เชื่อว่าเจ้าของสุนัขหลายท่านคงเคยประสบปัญหา “สุนัขตัวร้อน มีไข้” บางท่านอาจไม่รู้จะทำอย่างไร ก็เอายาคนให้กิน คนที่เอาใจใส่หน่อยก็พาไปพบคุณหมอตั้งแต่เนิ่นๆ

เรื่องภาวะการเป็นไข้ในสุนัขและแมวนี้ สามารถเจอได้ทุกบ้าน วันนี้ผมมีคำแนะนำเรื่อง “ภาวะไข้และคำแนะนำเบื้องต้นเพื่อช่วยลดไข้ในสัตว์เลี้ยง” ซึ่งเป็นข้อมูลที่น่าสนใจจาก 

รศ.ร.ท.หญิง สพ.ญ.ดร.เนาวรัตน์ สุธัมนาถพงษ์ ภาควิชาเภสัชวิทยา คณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย มาฝากครับ

อุณหภูมิร่างกายที่ปกติของสุนัขอยู่ที่เท่าไหร่?

อุณหภูมิร่างกายปกติของสุนัขอยู่ที่ 37.5-39.2 องศาเซลเซียส หรือประมาณ99.5-102.5 องศาฟาเรนไฮด์ ซึ่งจัดว่าสูงกว่าของคนครับ ในคนจะอยู่ที่ประมาณ 36.4-37.5 องศาเซลเซียส หรือ 97.6-99.6 องศาฟาเรนไฮด์

อาการของสุนัขที่มีไข้เป็นอย่างไร?

สุนัขที่มีภาวะไข้มักแสดงอาการที่แตกต่างกัน เช่น ตัวสั่น ตาแดง นอนซม อาเจียน เบื่ออาหาร ไม่กินอาหาร ไม่มีเรี่ยวแรง ไม่ลุกขึ้นมาวิ่งเล่น 

เมื่อเราใช้ปลายนิ้วสัมผัสที่จมูกสุนัขแล้ว รู้สึกว่าจมูกอุ่นและแห้งนอกจากนี้หากจับบริเวณใบหูแล้วรู้สึกอุ่น ก็ถือว่ามีภาวะไข้เกิดขึ้นได้

อะไรเป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดไข้ในสุนัข?

โดยทั่วไป ภาวะไข้มักเกิดจากการที่ร่างกายของสุนัขพยายามต่อสู้กับเชื้อโรคที่บุกรุกเข้ามาในร่างกาย ซึ่งเป็นสาเหตุของการติดเชื้อหรือการอักเสบ ตัวอย่างเช่น ไข้จากการติดเชื้อเชื้อแบคทีเรียหรือไวรัส การเกิดฝี-หนอง ภาวะช่องหูอักเสบ การติดเชื้อของระบบทางเดินปัสสาวะ การติดเชื้อของอวัยวะภายใน จากการติดเชื้อจากแผลที่ถูกกัด หรือแผลจากรอยขีดข่วน จากการได้รับสารพิษ ซึ่งมีหลายชนิด เช่น พืชที่เป็นพิษ ยาหรืออาหารของคนที่เป็นพิษต่อสุนัข เช่น น้ำตาลเทียมหรือไซลิทอล (xylitol) เป็นต้น

สุนัขที่มีไข้ เบื้องต้นควรดูแลอย่างไร?

ในเบื้องต้น เราสามารถช่วยลดอุณหภูมิร่างกายลงได้ โดยการใช้ผ้าขนหนูชุบน้ำเย็นเช็ดตัว โดยเฉพาะอย่างยิ่งบริเวณใบหูและเท้า ขณะเช็ดตัวนั้นอาจใช้พัดลมเป่าที่ตัวบนขนที่เปียกหมาดๆ อยู่ ก็จะช่วยลดอุณหภูมิลงได้เร็วขึ้น

เพื่อให้แน่ใจว่าไข้ลดลงแล้วหรือไม่ ควรตรวจสอบอุณหภูมิร่างกาย โดยใช้ปรอทวัดไข้วัดอุณหภูมิทางทวารหนักของสุนัข หากอุณหภูมิร่างกายลดลงถึง 39.5 องศาเซลเซียสหรือประมาณ 103 องศาฟาเรนไฮด์ ให้พักการช่วยระบายความร้อนได้  ทั้งนี้ไม่ควรลดอุณหภูมิลงเร็วเกินไป

นอกจากนี้ สำหรับสุนัขที่มีไข้ ควรพยายามให้กินน้ำปริมาณเล็กน้อยบ่อยๆ เพื่อให้มีความชุ่มชื้น ร่างกายจะได้ไม่ขาดน้ำด้วย

การให้ยาลดไข้แก่สัตว์ป่วยนั้น จำเป็นต้องให้สัตวแพทย์เป็นผู้กำหนดชนิดและขนาดยาที่เหมาะสมสำหรับสัตว์แต่ละราย ไม่ควรให้สุนัขกินยาลดไข้หรือยาแก้ปวดของคน ไม่ว่าจะเป็น พาราเซทามอล (paracetamol หรือacetaminophen) แอสไพริน (aspirin) รวมทั้งไอบูโพรเฟน (ibuprofen) เนื่องจากยาเหล่านี้มีความเสี่ยงที่จะทำให้เกิดความเป็นพิษต่อสุนัขได้สูง และในกรณีที่ได้รับยาเกินขนาด ก็สามารถทำให้สุนัขถึงแก่ชีวิตได้

เมื่อไหร่จึงควรพาสุนัขไปพบสัตวแพทย์?

หากอุณหภูมิร่างกายของสุนัขสูงถึง 39.5 องศาเซลเซียส หรือประมาณ 103 องศาฟาเรนไฮด์ เจ้าของสัตว์ควรพาสุนัขไปพบสัตวแพทย์ ทั้งนี้หาก

อุณหภูมิร่างกายสูงถึง 41 องศาเซลเซียส หรือประมาณ 106 องศาฟาเรนไฮด์ ซึ่งจัดเป็นภาวะฉุกเฉิน (emergency) แล้ว เนื่องจากสามารถสร้างความเสียหายต่ออวัยวะภายใน และอาจจะทำให้เกิดอันตรายที่ร้ายแรงได้ จึงไม่ควรรอจนถึงจุดนั้น ควรรีบพาสุนัขไปที่คลินิกรักษาสัตว์หรือโรงพยาบาลสัตว์ เพื่อให้สัตวแพทย์ ทำการตรวจร่างกาย และวินิจฉัยหาสาเหตุของภาวะไข้ 

หากสุนัขรับการตรวจสุขภาพเป็นประจำจะเป็นประโยชน์อย่างมาก เนื่องจากสัตวแพทย์จะมีบันทึกประวัติสุขภาพของสุนัขเพื่อประกอบการวินิจฉัยในเบื้องต้น เช่นข้อมูลเกี่ยวกับการทำวัคซีนประจำปี ประวัติการผ่าตัด การถ่ายพยาธิ โรคภูมิแพ้ ยาที่เคยได้รับหรือกำลังได้รับเป็นประจำ และประวัติของความเจ็บป่วยในอดีต

ข้อมูลที่เราต้องเตรียมไว้ให้คุณหมอ เพื่อใช้ประกอบการวินิจฉัย มีอะไรบ้าง?

เพื่อความรวดเร็วและเป็นประโยชน์ในการตรวจวินิจฉัยโรค เจ้าของสัตว์ป่วยที่ไปพบสัตวแพทย์ควรเป็นผู้ที่ทราบข้อมูลเกี่ยวกับการป่วยของสุนัข หรือเตรียมข้อมูลจากคนในบ้านที่ทราบข้อมูลไปด้วย เนื่องจากสัตวแพทย์อาจจำเป็นต้องซักถามเจ้าของสุนัขเพิ่มเติม เพื่อให้ทราบถึงข้อมูลของสุขภาพหรือการเจ็บป่วยในที่เป็นปัจจุบัน เช่น

• สังเกตเห็นว่าสุนัขมีไข้ครั้งแรกเมื่อไหร่

• อาการป่วยอื่นๆ เช่น มีท้องเสีย ไอ อาเจียน ร่วมหรือไม่

• ความเป็นไปได้ที่สุนัขอาจกินพืชหรือสารพิษอื่นๆเข้าไป มีหรือไม่

• ความเป็นไปได้ที่สุนัขอาจถูกกัดโดยแมลงและสัตว์ที่มีพิษอื่นๆ มีหรือไม่

• สุนัขกินน้ำหรืออาหารได้บ้างหรือไม่ กินครั้งสุดท้ายเมื่อไหร่

นอกจากนี้ หลังจากที่ตรวจร่างกายเบื้องต้นแล้ว สัตวแพทย์อาจจำเป็นต้องเก็บตัวอย่างจากสุนัข เช่น ปัสสาวะ เลือด เพื่อส่งตรวจทางห้องปฏิบัติการ เพื่อให้ทราบข้อมูลอื่นเกี่ยวกับความผิดปกติของร่างกาย และเพื่อให้ทราบว่ามีการติดเชื้อร่วมหรือไม่ เพื่อพิจารณาว่าควรใช้ยาชนิดใดเพื่อกำจัดเชื้อดังกล่าว

หากสงสัยว่ามีการติดเชื้อ ในเบื้องต้น สัตวแพทย์อาจจะสั่งจ่ายยาต้านการติดเชื้อเพื่อช่วยกำจัดเชื้อจากร่างกาย ในบางกรณีอาจต้องมีส่งตัวอย่างไปตรวจทางห้องปฏิบัติการเพิ่มเติมอีกเพื่อการทดสอบที่เฉพาะเจาะจงมากขึ้น เนื่องจากอาจยังไม่สามารถระบุสาเหตุของภาวะไข้ได้ แม้จะตรวจร่างกายอย่างละเอียดแล้ว โดยทั่วไปจัดเป็น Fever of Unknown Origin หรือ FUO (ภาวะไข้ที่ไม่ทราบสาเหตุ)

ดังนั้นหากสุนัขมี “ไข้” และเราได้ให้การพยาบาลเบื้องต้นตามที่แนะนำไปแล้ว แต่ยังไม่ดีขึ้น ก็ควรพาสุนัขไปพบสัตวแพทย์เพื่อหาสาเหตุที่แท้จริง อย่าปล่อยไว้จนสายเกินแก้นะครับ

ผู้ช่วยศาสตราจารย์ นายสัตวแพทย์ ดร.ทิลดิสร์ รุ่งเรืองกิจไกร  

ภาควิชากายวิภาคศาสตร์ 

และฝ่ายประชาสัมพันธ์และภาพลักษณ์องค์กร

คณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย