประชุมวิชาการในหัวข้อต่างๆ ของกีฬาเวชศาสตร์ และวิทยาศาสตร์การกีฬา ซึ่งทั้งกีฬาเวชศาสตร์ และวิทยาศาสตร์การกีฬา ก็เป็นศาสตร์ที่ไปด้วยกัน อาจเรียกได้ว่ากีฬาเวชศาสตร์(แพทย์)เป็นส่วนหนึ่งของวิทยาศาสตร์การกีฬา (ไม่ใช่แพทย์)ก็ได้

และที่สำคัญยิ่งของการเป็นแพทย์ประจำทีมนักกีฬา คือ แพทย์-ควรหรืออีกหน่อย-ต้องผ่านการอบรมหลักสูตร “Team Physician” ซึ่งส่วนใหญ่เป็นการฝึกอบรม 2 วันเต็มๆ ภายใต้การรับทราบ อนุมัติ ดูแลอย่างใกล้ชิด ขององค์การแพทย์กีฬาเวชศาสตร์ระดับ Asia (Asia Federation of Sports Medicine) และโลก (International Federation of Sports Med, FIMS-ภาษาฝรั่งเศส)

แต่ประเทศไทยไม่ต้องห่วง มีแพทย์จำนวนมากที่ผ่านหลักสูตร Team Physician แล้ว

ในโอกาสต่อไปผมจะเขียนเกี่ยวกับหน้าที่ของแพทย์ประจำทีมนักกีฬาไทย