เมื่อสัปดาห์ที่แล้ว เราได้คุยกันถึงเหตุผลและความจำเป็นในการตรวจเลือดก่อนวางยาสลบกันไปแล้ว วันนี้เรามาคุยกันต่อว่าในตรวจเลือดก่อนการผ่าตัด เราจะตรวจอะไรกันบ้าง
สำหรับการตรวจเลือดขั้นพื้นฐานที่มักจะทำการตรวจกันก่อนการผ่าตัด โดยทั่วไปจะทำการตรวจดังต่อไปนี้
1. การตรวจนับเม็ดเลือดแบบสมบูรณ์ (complete blood count หรือ CBC) การตรวจเลือดด้วยวิธีนี้ให้ข้อมูลเกี่ยวกับจํานวนและชนิดของเซลล์เม็ดเลือด ทั้งเซลล์เม็ดเลือดแดงและเซลล์เม็ดเลือดขาวชนิดต่างๆ ซึ่งจะเป็นประโยชน์ในการวินิจฉัยความผิดปกติในร่างกายได้ เช่น ช่วยในการตรวจสอบว่าสัตว์มีภาวะโลหิตจางหรือไม่ (เซลล์เม็ดเลือดแดงมีจำนวนน้อยผิดปกติ) และช่วยในการตรวจสอบว่าสัตว์มีการติดเชื้อในระบบหรือไม่ (เซลล์เม็ดเลือดขาวมีจำนวนผิดปกติ) นอกจากนี้การตรวจค่าปัจจัยการแข็งตัวของเลือด (clotting profile) จะช่วยให้แน่ใจว่าร่างกายของสัตว์มีการทำงานของปัจจัยการแข็งตัวของเลือดที่เพียงพอ และสามารถควบคุมภาวะเลือดออกได้ในระหว่างและหลังการผ่าตัดได้ตามปกติ
2. การตรวจค่าทางเคมีในเลือด (blood chemistry panel) การตรวจด้วยวิธีนี้เป็นการวัดระดับค่าทางชีวเคมีต่างๆ ในเลือด เช่น ค่าเอนไซม์ตับ, ค่า blood urea nitrogen(BUN), ค่าครีเอตินีน ซึ่งข้อมูลที่ได้จะแสดงให้เห็นว่าไตและตับทํางานเป็นปกติหรือไม่ อวัยวะเหล่านี้ แม้จะเป็นโรคหรือมีปัญหา มักจะไม่ค่อยแสดงอาการให้เห็น (clinically asymptomatic) จนกว่าโรคจะรุนแรงขึ้นและเกิดความเสียหายมากแล้ว จึงจะมีการแสดงอาการออกมา นอกจากนี้ไตและตับเป็นอวัยวะที่มีส่วนสําคัญในการกำจัดยาออกจากร่างกาย ไม่ว่าจะเป็นยาระงับประสาท ยาชา ยาสลบทั้งหมดที่สัตว์จะได้รับทั้งก่อนและระหว่างการผ่าตัด ด้วยเหตุนี้ การตรวจค่าทางเคมีในเลือดจึงเป็นสิ่งสําคัญมากเพื่อที่จะได้รู้ว่าไตหรือตับมีปัญหาหรือไม่ ก่อนที่จะนําสัตว์เลี้ยงไปดมยาสลบและรับการผ่าตัด โดยเฉพาะอย่างยิ่งในสัตว์ที่อายุมาก
3. ระดับอิเล็กโทรไลต์ในเลือด (blood electrolyte) การรักษาสมดุลที่เหมาะสมของอิเล็กโทรไลต์ เช่น โซเดียม (sodium) โพแทสเซียม (potassium) ฯลฯ เป็นสิ่งจําเป็นสําหรับการทํางานของร่างกายที่เหมาะสม และอาจส่งผลต่อความปลอดภัยของสัตว์เลี้ยงในระหว่างการดมยาสลบ
กล่าวโดยสรุปได้ว่า การตรวจเลือดก่อนผ่าตัดเป็นสิ่งที่ควรทำ เนื่องจากมีประโยชน์มากกว่าโทษ และคุ้มค่าสำหรับค่าใช้จ่าย การตรวจเลือดจัดเป็นหัตถการที่ปลอดภัย ไม่เป็นอันตรายต่อสัตว์ สัตวแพทย์จึงแนะนําให้ทำ เพื่อให้แน่ใจว่าสัตว์จะไม่มีความเสี่ยงจากการใช้ยาสลบและสามารถฟื้นจากภาวะสลบได้อย่างราบรื่นภายหลังจากการผ่าตัด เจ้าของสัตว์ควรพิจารณาให้ความร่วมมือในการตรวจเลือดก่อนการผ่าตัด แม้จะเป็นการผ่าตัดที่ทำกันทั่วไปอยู่แล้ว เช่น การทําหมันเนื่องจากการตรวจเลือดก่อนผ่าตัดเป็นประโยชน์อย่างมากในการให้ข้อมูลต่างๆ ที่จะช่วยให้สัตวแพทย์สามารถประเมินสุขภาพโดยรวมของสัตว์เลี้ยงได้อย่างดี และสามารถสถานภาพของร่างกายขั้นพื้นฐานที่อาจส่งผลต่อความปลอดภัยในขณะที่รับการผ่าตัด
อย่างไรก็ตาม สัตว์แต่ละรายมีสถานภาพทางร่างกายที่แตกต่างกันออกไป ดังนั้น เจ้าของสัตว์ควรปรึกษากับสัตวแพทย์เพื่อขอรับคำแนะนํา เกี่ยวกับการตรวจที่เหมาะสมกับอายุ ชนิดสัตว์ สายพันธุ์ และประวัติทางสุขภาพของสัตว์เลี้ยงของตน จะช่วยให้มั่นใจได้ถึงความปลอดภัยและผลทางสุขภาพที่ดีของสัตว์เลี้ยงที่คุณรักในระหว่างและหลังขั้นตอนการผ่าตัดครับ
ขอขอบคุณข้อมูลจาก รศ.ร.ท.หญิง สพ.ญ.ดร.เนาวรัตน์ สุธัมนาถพงษ์ ครับ
เอกสารอ้างอิง
1. Grubb, T., Sager, J., Gaynor, J. S., Montgomery,E., Parker, J. A., Shafford, H., & Tearney, C. (2020). 2020 AAHA anesthesia and monitoring guidelines for dogs and cats. Journal of the American Animal Hospital Association, 56(2), 59-82.
2. แนวทางเวชปฏิบัติในการระงับความรู้สึกและการวางยาสลบสุนัขและแมวของสัตวแพทยสภา แนบท้ายประกาศสัตวแพทยสภาที่ 19/2551
หมอโอห์ม
ผู้ช่วยศาสตราจารย์ นายสัตวแพทย์ ดร.ทิลดิสร์ รุ่งเรืองกิจไกร
ภาควิชากายวิภาคศาสตร์ ฝ่ายประชาสัมพันธ์และส่งเสริมภาพลักษณ์องค์กร
คณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
เงื่อนไขการแสดงความคิดเห็น ซ่อน
โปรดอ่านก่อนแสดงความคิดเห็น
1.กรุณาใช้ถ้อยคำที่ สุภาพ เหมาะสม ไม่ใช้ ถ้อยคำหยาบคาย ดูหมิ่น ส่อเสียด ให้ร้ายผู้อื่น สร้างความแตกแยกในสังคม งดการใช้ถ้อยคำที่ดูหมิ่นหรือยุยงให้เกลียดชังสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์
2.หากพบข้อความที่ไม่เหมาะสม สามารถแจ้งได้ที่อีเมล์ online@naewna.com โดยทีมงานและผู้จัดทำเว็บไซด์ www.naewna.com ขอสงวนสิทธิ์ในการลบความคิดเห็นที่พิจารณาแล้วว่าไม่เหมาะสม โดยไม่ต้องชี้แจงเหตุผลใดๆ ทุกกรณี
3.ขอบเขตความรับผิดชอบของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ อยู่ที่เนื้อหาข่าวสารที่นำเสนอเท่านั้น หากมีข้อความหรือความคิดเห็นใดที่ขัดต่อข้อ 1 ถือว่าเป็นกระทำนอกเหนือเจตนาของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ และไม่เป็นเหตุอันต้องรับผิดทางกฎหมายในทุกกรณี