เจ้าของสุนัขหลายท่านคงเคยเจอเหตุการณ์แบบนี้ คือเมื่อเรากอดหรืออุ้ม “น้องหมาสาวน้อย” ของเรา แล้วมือของเราก็บังเอิญไปคลำพบก้อนแข็งๆ ที่บริเวณหน้าท้อง และเมื่อเราจับน้องหมาหงายท้องดูเพื่อเช็คให้แน่ใจว่าเกิดอะไรขึ้น ก็พบว่าเป็นก้อนแข็งๆ ตลอดแนวของราวนม แน่นอนครับ ความวิตกกังวลต่างๆ นานาย่อมเกิดขึ้น แย่แล้ว เจ้าตูบสาวน้อยของเราเป็นมะเร็งเต้านมหรือเปล่า วันนี้ผมมีข้อมูลจาก ศ.สพ.ญ.ดร.เกวลี ฉัตรดรงค์ รองอธิการบดี จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย มาช่วยไขข้อข้องใจกันครับ
ต้องเรียนว่า ในความเป็นจริงนั้น การขยายใหญ่ของเต้านมสุนัขนั้น อาจไม่ได้เกิดจากเนื้องอกมะเร็งเสมอไป ก่อนอื่นเรามารู้จักโครงสร้างทางกายวิภาคและสรีรวิทยาของเต้านมสุนัขกันก่อนดีกว่า
สุนัขมีเต้านมทั้งหมด 5 คู่ แบ่งออกเป็น 2 แถวแถวซ้ายและขวาจำนวนแถวละเท่าๆ กัน (ข้างละ 5 เต้า) สองคู่แรกอยู่บริเวณส่วนอก (เรียกว่า thoracic mammae) สองคู่ต่อมาอยู่บริเวณส่วนท้อง (เรียกว่า Abdominal mammae)และคู่สุดท้ายอยู่ก่อนถึงขาหนีบ (เรียกว่า inguinal mammae)
เต้านมแต่ละเต้าเชื่อมต่อกันด้วยเส้นเลือดและท่อน้ำเหลือง ซึ่งจะประกอบไปด้วยต่อมสร้างน้ำนม (mammary glands) จำนวนมากรวมกันในชั้นใต้ผิวหนัง ซึ่งโดยทั่วไปแล้วในสุนัขเพศเมียปกตินั้น ภายหลังมีอาการเป็นสัด ก็จะมีฮอร์โมนเพศที่ชื่อ “โปรเจสเตอโรน” ซึ่งมีอิทธิพลทำให้เต้านมขยายใหญ่ขึ้น(เล็กน้อย) ต่ออีกเป็นเวลา 1-2 เดือน แต่น้องหมาบางรายอาจมีการขยายใหญ่และแข็งมากผิดปกติได้ ซึ่งมักจะพบว่าจะเป็น “ทุกเต้า” แต่เมื่อผ่านพ้นระยะเวลา 2 เดือนนี้ไปแล้วเต้านมก็จะหดตัวลงกลับเข้าสู่สภาวะปกติ
อย่างไรก็ตาม ในระยะท้ายๆ ของเดือนที่สองหลังแสดงอาการเป็นสัดนี้ น้องหมาบางรายอาจมีอาการเพิ่มเติมที่อาจทำให้เราตกใจเข้าไปอีก เช่น ขุดคุ้ยสิ่งของ กระวนกระวายและตะกุยพื้นเหมือนกำลังหาที่ทำรัง เสมือนหนึ่งว่าจะคลอดลูก ทั้งที่อยู่กับเราในห้องตลอดเวลา ไม่ได้หลุดหนีออกไปพบสุนัขหนุ่มที่ไหนเลย และเราก็มั่นใจว่าสาวน้อยของเราไม่ได้รับการผสมพันธุ์มาแน่ๆ เหตุการณ์นี้ก็อย่าเพิ่งตกใจไปครับ อาจมีสาเหตุเกิดจากการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมนในระยะที่กำลังจะพ้นจากวงรอบการเป็นสัดได้ อาการนี้เรียกว่า “อาการท้องเทียม” (Pseudopregnancy) ซึ่งไม่น่าเป็นห่วงอะไรเนื่องจากเมื่อพ้นระยะนี้ไปแล้ว เต้านมก็จะกลับมาอยู่ในสภาพปกติได้เอง แต่หากผ่านไปหลายสัปดาห์แล้วเต้านมยังไม่นิ่มลง และสังเกตว่ายังมีก้อนเนื้อแข็งในบางเต้าอยู่ นั่นอาจเป็นสัญญาณที่ไม่ดี ควรพาไปปรึกษาสัตวแพทย์โดยด่วนครับ
สรุปข้อสังเกตง่ายๆ ว่าน้องหมามีความเสี่ยงต่อการมีโอกาสเป็นมะเร็งเต้านมหรือไม่นั้น มีดังนี้
1.สุนัขที่อายุมากกว่า 5 ปีขึ้นไป มีโอกาสเป็นมะเร็งมากกว่าสุนัขวัยรุ่น
2.หากก้อนแข็งที่พบ มีหลายขนาด และกระจายอยู่หลายเต้า
3.ไม่ได้อยู่ในระยะ 2 เดือนหลังเป็นสัด
อย่างไรก็ตาม หากเต้านมที่บวมผิดปกติที่เกิดขึ้นหลังการเป็นสัดนั้น น้องหมาอาจจะไม่ได้เป็นมะเร็งเต้านมแต่ก็ไม่ควรชะล่าใจ เนื่องจากอาจเป็นอาการอักเสบของเต้านมก็ได้ ดังนั้น หากเราสังเกตอาการว่า เต้านมมีลักษณะ “ร้อน บวม แดง จับแล้วน้องหมาแสดงอาการเจ็บ”เราก็ควรพาไปพบสัตวแพทย์เพื่อทำการวินิจฉัยแยกออกจากมะเร็งเต้านมครับ
ดังนั้น สรุปอีกครั้งนะครับว่า การขยายใหญ่ของเต้านมในสุนัขนั้น อาจมีสาเหตุมาจาก 1.เป็นอาการปกติหลังเป็นสัด2.เป็นเนื้องอกหรือมะเร็งเต้านม หรือ 3.เป็นเต้านมอักเสบดังนั้น “ไม่ได้เป็นมะเร็งเสมอไป” นะครับ
หมอโอห์ม
ผู้ช่วยศาสตราจารย์ นายสัตวแพทย์ ดร.ทิลดิสร์ รุ่งเรืองกิจไกร
ภาควิชากายวิภาคศาสตร์ ฝ่ายประชาสัมพันธ์และภาพลักษณ์องค์กร
คณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
เงื่อนไขการแสดงความคิดเห็น ซ่อน
โปรดอ่านก่อนแสดงความคิดเห็น
1.กรุณาใช้ถ้อยคำที่ สุภาพ เหมาะสม ไม่ใช้ ถ้อยคำหยาบคาย ดูหมิ่น ส่อเสียด ให้ร้ายผู้อื่น สร้างความแตกแยกในสังคม งดการใช้ถ้อยคำที่ดูหมิ่นหรือยุยงให้เกลียดชังสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์
2.หากพบข้อความที่ไม่เหมาะสม สามารถแจ้งได้ที่อีเมล์ online@naewna.com โดยทีมงานและผู้จัดทำเว็บไซด์ www.naewna.com ขอสงวนสิทธิ์ในการลบความคิดเห็นที่พิจารณาแล้วว่าไม่เหมาะสม โดยไม่ต้องชี้แจงเหตุผลใดๆ ทุกกรณี
3.ขอบเขตความรับผิดชอบของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ อยู่ที่เนื้อหาข่าวสารที่นำเสนอเท่านั้น หากมีข้อความหรือความคิดเห็นใดที่ขัดต่อข้อ 1 ถือว่าเป็นกระทำนอกเหนือเจตนาของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ และไม่เป็นเหตุอันต้องรับผิดทางกฎหมายในทุกกรณี