ตลอดสองสัปดาห์ที่ผ่านมา เราก็ได้รับความรู้เกี่ยวกับอาหารสัตว์เลี้ยงจาก โรงพยาบาลสัตว์เล็ก คณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย มาตลอด สัปดาห์นี้เรามาคุยกันต่อถึงอาหารที่มีผลต่อสุนัขและแมวที่เป็นโรคนิ่วกันครับ
@โรคนิ่วในสัตว์เลี้ยง เกิดจากอะไร?
นิ่ว คือ การสะสมของตะกอนแร่ธาตุ ซึ่งเกิดได้ตลอดทางเดินปัสสาวะ ได้แก่ ที่ไต ท่อไต ท่อปัสสาวะ และกระเพาะปัสสาวะแต่ที่มักพบได้บ่อยในสัตว์เลี้ยงนั้น มักเป็นนิ่วในกระเพาะปัสสาวะ
นิ่วในร่างกายสัตว์นั้นมีหลายประเภท แต่ละชนิดเกิดจากสาเหตุที่แตกต่างกัน ทั้งอาหารการกิน ความผิดปกติของร่างกาย พฤติกรรมการดำรงชีวิต การติดเชื้อ และสาเหตุอื่นๆ เป็นต้น
เรามาทำความรู้จักชนิดของนิ่วที่พบได้บ่อย ตามลักษณะของแร่ธาตุที่ตกตะกอนกันครับ
1.นิ่วสตรูไวท์ (struvite) ในสุนัขนั้น จะเกิดจากการติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะ แต่สำหรับในแมวนั้นมักเป็นแบบไม่มีการติดเชื้อ
2.นิ่วแคลเซียมออกซาเลท (calcium oxalate) นิ่วชนิดนี้มักเกิดจากการได้รับแคลเซียมที่มากเกินไป หรือมีภาวะของเมตาบอลิสมของแคลเซียมที่ผิดปกติ ทำให้เกิดการตกตะกอน
3.นิ่วยูเรต (urate) มักเกิดจากความผิดปกติของตับ เป็นต้น
อย่างไรก็ตาม การเกิดนิ่วนั้น เกิดด้วยหลักการตกผลึกดังนั้นต้องมีปัจจัยเกี่ยวกับความเข้มข้นของปัสสาวะร่วมด้วยเสมอ หากปัสสาวะเข้มข้นมาก ย่อมมีโอกาสในการเกิดนิ่วมากขึ้นตามไปด้วย
@ สาเหตุของโรคนิ่ว?
โรคนิ่วเกิดได้จากหลายปัจจัยร่วมกัน ได้แก่
-อายุมากและมีความเสื่อมของร่างกาย
-พฤติกรรมของสัตว์ เช่น การกินน้ำน้อย การกลั้นปัสสาวะ ทำให้ปัสสาวะมีความเข้มข้นสูงขึ้น การมีโอกาสการตกตะกอนของผลึกนิ่วได้มากขึ้น
-การได้รับอาหารที่มีโปรตีนสูง หรือแร่ธาตุสูงเป็นประจำ เช่น เครื่องในสัตว์ สัตว์ปีก
-การติดเชื้อแบคทีเรียที่ทางเดินปัสสาวะ ทำให้เปลี่ยนแปลงความเป็นกรดด่าง ส่งผลให้เกิดการตกตะกอนของนิ่ว
-สุนัขบางสายพันธุ์มีความเสี่ยงในการเกิดโรคนิ่วสูง เช่น ดัลเมเชี่ยน
-การป่วยเป็นโรคบางโรคที่โน้มน้าวให้เกิดตะกอนนิ่วมากกว่าปกติ เช่น ไทรอยด์เป็นพิษ หรือโรคมะเร็งบางชนิด
-การได้รับการเสริมแร่ธาตุ เช่น แคลเซียม วิตามินดี หรือฟอสฟอรัสมากเกินไป เป็นต้น
@ อาการของโรคนิ่วที่พบในสัตว์?
อาการที่บ่งว่าเจ้าตูบและเจ้าเหมียวของท่านเริ่มเป็นโรคนิ่ว ได้แก่
-ปัสสาวะบ่อยขึ้น แต่ปริมาณน้ำปัสสาวะน้อยกว่าปกติ
-ปัสสาวะเป็นสีแดง หรือมีเลือดปน
-แสดงอาการปวดเบ่งตอนปัสสาวะ
-บางตัวถึงขั้นปัสสาวะไม่ออกเลย ซึ่งถือเป็นภาวะฉุกเฉินที่ต้องรีบเข้ารับการรักษาอย่างเร่งด่วน
-หลายๆ ตัว อาจมีอาการทางระบบอื่นร่วมด้วย เช่น ซึมเบื่ออาหาร อ่อนแรง อาเจียน เป็นต้น
@ อาหารสลายนิ่ว ช่วยสลายนิ่วได้อย่างไร
ต้องเรียนว่า มีนิ่วเพียง “ไม่กี่ชนิดเท่านั้น” ที่สามารถละลายได้ ซึ่งการปรับเปลี่ยนอาหารเพื่อปรับความเป็นกรด-ด่าง (pH) ของปัสสาวะนั้น จะช่วยให้นิ่วชนิดที่ละลายได้นั้น สามารถละลายออกมาได้
แต่การรักษาโรคนิ่วด้วยอาหารนั้น ต้องเลือก “สูตรของอาหาร” ตาม “ชนิดของนิ่ว” และการรักษาด้วยวิธีโภชนบำบัดนั้นต้องใช้ระยะเวลาค่อนข้างนาน แบบค่อยเป็นค่อยไป ไม่ใช่กินแล้วหายเลยครับ
อย่างไรก็ตาม นิ่วที่สามารถละลายได้ส่วนมากจะเป็น“นิ่วในกระเพาะปัสสาวะ” เนื่องจากมีระยะเวลาที่แช่ในปัสสาวะนานกว่านิ่วในไตและนิ่วในท่อปัสสาวะ สิ่งที่สำคัญในการกินอาหารรักษาโรคนิ่ว เพื่อสลายนิ่วนั้น “ไม่ควร” ให้สัตว์กินอาหารชนิดอื่นๆ รวมถึงไม่ควรให้ขนมขบเคี้ยวและอาหารคนด้วย เนื่องจากจะทำความเป็นกรดด่างของปัสสาวะเปลี่ยนจากที่เราต้องการ ทำให้ไม่สามารถสลายนิ่วได้ตามที่คาดหวังไว้
บางรายหากทำให้เกิดการระคายเคืองผนังกระเพาะปัสสาวะมากๆ อาจต้องให้ยา และได้รับการผ่าตัดเพื่อนำก้อนนิ่วออกก่อน หลังจากนั้นก็ปรับสภาพสมดุลของความเป็นกรดด่างในปัสสาวะด้วยอาหารรักษาโรคนิ่ว เพื่อป้องกันไม่ให้แร่ธาตุในปัสสาวะตกตะกอนและเกิดเป็นก้อนนิ่วขึ้นมาอีกได้ครับ
ผู้ช่วยศาสตราจารย์ นายสัตวแพทย์ ดร.ทิลดิสร์ รุ่งเรืองกิจไกร
ฝ่ายประชาสัมพันธ์ คณะสัตวแพทยศาสตร์
จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
เงื่อนไขการแสดงความคิดเห็น ซ่อน
โปรดอ่านก่อนแสดงความคิดเห็น
1.กรุณาใช้ถ้อยคำที่ สุภาพ เหมาะสม ไม่ใช้ ถ้อยคำหยาบคาย ดูหมิ่น ส่อเสียด ให้ร้ายผู้อื่น สร้างความแตกแยกในสังคม งดการใช้ถ้อยคำที่ดูหมิ่นหรือยุยงให้เกลียดชังสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์
2.หากพบข้อความที่ไม่เหมาะสม สามารถแจ้งได้ที่อีเมล์ online@naewna.com โดยทีมงานและผู้จัดทำเว็บไซด์ www.naewna.com ขอสงวนสิทธิ์ในการลบความคิดเห็นที่พิจารณาแล้วว่าไม่เหมาะสม โดยไม่ต้องชี้แจงเหตุผลใดๆ ทุกกรณี
3.ขอบเขตความรับผิดชอบของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ อยู่ที่เนื้อหาข่าวสารที่นำเสนอเท่านั้น หากมีข้อความหรือความคิดเห็นใดที่ขัดต่อข้อ 1 ถือว่าเป็นกระทำนอกเหนือเจตนาของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ และไม่เป็นเหตุอันต้องรับผิดทางกฎหมายในทุกกรณี