การดูดซึมและเมแทบอลิซึมของโพลีฟีนอลส่วนใหญ่ถือว่าช้าและไม่สมบูรณ์ อย่างไรก็ตาม กลไกการออกฤทธิ์ของโพลีฟีนอลในทางเดินอาหารยังมีการศึกษาไม่มากนัก และปัจจุบันงานวิจัยส่วนใหญ่ทำการศึกษาในผักและผลไม้บางชนิดเท่านั้น เช่น เควอซิติน เชอร์รี่ และแบล็คเคอแรนท์ซึ่งการศึกษาสารโพลีฟีนอลชนิดอื่นๆในพืช (ชนิดอื่นๆ) ในมนุษย์ยังมีปริมาณไม่มากพอที่จะแนะนำปริมาณที่เหมาะสมได้

สำหรับการบริโภค เควอซิติน เชอร์รี่ และแบล็คเคอแรนท์ มีข้อแนะนำในการบริโภค (ปริมาณและเวลา)เพื่อให้มีผลตามหลักฐานทางวิทยาศาสตร์ ดังนี้

เควอซิติน : ปริมาณที่แนะนำให้บริโภค 1,000 มก./วัน เป็นเวลาอย่างน้อย 7 วันก่อนการแข่งขันผลของการบริโภคติดต่อกันเป็นเวลานานไม่แน่นอน แต่แนะนำให้หลีกเลี่ยง

แบล็คเคอร์แรนท์ : ปริมาณที่แนะนำให้บริโภคแอนโทไซยานิน (จากแบล็คเคอร์แรนท์) 105-210 มก./วัน เป็นเวลา 7 วันก่อนการแข่งขัน ผลของการบริโภคติดต่อกันเป็นเวลานานไม่แน่นอน แต่มีแนวโน้มว่าจะทำให้ป่วย งานวิจัยส่วนใหญ่ทำในแบล็คเคอร์แรนท์สายพันธ์นิวซีแลนด์ อย่างไรก็ตาม หากได้รับปริมาณแอนโทไซยานินถึงปริมาณที่กำหนด ไม่มีข้อบ่งชี้ว่าผลิตภัณฑ์อื่นๆ จะให้ผลที่แตกต่างกัน

เชอร์รี่ทาร์ต : เชอร์รี่ 90-200 ลูก (ในรูปของน้ำเชอร์รี่ น้ำเชอร์รี่เข้มข้น หรือผงแคปซูล) แบ่งรับประทานเป็น 2 ช่วง คือ 4-7 วันก่อนออกกำลังกาย และ 2-4 วัน มักเห็นผลเมื่อรับประทานหลังการออกกำลังกายแบบ eccentric exercise หรือ แบบ endurance หรือการออกกำลังกายที่มีแนวโน้มทำให้เกิดการอักเสบ (เช่น การวิ่งมาราธอน) รวมถึงการแข่งขันซึ่งต้องแข่งหลายครั้งในหนึ่งวัน หรือ หลายครั้งติดต่อกัน

บลูเบอร์รี่ : ประมาณ 150 กรัม หรือผลเบอร์รี่รวม 300 กรัม เพียงพอที่จะได้รับปริมาณโพลีฟีนอลตามคำแนะนำ

การใช้สารโพลีฟีนอลมีข้อกังวลหรือข้อควรพิจารณาหรือไม่?

1. ยังมีงานวิจัยไม่มากนัก ทำให้ผลที่ไม่ได้อาจไม่ชัดเจนและไม่สามารถระบุปริมาณของโพลีฟีนอลที่แน่นอนได้ ดังนั้น จึงแนะนำให้นักกีฬาบริโภคผักและผลไม้จากธรรมชาติให้เพียงพอและหลากหลายชนิดเพื่อให้ได้รับสารพฤกษเคมีที่หลากหลาย เช่น ปริมาณแอนโทไซยานินในผลเบอร์รี่แต่ละสายพันธุ์อาจแตกต่างกันไปตามเงื่อนไขในการปลูก ทำให้จำเป็นต้องมีการวิจัยเพิ่มเติมเพื่อเปรียบเทียบสายพันธุ์เบอร์รี่ต่างๆ

2. เนื่องจากมีการศึกษาวิจัยในผลไม้บางสายพันธุ์เท่านั้น เช่น แบล็คเคอแรนท์นิวซีแลนด์ เชอร์รี่มอนต์มอเรนซีเมื่อตัดสินใจที่จะใช้ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร นักกีฬาควรตรวจสอบแหล่งที่มา/สารสำคัญหรือสายพันธุ์ของผลไม้ที่ระบุในผลิตภัณฑ์นั้นๆ

3. ผู้ที่มีระบบทางเดินอาหารบอบบาง อาจก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้ เนื่องจากเชอร์รี่มีฤทธิ์เป็นยาระบาย และการรับประทานผลเบอร์รี่อื่นๆ ในปริมาณสูงอาจทำให้เกิดอาการลำไส้แปรปรวนในผู้ที่มีอาการไวต่อสิ่งเร้า ดังนั้นในการเพิ่มการบริโภคเบอร์รี่/เชอร์รี่ หรือการใช้น้ำผลไม้เบอร์รี่/เชอร์รี่ ควรทดลองใช้นอกช่วงเวลาของการออกกำลังกายก่อนจะนำมาใช้จริง

4. หลักฐานทางวิทยาศาสตร์ที่ยืนยันผลของฟลาโวนอยด์ต่อการติดเชื้อทางเดินหายใจส่วนบนในนักกีฬายังไม่แน่ชัด

5. งานวิจัยระบุว่าการบริโภคสารต้านอนุมูลอิสระและสารต้านการอักเสบในปริมาณสูงอาจมีผลไปลดความสามารถในการปรับตัวเพื่อตอบสนองต่อการฝึกได้ (adaptive response to exercise training) ดังนั้นจึงแนะนำให้หลีกเลี่ยงการใช้โพลีฟีนอลจากผลไม้(ในรูปของผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร) ในปริมาณที่สูงในช่วงระหว่างการฝึกซ้อมในแต่ละวัน

เอกสารอ้างอิง: The Australian Institute of Sport (AIS) Supplement Framework (https://www.ais.gov.au/nutrition/supplements)

โดย ผศ.ดร. ปิยาภรณ์ ตุ้มนาค

ผู้ช่วยคณบดีฝ่ายวิชาการ คณะวิทยาศาสตร์การกีฬา

ม.เกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกำแพงแสน