สุนัขทีเลี้ยงในบ้านเรานั้น มีสายพันธุ์ที่หลากหลายมาก แตกต่างกันทั้งขนาด รูปร่าง อุปนิสัยใจคอ พฤติกรรมการกินและการเล่น ตัวอย่างสายพันธุ์ที่นิยมเลี้ยงในบ้านเราได้แก่ ปอมเมอเรเนียน ชิวาว่า แจ็ครัสเซล ชิสุห์ พุดเดิ้ล คอกเกอร์สแปเนียล คอร์กี้ บี้เกิ้ล ดัชชุน โดเบอร์แมน โกลเด้นรีทรีฟเวอร์ ลาบราดอร์รีทรีฟเวอร์ เชาว์เชาว์ ไปจนถึงน้องหมาพันธุ์ยักษ์เช่น เซนด์เบอร์นาด เป็นต้น แต่ละสายพันธุ์จะมีขนาด รูปร่าง และน้ำหนักที่แตกต่างกันอย่างชัดเจน ดังนั้นการมองที่ “น้ำหนัก” ของน้องหมาอย่างเดียว จะไม่สามารถบอกได้ว่า น้องหมาของเราหุ่นดี ผอม หรืออ้วน
เราจึงหาหลักเกณฑ์ในการบ่งชี้ “หุ่น” ของน้องหมา โดยดูที่ “ภาพรวม” ของสัตว์ ที่เราเรียกว่า“คะแนนความสมบูรณ์ของร่างกาย” หรือ “Body condition score”
ในการประเมินคะแนนความสมบูรณ์ของร่างกายสัตว์นั้น เราจะใช้ “การสังเกตุรูปร่าง” และ “การคลำโครงสร้างบนร่างกาย” ของสัตว์เลี้ยง ซึ่งเรามีวิธีการแบ่งออกเป็น 5 ระดับ และ 9 ระดับ แต่ที่ใช้กันตามบ้าน จะแนะนำหลักเกณฑ์แบบ 5 ระดับ เนื่องจากง่ายต่อการพิจารณาและประเมิน (ทั้งนี้เราสามารถใช้เกณฑ์เดียวกันนี้กับแมวได้ด้วย) โดยระดับที่วัดได้ จะเป็นระดับ 1-5 โดยมีรายละเอียดของแต่ละระดับดังนี้
ระดับที่ 1 ภาวะผอมแห้งขาดอาหาร (Lean)
จะพบว่า เมื่อมองจากด้านข้าง (รวมถึงโดยการคลำ) แล้ว สามารถมองเห็นกระดูกซี่โครง กระดูกสันหลัง กระดูกเชิงกราน และกระดูกต่างๆ ได้โดยง่าย และเห็นได้อย่างชัดเจน มองไม่เห็นชั้นไขมันที่ปกคลุมเลย เมื่อมองจากด้านบน จะเห็นช่วงเอวที่คอดกิ่วอย่างชัดเจน
ระดับที่ 2 ภาวะผอม หรือ น้ำหนักน้อยกว่ามาตราฐาน (Thin)
พบว่าเมื่อมองจากด้านข้าง และในการคลำบริเวณลำตัวสุนัข จะพบกระดูกซี่โครงได้โดยง่าย อาจมองเห็นและคลำพบไขมันที่แทรกอยู่ใต้ผิวหนังได้เล็กน้อย และเมื่อมองจากทางด้านบน จะเห็นช่วงเอวที่ยังเห็นความคอดอย่างชัดเจน
ระดับที่ 3 หุ่นดีได้มาตรฐาน (Ideal)
เมื่อมองจากด้านข้าง จะมองเห็นกระดูกซี่โครงได้อย่างไม่ชัดเจนเหมือน 2 ระดับแรก เมื่อใช้การคลำจะพบว่า สามารถคลำพบกระดูกซี่โครงได้ไม่ยาก พบไขมันที่แทรกอยู่ใต้ผิวหนังได้เล็กน้อย เมื่อสังเกตุจากทางด้านบน จะมองเห็นเห็นเอวและช่วงท้องที่คอดเล็กน้อย (ไม่ถึงกับคอดกิ่วติดกระดูกหรือโป่งนูนออกมา)
ระดับที่ 4 ภาวะน้ำหนักเกิน (Overweight)
กลุ่มนี้ เมื่อมองจากด้านข้าง จะมองไม่เห็นกระดูกซี่โครง เนื่องจากมีไขมันปกคลุมจำนวนมาก แต่ยังสามารถคลำพบกระดูกซี่โครงได้ จะเห็นว่าท้อง (พุง) เริ่มย้อย เมื่อมองจากด้านบนจะพบว่า ความคอดของเอวเริ่มหาย และมีไขมันส่วนเกินปกคลุมบริเวณหลัง ทำให้มองเห็นหลังแบน (คล้ายแผ่นกระดานที่หลายคนชอบเรียกกัน) บริเวณโดนหางจะหนาและใหญ่ขึ้น (จากไขมันที่ปกคลุม)
ระดับที่ 4 นี้ ในแมวจะมีการสะสมไขมันที่ฝ่าเท้า ทำให้ปุ่มนิ้วที่ฝ่าเท้าบวมและนิ่มกว่าหุ่นปกติ
ระดับที่ 5 ภาวะอ้วน (Obese)
ระดับนี้พบว่า เมื่อมองจากด้านข้างลำตัว จะมองไม่เห็นกระดูกซี่โครง แม้ใช้การคลำก็ไม่พบ หรืออาจต้องใช้แรงกดมากกว่าปกติ จึงจะสามารถคลำได้ถึงซี่โครง เนื่องจากมีไขมันปกคลุมจำนวนมาก ท้องย้อยและลงพุงอย่างเห็นได้ชัด เมื่อมองจากทางด้านบนจะพบว่า แผ่นหลังจะนูน ถูกพอกเต็มไปด้วยไขมัน (มองแล้วจะเหมือนเก้าอี้ที่บุนวมนุ่มๆมากกว่าเป็นแผ่นกระดานในระดับที่ 4)
เมื่ออ่านมาถึงตรงนี้แล้ว คาดว่าทางเจ้าของสุนัขคงจะพอประเมินสภาพของน้องหมาในบ้านได้แล้วว่า ผอม หุ่นดี หรืออ้วนเกินไป สุนัขที่อ้วนนั้น หลายท่านอาจมองว่า น่ารัก น่ากอด แต่อย่าลืมนะครับว่าในความน่ารักน่ากอดนั้น จะแฝงไปด้วยโรคภัยสารพัดเหมือนในคนได้ทีเดียว
ปัญหาจากความอ้วนที่พบได้บ่อยได้แก่ ปัญหาที่ระบบกระดูกและข้อต่อ จากการกดที่ต้องรองรับน้ำหนักตัวที่มากเกินไป โรคหัวใจ เบาหวาน ความดันโลหิตสูง และปัญหาระบบทางเดินหายใจ นอกจากนี้ยังมีโรคอื่น ๆ อีกมากมายที่ส่งผลเสียต่อสุขภาพของสุนัขของเราด้วย
ดังนั้น จึงขอฝากไว้ว่า “ความอ้วน” เป็นความน่ารักที่แฝงมาด้วยภัยร้ายหลายประการ ซึ่งสาเหตุเกิดจากการที่ได้รับอาหารมากเกินความต้องการของร่างกาย และการใช้พลังงานน้อยกว่าสิ่งที่ได้รับเข้าไป (นอกจากนี้ยังมีโรคบางโรคที่ส่งผลต่อการเผาผลาญอาหารในร่างกายด้วย) ทั้งนี้ปัจจัยที่ส่งผลต่อความอ้วนของสุนัขนั้น นอกจากจะเกิดจากชนิดและปริมาณอาหารที่สุนัขได้รับ การออกกำลัง โรคบางชนิด และพฤติกรรมของสุนัขเองแล้ว ผมมองว่า สิ่งที่สำคัญที่สุดคือ “พฤติกรรมการให้อาหารของเจ้าของเอง” ดังนั้นเราอาจต้องกลับมาตรวจสอบตัวเราด้วยว่า “เราเป็นต้นเหตุให้สุนัขของเราอ้วนหรือไม่” ครับ
หมอโอห์ม
ผู้ช่วยศาสตราจารย์ นายสัตวแพทย์ ดร.ทิลดิสร์ รุ่งเรืองกิจไกร
ภาควิชากายวิภาคศาสตร์ และ ฝ่ายประชาสัมพันธ์และภาพลักษณ์องค์กร
คณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
เงื่อนไขการแสดงความคิดเห็น ซ่อน
โปรดอ่านก่อนแสดงความคิดเห็น
1.กรุณาใช้ถ้อยคำที่ สุภาพ เหมาะสม ไม่ใช้ ถ้อยคำหยาบคาย ดูหมิ่น ส่อเสียด ให้ร้ายผู้อื่น สร้างความแตกแยกในสังคม งดการใช้ถ้อยคำที่ดูหมิ่นหรือยุยงให้เกลียดชังสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์
2.หากพบข้อความที่ไม่เหมาะสม สามารถแจ้งได้ที่อีเมล์ online@naewna.com โดยทีมงานและผู้จัดทำเว็บไซด์ www.naewna.com ขอสงวนสิทธิ์ในการลบความคิดเห็นที่พิจารณาแล้วว่าไม่เหมาะสม โดยไม่ต้องชี้แจงเหตุผลใดๆ ทุกกรณี
3.ขอบเขตความรับผิดชอบของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ อยู่ที่เนื้อหาข่าวสารที่นำเสนอเท่านั้น หากมีข้อความหรือความคิดเห็นใดที่ขัดต่อข้อ 1 ถือว่าเป็นกระทำนอกเหนือเจตนาของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ และไม่เป็นเหตุอันต้องรับผิดทางกฎหมายในทุกกรณี