การข่วนและตะกุยเฟอร์นิเจอร์

เนื่องจากแมวมีมีสัญชาตญาณการเป็นผู้ล่าตั้งแต่ขั้นบรรพบุรุษ จึงมักมีนิสัยในการลับเล็บให้คมเสมอ เพื่อประโยชน์ในการล่าอาหาร ป้องกันตัว และใช้ในการปีนป่าย ดังนั้นการห้ามไม่ให้แมวลับเล็บนั้น จึงเป็นเรื่องยาก แต่เราสามารถใช้วิธีการเบี่ยงเบนความสนใจจากการลับเล็บกับเฟอร์นิเจอร์ภายในบ้านแทน

แนวทางการป้องกันเบื้องต้น

- ควรมีการจัดระเบียบการเก็บว่าสิ่งของภายในบ้านในที่ที่สูงเพียง

พอที่แมวไปกระโดดไปตะกุยไม่ถึง   

- เตรียมอุปกรณ์หรือสร้างพื้นที่ให้แมวได้ปีนป่าย เพื่อเขาจะได้ใช้สัญชาตญาณการปีนป่ายและการกระโดดได้เต็มที่

- จัดเตรียมอุปกรณ์หรือวัสดุเพื่อให้แมวได้ฝนเล็บ ซึ่งอุปกรณ์เหล่านี้สามารถหาซื้อได้ตามร้านเพ็ทช็อปทั่วไป หรือสามารถประดิษฐ์ขึ้นเองได้จากวัสดุที่แมวชอบ เช่น เชือก กล่องกระดาษ ลังไม้ที่บุด้วยผ้ากระสอบ เป็นต้น ทั้งนี้ในช่วงแรกที่แมวเริ่มมาลับเล็บตามอุปกรณ์ที่เราจัดหาให้ เราควรให้ขนมหรืออาหารเพื่อเป็นของรางวัลเจ้าเหมียวด้วย สิ่งที่สำคัญในการฝึกแมวคือ เราต้องทำด้วยความละมุนละม่อม ค่อยเป็นค่อยไป อาจใช้เวลาต่อเนื่องเป็นสัปดาห์ และต้องให้รางวัล เพื่อเขาจะได้เรียนรู้และจดจำสิ่งที่เราสอน

พฤติกรรมการซ่อนและการพลางตัว

เนื่องจากแมวเป็นสัตว์ที่มักจะหลบซ่อนตัวตามที่แคบ เพื่อให้ปลอดภัยจากศัตรู ดังนั้นแมวส่วนใหญ่จึงมีนิสัยชอบหลบไปซ่อนตัวในกล่อง ในถุง หรือตามซอกต่างๆ เพื่อไม่ให้ถูกรบกวน พื้นที่แคบเหล่านั้นเป็บริเวณที่เข้าถึงยากจึงมักเป็นบริเวณที่มีความสกปรกจากฝุ่นหรือเศษขยะที่หมักหมม ดังนั้นเมื่อเมื่อเจ้าเหมียวออกจากแหล่งที่ซ่อนตัวจึงมักจะมีสิ่งสกปรกเปรอะเปื้อนตามลำตัว นอกจากนี้แมว ซึ่งมีสัญชาตญาณการเป็นผู้ล่า ก็อาจจับนก หนู แมลงจิ้งจก ที่ตกเป็นเหยื่อไปสะสมตามซอกเหล่านั้นจนเน่าและกลายเป็นแหล่งสะสมเชื้อโรคอีกด้วย

แนวทางการป้องกันเบื้องต้น

- ปิดกั้นช่องหรือซอกต่างๆ ภายในบ้าน เพื่อไม่ให้ช่องทาง (ที่เราไม่พึงประสงค์) ในการซ่อนตัวของแมว

- หมั่นทำความสะอาดตามซอกมุมต่างๆ ที่แมวอาจแทรกตัวเข้าไปหลบซ่อนตัวนั้น 

- อาจใช้การสร้างมุม พื้นที่ หรือซอกเล็กๆ ที่มีความเป็นส่วนตัวให้แมวเพื่อเบี่ยงเบนให้แมวมาสนใจ ซ่อนตัวหรือพลางตัวในที่ที่จัดไว้ให้นั้นทดแทนบางบ้านอาจใช้กล่องหรือภาชนะเล็กๆ ที่มีขนาดพอดีตัวเพื่อให้แมวได้ซุก ได้ซ่อนตัวเล่นก็ได้ ซึ่งแมวมักจะชอบกลิ่นของพลาสติก เนื่องจากเป็นมีกลิ่นคล้ายฟีโรโมนแมว จึงต้องระมัดระวังเรื่องการเลียหรือแทะพลาสติก เพราะหากกินเข้าไปแล้วมีโอกาสทำให้เกิดปัญหาสุขภาพตามมาได้

พฤติกรรมการเลีย

แมวเป็นสัตว์ที่ชอบเลียขนตัวเองเพื่อทำความสะอาด เนื่องจากผิวด้านบนของลิ้นแมวมีชั้น keratin ที่หนา เป็นสันแหลม มีความสาก (สังเกตได้จากความรู้สึกที่เวลาที่น้องแมวมาเลียตัวเรา) ลิ้นของแมวจึงเป็นเหมือนหวีที่ชะโลมด้วยน้ำ การเลียจึงเป็นทั้งการแต่งตัว การจัดทรงของขนให้เป็นทรงสวยงาม และกำจัดสิ่งสงปรกที่ติดอยู่ตามผิวหนังออกด้วย 

แต่เหตุผลของการเลียนั้น อาจมีสาเหตุอย่างอื่นอีก เช่น การเลียตัวเพื่อความผ่อนคลายความเครียด ซึ่งเป็นการแสดงออกที่พบได้ค่อนข้างบ่อยในแมวมีมีสภาวะเครียด นอกจากนี้การเลียขนยังเป็นการกระทำเพื่อลดอุณหภูมิร่างกายในช่วงที่อากาศร้อน โดยความร้อนในร่างกายจะลดลงจากการระเหยของน้ำลายที่เคลือบผิวหนังจากการเลียตัวได้

แนวทางการป้องกันเบื้องต้น

- ในสภาวะปกติ จะมีการงอกใหม่และหลุดร่วงของเส้นขนเป็นประจำทุกวัน  ดังนั้นในขณะที่ของการเลียร่างกาย ก็มักจะมีขนที่หลุดร่วง (ตามปกติ) ที่ติดอยู่ตามผิวหนังแล้วถูกกลืนเข้าไประหว่างการเลีย จนเข้าไปสะสมในทางเดินอาหารจนกลายเป็น “ก้อนขน หรือ hairball” ซึ่งหากขับถ่ายหรือขย้อนออกมาได้ ก็จะไม่เป็นอันตรายอะไร แต่หากกำจัดออกมาไม่ได้ และมีจำนวนมากก็อาจเป็นก้อนที่อุดตันทางเดินอาหาร จนเกิดอันตรายถึงขั้นเสียชีวิตได้ ดังนั้นการให้อาหารเสริม เจล หรือสารหล่อลื่นสำหรับลดแรงตึงตัวของก้อนขนและดักจับขนให้สามารถขับถ่ายออกมาได้ จึงเป็นทางออกที่ดี ซึ่งผลิตภัณฑ์เหล่านั้นมีขายตามร้านเพ็ทช็อปและคลินิกรักษาสัตว์ทั่วไป รวมถึงในปัจจุบัน อาหารสำเร็จรูปบางชนิด ก็จะมีส่วนผสมที่มีคุณสมบัติลดปัญหาก้อนขนในทางเดินอาหารได้ด้วย

- การปลูกหญ้าหรือต้นข้าวสาลี เพื่อให้แมวเล็มกินเล่น เมื่อเขารู้สึกไม่สบายตัว ก็จะเป็นเป็นการกระตุ้นให้อาเจียนออกมา หรือช่วยเพิ่มเส้นใยอาหารให้ขับถ่ายออกมาสะดวกขึ้น

- การดูแลเอาใจใส่และหาสาเหตุของความเครียด ความวิตกกังวลของแมว ซึ่งอาจแก้ปัญหาได้โดยการหาของเล่นมาช่วยเบี่ยงเบนความสนใจของน้องแมวก็เป็นทางแก้ไขที่ดีทางหนึ่ง

- การแปรงขนให้แมวอย่างสม่ำเสมอ โดยเฉพาะในแมวขนยาวและแมวที่ขนร่วงง่าย ก็จะเป็นอีกเป็นทางออกที่ดี ที่จะช่วยลดปัญหาการอุดตันของก้อนขนในทางเดินอาหารด้วย

การปัสสาวะไม่เป็นที่ที่ทำให้เกิดกลิ่นเห็นทั่วบ้าน

การพ่นหรือสเปรย์ปัสสาวะของแมวตัวผู้นั้น ถือเป็นการแสดงอาณาเขตหรือความเป็นใหญ่ในถิ่นของตัวเอง ส่วนการปัสสาวะของแมวตัวเมีย ก็ยังเป็นสิ่งที่แสดงความน่าสนใจและเป็นการทำสัญลักษณ์เพื่อดึงดูดแมวตัวผู้อีกด้วย นอกจากนี้การปัสสาวะไม่เป็นที่ของแมวนั้นอาจมีสาเหตุมาจากการเลี้ยงแมวจำนวนมากเกินไป และมีจำนวนกระบะทราบไม่พอเพียง หรือวางกระบะทรายในตำแหน่งที่ไม่เหมาะสม หรือกระบะทรายไม่สะอาด จึงทำให้แมวไม่อยากขับถ่ายในบริเวณที่กำหนดได้ เพราะแมวเป็นสัตว์ที่รักความสะอาดมาก

แนวทางการป้องกันเบื้องต้น

- วางกระบะทรายไว้ในที่ที่มีอากาศถ่ายเทสะดวก หรือวางไว้ตามมุมที่เงียบสงบ ไม่พลุกพล่าน เนื่องจากแมวชอบความเป็นส่วนตัว

- หมั่นทำความสะอาดกระบะทรายเป็นประจำ เพราะแมวเป็นสัตว์รักสะอาด

- การทำหมันลูกแมวเมื่อเริ่มเข้าสู่วัยเจริญพันธุ์ ก็อาจเป็นทางออกหนึ่ง ที่ช่วยลดพฤติกรรมการปัสสาวะพ่นไม่เป็นที่ของแมวตัวผู้ เพราะการทำหมันแมวตัวผู้นั้น จะเป็นการผ่าตัดเอาอัณฑะออก ซึ่งเป็นการกำจัดเอาแหล่งฮอร์โมนเพศผู้ที่มีผลในความก้าวร้าวและการแสดงอาณาเขต การทำหมันจึงเป็นอีกช่องทางหนึ่งของการป้องกันปัญหาพฤติกรรมฉี่ไม่เป็นที่ได้ดีพอสมควร

 - การทำความสะอาดบริเวณที่แมวเคยฉี่ ซึ่งการทำความสะอาดอย่างเดียวอาจไม่เพียงพอ เนื่องจากแมวมีประสาทรับกลิ่นดี ดังนั้นควรใช้สเปรย์กำจัดกลิ่นด้วย เนื่องจากสเปรย์กำจัดกลิ่นจะไปทำลายโครงสร้างทางเคมีของกลิ่นจึงเป็นการป้องกันไม่ให้สัตว์เลี้ยงมาปัสสาวะที่จุดเดิมอีกครั้ง

เรียนย้ำว่า ไม่ว่าจะเป็นสัตว์เลี้ยงประเภทไหน จะเป็นสุนัขหรือแมวก็ตาม  ”สัตว์เลี้ยง” ก็ช่วยให้ผู้เลี้ยงคลายเหงา ช่วยเฝ้าบ้าน และเป็นเพื่อนเราได้ตลอดเวลา ดังนั้นเมื่อเรานำเขาเหล่านี้มาเลี้ยงแล้ว เราควรให้ความรัก ให้ความเข้าใจ และให้การเอาใจใส่ เสมือนเป็นสมาชิกตัวหนึ่งในบ้าน ทั้งนี้การศึกษาพฤติกรรมธรรมชาติและสัญชาตญาณของเขา จะช่วยให้เราเข้าใจและทราบแนวทางการป้องกันปัญหาที่อาจเกิดขึ้นจากพฤติกรรมเหล่านั้น ทำให้เราสามารถอยู่ร่วมกับเขาได้อย่างมีความสุขได้ครับ

หมอโอห์ม

ผู้ช่วยศาสตราจารย์ นายสัตวแพทย์ ดร.ทิลดิสร์ รุ่งเรืองกิจไกร

ภาควิชากายวิภาคศาสตร์ ฝ่ายประชาสัมพันธ์และภาพลักษณ์องค์กร

คณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย