ท่านที่เลี้ยงแมวท่านใดเคยเจอปัญหาเหล่านี้บ้าง เช่น แมวร้องและแสดงอาการเบ่งเวลาปัสสาวะ ปัสสาวะลำบาก ใช้เวลาในการปัสสาวะนาน ปัสสาวะบ่อย พยายามเลียบริเวณอวัยวะเพศ ปัสสาวะมีเลือดปน ซึ่งอาการเหล่านี้เป็นความทรมานร่างกายของแมว และความทรมานใจเจ้าของเป็นอย่างมาก อาการของแมวเหล่านี้อาจบ่งถึง ปัญหาการติดเชื้อของระบบทางเดินปัสสาวะส่วนล่าง ทั้งนี้ สาเหตุ การตรวจวินิจฉัย การป้องกันและการรักษาเป็นอย่างไร วันนี้ผมมีข้อมูลจาก สพ.ญ.วิภา ศรีโปดก แผนกฉุกเฉิน และหออภิบาลสัตว์ป่วยวิกฤต มาฝากกันครับ
โรคทางเดินปัสสาวะส่วนล่างในแมว คืออะไร
โรคทางเดินปัสสาวะส่วนล่างในแมว (Feline Lower Urinary Tract Disease) หรือในทางสัตวแพทย์เรียกกันว่า FLUTD หมายถึงภาวะต่างๆ ที่ส่งผลกระทบต่อกระเพาะปัสสาวะ และท่อปัสสาวะในแมวซึ่งสามารถเกิดได้ในทุกช่วงอายุ แต่ส่วนใหญ่แล้ว มักพบในช่วงวัยกลางแมว (middle-aged) ที่มีน้ำหนักมาก ออกกำลังกายน้อยมีจำนวนกระบะทรายภายในบ้านไม่เพียงพอ นอกจากนี้ยังมีปัจจัยอื่นๆ เช่น ความเครียดจากสิ่งแวดล้อม ที่มีการเปลี่ยนแปลงกะทันหันภายในบ้านสิ่งเหล่านี้จะเพิ่มความเสี่ยงโอกาสของการเกิดโรคมากขึ้น
อาการของโรค
อาการส่วนใหญ่ที่พบ ได้แก่
การพยายามเบ่งและร้องเวลาปัสสาวะ พบปัสสาวะกองเล็กๆ ปัสสาวะบ่อย ปัสสาวะลำบาก ใช้เวลาในการปัสสาวะนาน มักจะเลียบริเวณอวัยวะเพศ ปัสสาวะมีเลือดปนและแสดงอาการเจ็บปวดเวลาปัสสาวะ นอกจากนี้ยังสามารถพบพฤติกรรมการเลียตัวเองมากกว่าปกติ ปัสสาวะนอกกระบะทราย โดยมักเปลี่ยนไปปัสสาวะที่ ที่มีพื้นผิวเรียบและเย็น เช่น พื้นกระเบื้อง เป็นต้น
การตรวจวินิจฉัย
การตรวจวินิจฉัยโรคทางเดินปัสสาวะส่วนล่างในแมวนั้น ทำได้โดยการซักประวัติ และการตรวจร่างกายเบื้องต้น การตรวจทางห้องปฏิบัติการ เช่น การตรวจค่าความสมบูรณ์ของเม็ดเลือด ค่าทางชีวเคมีของเลือด รวมถึงการตรวจวิเคราะห์ปัสสาวะ นอกจากนี้อาจต้องทำการเพาะเชื้อปัสสาวะ การเอกซเรย์ หรือการทำอัลตราซาวน์เพิ่มเติม เนื่องจากโรคทางเดินปัสสาวะส่วนล่างในแมว สามารถเกิดได้จากหลายสาเหตุ จึงค่อนข้างยากในการวินิจฉัย จึงต้องอาศัยการซักประวัติ ตรวจร่างกายและผลเลือดประกอบกัน
สาเหตุของโรคทางเดินปัสสาวะส่วนล่าง :
โรคนี้เกิดจากหลายสาเหตุด้วยกัน ได้แก่
1. โรคนิ่วในท่อทางเดินปัสสาวะ
2. การติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะ ซึ่งในแมวอายุน้อยมีโอกาสพบได้น้อยเนื่องจากความเป็นกรด และความเข้มข้นของปัสสาวะ ช่วยป้องกันการติดเชื้อ จึงมักพบในแมวอายุมาก
3. การอุดตันของท่อปัสสาวะ แมวตัวผู้ มีความเสี่ยงโอกาสในการเกิดมากกว่าแมวตัวเมีย เนื่องจากท่อปัสสาวะยาว และแคบกว่าแมวตัวเมีย
4. กระเพาะปัสสาวะอักเสบโดยไม่ทราบสาเหตุ
5. ภาวะอื่นๆ เช่น โรคเบาหวาน โรคไทรอยด์ เนื้องอกหรือมะเร็งที่ทางเดินปัสสาวะ การได้รับบาดเจ็บที่ทางเดินปัสสาวะหรือไขสันหลังซึ่งเป็นสาเหตุโน้มนำทำให้เกิดโรค FLUTD ได้
การรักษาโรคทางเดินปัสสาวะส่วนล่างในแมว
การรักษาโรค FLUTD นั้น ขึ้นอยู่การสาเหตุการเกิดโรค แต่หากแมวปัสสาวะไม่ออกจนถึงขั้นอาการวิกฤต แนะนำทำการรักษากู้ชีพเบื้องต้นก่อน โดยการให้สารน้ำเข้าทางกระแสเลือด ปรับสมดุลค่าอิเล็กโทรไลต์ต่างๆ ในร่างกาย เจาะหรือสวนเพื่อระบายน้ำปัสสาวะที่คั่ง และหาสาเหตุของภาวะปัสสาวะไม่ออก ทำการรักษาต่อไปตามสาเหตุของการเกิดโรค
การป้องกันทำได้อย่างไร
การป้องกันการเกิดโรคทางเดินปัสสาวะส่วนล่างนี้ สามารถทำได้โดย
1. วางน้ำไว้หลายๆ ตำแหน่งภายในบ้าน และหมั่นเปลี่ยนน้ำให้สะอาดอยู่เสมอ
2. เพิ่มจำนวนกระบะทราย โดยจำนวนกระบะทรายควรมีจำนวนแมวที่เลี้ยง + 1 อัน และเก็บทำความสะอาดให้กระบะทรายสะอาดตลอดเวลา รวมถึงตำแหน่งที่วางกระบะทรายควรวางในที่เงียบ ไม่มีคนพลุกพล่านเพื่อให้แมวรู้สึกปลอดภัย
3. แนะนำให้ปรับเปลี่ยนอาหารที่ให้ โดยอยู่ภายใต้คำแนะนำของสัตวแพทย์
4. ลดความเครียดให้แมว เช่น การเปลี่ยนแปลงกะทันหันภายในบ้านหรือแหล่งที่อยู่ เช่น การนำแมวตัวใหม่เข้ามาในบ้าน หรือมีคนแปลกหน้ามาอาศัยอยู่ในบ้าน ซึ่งควรทำความคุ้นเคยกับแมวที่เลี้ยงก่อน
เอกสารอ้างอิงเพิ่มเติม : www.avma.org
หลังจากอ่านตอนนี้จบแล้ว ลองสังเกตอาการของแมวที่บ้านดูนะครับ ว่ามีพฤติกรรมตามที่ได้กล่าวไปแล้วหรือเปล่า หากพบความผิดปกติเกี่ยวกับการขับถ่ายปัสสาวะ ควรรีบพาไปพบสัตวแพทย์ เพื่อการตรวจวินิจฉัยและการรักษาตั้งแต่เนิ่นๆ นะครับ
หมอโอห์ม
ผู้ช่วยศาสตราจารย์ นายสัตวแพทย์ ดร.ทิลดิสร์ รุ่งเรืองกิจไกร
ภาควิชากายวิภาคศาสตร์ และฝ่ายประชาสัมพันธ์และภาพลักษณ์องค์กร
คณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
เงื่อนไขการแสดงความคิดเห็น ซ่อน
โปรดอ่านก่อนแสดงความคิดเห็น
1.กรุณาใช้ถ้อยคำที่ สุภาพ เหมาะสม ไม่ใช้ ถ้อยคำหยาบคาย ดูหมิ่น ส่อเสียด ให้ร้ายผู้อื่น สร้างความแตกแยกในสังคม งดการใช้ถ้อยคำที่ดูหมิ่นหรือยุยงให้เกลียดชังสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์
2.หากพบข้อความที่ไม่เหมาะสม สามารถแจ้งได้ที่อีเมล์ online@naewna.com โดยทีมงานและผู้จัดทำเว็บไซด์ www.naewna.com ขอสงวนสิทธิ์ในการลบความคิดเห็นที่พิจารณาแล้วว่าไม่เหมาะสม โดยไม่ต้องชี้แจงเหตุผลใดๆ ทุกกรณี
3.ขอบเขตความรับผิดชอบของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ อยู่ที่เนื้อหาข่าวสารที่นำเสนอเท่านั้น หากมีข้อความหรือความคิดเห็นใดที่ขัดต่อข้อ 1 ถือว่าเป็นกระทำนอกเหนือเจตนาของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ และไม่เป็นเหตุอันต้องรับผิดทางกฎหมายในทุกกรณี