การเมืองกัมพูชามีความเคลื่อนไหวครั้งสำคัญ หลังจากพรรคฝ่ายค้านถูกตัดสิทธิลงรับสมัครเลือกตั้ง หากการยื่นอุทธรณ์ของพรรคฝ่ายค้านต่อศาลรัฐธรรมนูญไม่สำเร็จ จะเหลือพรรครัฐบาลพรรคเดียวในการเลือกตั้งทั่วไปในเดือนก.ค.นี้

โดยสัปดาห์ที่ผ่านมา คณะกรรมการการเลือกตั้ง กล่าวในแถลงการณ์ว่า พรรคแสงเทียน (Candlelight Party) ไม่ได้ยื่นเอกสารให้ครบถ้วนสำหรับการขึ้นทะเบียน ดังนั้น พรรคแสงเทียนจึงไม่ได้รับอนุญาตให้ส่งผู้สมัครใดๆในการเลือกตั้งทั่วไปที่จะมีขึ้นในวันที่23 กรกฎาคมนี้ ด้านโฆษกของพรรคแสงเทียน กล่าวว่า การห้ามพรรคลงเลือกตั้งเป็นเรื่องไม่มีเหตุผล เพราะพรรคมีผู้สนับสนุนในระดับรากหญ้าอยู่แล้ว ทางพรรคกล่าวว่าจะยื่นอุทธรณ์เรื่องนี้เพื่อรื้อฟื้นหลักการพื้นฐานของประชาธิปไตย เพราะเมื่อปี 2022 พรรคสามารถลงรับสมัครในศึกเลือกตั้งท้องถิ่นโดยไม่มีปัญหาใดๆ โฆษกพรรคแสงเทียนย้ำว่า จะเป็นเรื่องยากสำหรับกัมพูชาในการเดินไปในเส้นทางที่เป็นประชาธิปไตยอย่างแท้จริง เพราะพรรคไม่ได้ลงแข่งขันในการเลือกตั้งด้วย หากไม่มีการเปลี่ยนแปลงการตัดสินใจเรื่องนี้ จะเป็นการเปิดทางให้พรรคประชาชนกัมพูชา หรือ CCP ส่งผู้สมัครรับเลือกตั้งเพียงพรรคเดียวในการเลือกตั้งครั้งนี้

สำหรับนายกรัฐมนตรี ฮุนเซนของกัมพูชา เป็นผู้นำที่ครองตำแหน่งยาวนานมากที่สุดในโลกคนหนึ่ง ทั้งกลุ่มวิเคราะห์การเมืองและกลุ่มสิทธิต่างๆ กล่าวหาเขาว่าใช้ระบบกฎหมายในการกวาดล้างฝ่ายค้านโดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อการเลือกตั้งใกล้เข้ามา เนื่องจากพรรคแสงเทียนดูเหมือนจะเป็นผู้ท้าชิงเพียงพรรคเดียวที่จะแข่งขันกับพรรค CCP ของนายฮุนเซน

พรรคแสงเทียน เกิดจากอดีตพรรคฝ่ายค้านเก่าแก่ และเริ่มมีบทบาททางการเมืองตั้งแต่เดือน พ.ย.1995 พรรคได้คะแนน 22% ในการเลือกตั้งท้องถิ่นเมื่อเดือน มิ.ย.2022 และกลายเป็นคู่แข่งสำคัญของพรรค CPP ในการเลือกตั้งระดับชาติ ผลงานในการเลือกตั้งท้องถิ่นทำให้รัฐบาลต้องเร่งเครื่องกระชับอำนาจ เพื่อไม่ให้พรรคฝ่ายค้านเติบโตในการเลือกตั้งจนประวัติศาสตร์ซ้ำรอย เนื่องจาก ฮุนเซน หมายมั่นปั้นมือในการกุมอำนาจทางการเมืองต่อไป และปูทางให้ ฮุน มาเนต บุตรชาย สืบทอดเก้าอี้ผู้นำกัมพูชาในวันข้างหน้า

สมาชิกระดับอาวุโสของพรรคแสงเทียน เคยให้สัมภาษณ์ BBC ว่า เผชิญกับความพยายามขัดขวางไม่ให้ลงทะเบียนในการเลือกตั้งทั่วไป แกนนำพรรคจำนวนไม่น้อยถูกตัดสิทธิและเผชิญกับคดีอาญา ขณะที่สมาชิกบางส่วนแปรพักตร์ไปจับมือกับรัฐบาลฮุนเซนเพื่อเอาตัวรอด นอกจากนี้ ผู้นำกัมพูชายังเคยขู่ว่า แกนนำพรรคแสงเทียนอาจถูกจำคุก หากปลุกปั่นให้ผู้สนับสนุนเดินขบวนต่อต้านคำสั่งตัดสิทธิลงเลือกตั้ง

รายงานของ Human Rights Watch เมื่อเดือนเม.ย. ปีนี้ พบว่าสมาชิกของพรรคแสงเทียนหลายคนถูกคุกคามและทำร้ายร่างกาย ขณะที่การดำเนินคดีอาญากลุ่มต่อต้านมีตั้งแต่ความผิดฐานปลอมแปลงเอกสารลงทะเบียน ไปจนถึงความผิดฐานหมิ่นพระบรมเดชานุภาพ

การปราบปรามศัตรูทางการเมืองของ ฮุนเซน ไม่ได้เกิดขึ้นเป็นครั้งแรกในหน้าประวัติศาสตร์กัมพูชาสมัยใหม่ นับตั้งแต่ปี 2000 เป็นต้นมา การเลือกตั้งทั่วไปเมื่อปี 2013 อาจเป็นกรณีศึกษาได้อย่างชัดเจน เมื่อพรรคกู้ชาติกัมพูชาหรือ CNRP คว้าที่นั่งในสภาได้ 55 ที่นั่ง จากทั้งหมด 123 ที่นั่ง จากนั้นปี 2017 ศาลสูงสั่งยุบพรรค CNRP ดำเนินคดีสมาชิกพรรคนับร้อย และ กึม ซกคา หัวหน้าพรรค ถูกจับกุมในข้อหาล้มล้างรัฐบาลกัมพูชา การกวาดล้างพรรคการเมืองขั้วตรงข้ามอย่างเบ็ดเสร็จของฮุนเซน เปิดทางให้พรรค CPP สามารถกวาดที่นั่งทั้งหมดในการเลือกตั้งปี 2018

เมื่อเดือนมี.ค. 2023 ผู้พิพากษาศาลในกรุงพนมเปญ มีคำพิพากษาตัดสินให้กึม ต้องรับโทษกักบริเวณในบ้านพัก 27 ปี และถูกตัดสิทธิทางการเมือง ทั้งการลงสมัครรับเลือกตั้งและการใช้สิทธิเลือกตั้งอย่างไม่มีกำหนด ในความผิดฐานก่อกบฏและสมรู้ร่วมคิดกับต่างชาติ

แม้ว่าพรรคแสงเทียนจะไม่ได้มีฐานเสียงมากเท่ากับพรรค CNRP แต่การดำรงอยู่ของพรรคอาจเป็นอุปสรรคต่อการส่งไม้ต่อให้ฮุน มาเนต บุตรชาย ได้สืบทอดอำนาจต่อจากเขาในอนาคต หลังจากฮุนเซน วัย 70 ปี กุมอำนาจมานานถึง 38 ปี นับตั้งแต่ปี 1985 ท่ามกลางรายงานเกี่ยวกับการปราบปรามผู้เห็นต่างอย่างต่อเนื่อง ขณะที่การตัดสิทธิพรรคแสงเทียนในการลงสมัครรับเลือกตั้งในครั้งนี้ยังดับฝันสมาชิกพรรคในการยกระดับการเลือกตั้งให้โปร่งใสมากขึ้น

หน่วยงานด้านสิทธิมนุษยชนเรียกร้องให้ผู้สนับสนุนทางการเงินกัมพูชา จับตามองการปราบปรามกลุ่มผู้เห็นต่างทางการเมืองอย่างใกล้ชิด หลังจากความเคลื่อนไหวของรัฐบาลกัมพูชาตลอดหลายเดือนที่ผ่านมา ฟันธงได้ทันทีว่าฮุนเซน ชนะเลือกตั้งแบบลอยลำมาแต่ไกล จากที่เขาเคยทำลายสถิติเป็นนายกรัฐมนตรีที่มีอายุน้อยที่สุดในโลกเมื่อ 38 ปีก่อน และขณะนี้ได้ทำลายสถิติเป็นนายกรัฐมนตรีที่ดำรงตำแหน่งยาวนานที่สุดในโลก

โดย ดาโน โทนาลี