สถานการณ์โรคโควิด -19 ขณะนี้อยู่ในขั้นวิกฤติ จำนวนผู้ตายขึ้นหลักสองร้อย ยอดติดโควิดทะลุหลัก 2 หมื่นรายต่อวัน ทำให้ประเทศไทยประสบปัญหาเตียงในสถานพยาบาลระดับต่างๆ ไม่เพียงพอต่อการดูแลผู้ป่วยได้ทั้งหมด หลายคนต้องดูแลตัวเองอยู่ที่บ้าน หลายคนต้องเข้าระบบส่งตัวกลับไปรักษาที่ภูมิลำเนา จนสามารถผ่าน “วิกฤติเฉพาะตัว” ไปได้ พร้อมมาถอดบทเรียนผ่านเวทีเสวนาออนไลน์ “พลังเยาวชน สู้โควิด-19” จัดโดยเครือข่ายเยาวชนลดปัจจัยเสี่ยง สนับสนุนโดยสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.)

นายธนวัฒน์ ป่ากว้าง ประธานกลุ่มเมล็ดพันธุ์ มหาวิทยาลัยรามคำแหง บอกว่า การระบาดของโควิด-19 ทำให้มหาวิทยาลัยรามคำแหงปรับการเรียนออนไลน์ 100% แต่จากการสำรวจพื้นที่รอบๆ มหาวิทยาลัยพบว่านักศึกษาเกินครึ่งยังคงอยู่ที่หอพัก และมีจำนวนมากติดโควิด และจำนวนมากเสี่ยงสูงต้องกักตัว ซึ่งในช่วงที่ผ่านมามีนักศึกษาที่ประสานมายังตนเพื่อให้ช่วยประสานหาเตียง แต่ในพื้นที่ กทม.เตียงเต็มเพราะมีผู้ป่วยจำนวนมาก ทำให้มีนักศึกษาที่ติดเชื้อบางส่วนต้องดูแลตัวเองที่ห้องพัก บางส่วนประสานจังหวัดภูมิลำเนารับตัวกลับไปรักษาที่บ้านเกิด

ในส่วนของการช่วยเหลือจากมหาวิทยาลัยนั้นพบว่ามีการตั้งศูนย์ประสานงานโควิด-19 แต่ยังไม่สามารถให้การช่วยเหลือนักศึกษาได้ ส่วนตัวมองว่าด้วยศักยภาพมหาวิทยาลัยสามารถช่วยเหลือนักศึกษาที่ได้รับผลกระทบจากโรคโควิด-19 ได้มากกว่านี้ และคิดว่ามหาวิทยาลัยต่างๆ ทั่วประเทศควรจะทำดังนั้นเมื่อวันที่ 30 กรกฎาคมที่ผ่านมา ตนและเครือข่ายเยาวชนปกป้องสิทธิ์ ได้ยื่นหนังสือต่อกระทรวงการอุดมศึกษาวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.) เพื่อเรียกร้องให้มหาวิทยาลัยต่างๆ ดำเนินการดังนี้ 1.ตั้งศูนย์พักคอยสำหรับนักศึกษาติดโควิดระหว่างรอเข้ารับการรักษาและส่งตัวกลับภูมิลำเนา 2.ออกแบบกลไกการช่วยเหลือนักศึกษากลุ่มเสี่ยงที่ต้องกักตัวในห้องพักสนับสนุนยา อาหารจำเป็น 3.มหาวิทยาลัยเป็นเจ้าภาพหลักในการเจรจาเพื่อขอลดค่าเช่าห้อง พร้อมมีมาตรการช่วยเหลือเยียวยา เป็นต้น

ด้าน นายพัชรพงศ์ แก้วพัฒ นักศึกษาปริญญาโท อดีตผู้ป่วยโควิด -19 ที่รักษาหายแล้ว เล่าว่า ตนพักอาศัยอยู่ที่หอพักแห่งหนึ่งในกรุงเทพฯ มีอาการคล้ายไข้หวัด อยู่ 2 วัน จึงไปตรวจหาเชื้อโควิด-19 ผลเป็นบวก จึงรีบบอกเพื่อนๆ และครอบครัว โชคดีที่เพื่อนๆ ช่วยประสานสายด่วนต่างๆ เพื่อให้ตนได้เข้าสู่ระบบการรักษา แต่เนื่องจาก กทม. โควิดระบาดมากเตียงไม่พอ ทำให้ตนไม่มีเตียง เมื่อแสกน QR Code ที่มหาวิทยาลัยทำไว้เพื่อให้การช่วยเหลือนักศึกษาติดโควิด แต่ก็กังวลว่าอาจจะไม่ทันการณ์ เพราะตอนนั้นตนก็เริ่มมีอาการมากขึ้นประกอบกับตนอยู่หอพักที่มีผู้พักอาศัยจำนวนมาก จึงกังวลว่าจะแพร่เชื้อสู่ผู้พักอาศัยคนอื่นๆ จึงประสานขอกลับไปรักษาที่ภูมิลำเนา หลังประสานจังหวัดภูมิลำเนา และรอเจ้าหน้าที่มารับตัว ก็ขอให้เพื่อนข้างห้องช่วยหายาต้านไวรัส ยาสมุนไพร เพราะตอนนั้นเริ่มมีการการไอหนัก แน่นหน้าอก เจ็บอก หายใจไม่ทั่วท้อง น้ำมูก อาเจียน ยังดีที่กลับมารักษาที่บ้านเกิดได้ทัน แต่ที่ต่างจังหวัดก็พบว่าเตียงเริ่มเต็มแล้วเช่นกัน

“จากประสบการณ์ที่ประสบมาจึงอยากให้มหาวิทยาลัย ซึ่งมีความพร้อมทั้งสถานที่ บุคลากร และยานพาหนะ ในการจัดตั้งศูนย์พักคอย เพื่อดูแลผู้ป่วยอาการสีเขียวในเบื้องต้น เช่น วัดไข้ วัดความดัน วัดค่าออกซิเจนในปอด หากอาการแย่ลงจะได้ส่งรักษาตัวทัน เพราะการอยู่ที่ห้องคนเดียวทำให้รู้สึกกังวลมาก เหมือนไม่มีใครดูแล และฝากถึงพี่น้องประชาชนด้วยว่าอย่ารังเกียจ กีดกันผู้ติดเชื้อ ความรู้สึก จิตใจของแต่ละคนไม่เหมือนกัน เครียด กังวลจากการติดโควิดก็มีมากพอแล้ว เราถึงได้เห็นว่ามีบางคนตัดสนใจทำร้ายตัวเอง ส่วนตัวโชคดีที่คนที่บ้าน ผู้นำหมู่บ้าน และเพื่อนบ้านไม่มีใครรังเกียจ มีความห่วงใยดังนั้นฝากขอกำลังใจให้ผู้ติดโควิดด้วย อย่ารังเกียจ หากกังวล เพียงแต่เซฟตัวเองด้วยการอยู่ไกล สวมหน้ากากอนามัย เว้นระยะห่าง อย่างเข้มข้น” นายพัชรพงศ์ กล่าว

น.ส.เกวลิน ทองฤทธิ์ นักศึกษาปริญญาตรี กล่าวว่า ตนเป็นกลุ่มเสี่ยงสูงต้องกักตัว 14 วัน เพราะไปสัมผัสคนติดเชื้อยืนยัน ตอนแรกตกใจมาก ยิ่งตนอยู่ห้องพักคนเดียว ไม่รู้จักใคร ไม่รู้ว่าต้องขอความช่วยเหลือใคร แม้แต่มหาวิทยาลัยเองก็ไม่ทราบว่าจะต้องติดต่อผ่านช่องทางไหน ดังนั้นสิ่งที่ต้องมีให้มากที่สุดคือ สติ คิดแล้วว่าตนไม่มีประกันสุขภาพโควิด หากติดเชื้อจริงอาจจะไม่มีเตียงรักษา จึงบอกกับทางบ้านว่าเราเป็นกลุ่มเสี่ยงสูง หากติดเชื้อขึ้นมาจริงก็ขอให้ช่วยประสานหาเตียงในจังหวัดบ้านเกิดด้วย ถือเป็นการวางแผนไว้ล่วงหน้า ทั้งนี้ตนฉีดวัคซีนแล้ว 1 เข็มแต่ช่วงที่กักตัวนั้นมีความเครียด แต่เนื่องจากมีภาระหน้าที่ในการสอนหนังสือ จึงพยายามทำตัวให้ปกติ สอนหนังสือให้นักเรียนอย่างดีที่สุด เพื่อไม่ให้ความเครียดของเราส่งผลต่อนักเรียนด้วย

“ในตอนที่เรายังหาหนทางอะไรไม่ได้ แต่เมื่อไม่หยุดค้นหาเราก็จะเจอหนทางอยู่เสมอ โดยมีพี่ๆ เครือข่ายไม่ว่าจะเป็นเครือข่ายเยาวชนป้องกันนักดื่มหน้าใหม่ เครือข่ายเด็กรุ่นใหม่ไม่พนัน จึงได้ประสานขอความช่วยเหลือไป และก็ได้รับการช่วยเหลือ นอกจากกลุ่มผู้ป่วยแล้ว กลุ่มที่ต้องได้รับการดูแลด้วยคือกลุ่มเสี่ยงสูง เขามีโอกาสติดเชื้อเหมือนกัน จึงต้องมีการช่วยเหลือต้องไม่ทอดทิ้งเขา โดยควรมีศูนย์กลางช่วยประสานงานกลุ่มเสี่ยงต้องกักตัว เพื่อให้การช่วยเหลือในด้านต่างๆ ทั้ง ยา อาหาร ของใช้จำเป็น” น.ส.เกวลิน กล่าว

ขณะที่ นายสุรนาถ แป้นประเสริฐ แกนนำชุมชนวัดโพธิ์เรียง เขตบางกอกน้อย ผู้ประสานงานเครือข่ายบางกอกนี้ดีจัง เล่าว่า ชุมชนเมืองมีความแออัด การจะเว้นระยะห่าง หรือพื้นที่ใช้สอยอย่างคล่องตัวจึงยากลำบาก เฉพาะชุมชนวัดโพธิ์เรียงและชุมชนใกล้เคียงก็มีการติดเชื้อต่อเนื่อง 4 ชุมชนกว่า 400 คน มีกลุ่มเสี่ยงต้องกักตัว และคนที่ยังรอตรวจอีกหลายร้อยคน ไม่นับรวมคนที่เข้าไม่ถึงสิทธิการตรวจมีอีกจำนวนมาก ด้วยเหตุผลการรับรองอย่างเป็นทางการต้องมาจากหน่วยตรวจที่เป็นทางการเท่านั้น อย่างไรก็ตาม การทำงานภายใต้การดูแลของชุมชน ต้องใช้การประชาสัมพันธ์ และขอความร่วมมือกันมากขึ้น เพราะเข้าใจว่าด้วยการอยู่ในชุมชน พื้นที่จำกัดจะมีการออกมาเจอกันบ้าง อย่างน้อยคือการซื้อข้าวของ ซึ่งเพิ่มโอกาสติดเชื้อได้

นายสุรนาถเล่าต่อว่า ในการทำงานเรื่องการควบคุมป้องกันโรคในชุมชน นั้นจากการประเมินแล้วว่าน่าจะมีการระบาดเพิ่มมากขึ้นดังนั้นจึงมีการเปิดสายด่วนเป็นเบอร์โทรศัพท์ของคณะทำงานเพื่อติดต่อสื่อสารให้คำแนะนำและให้การช่วยเหลือ ช่วยไม่ให้เกิดความวุ่นวาย โดยพยายามให้คนหยุดอยู่บ้านมากขึ้น พร้อมให้การช่วยเหลือเรื่องอาหาร ทั้งจากฝ่ายการเมือง และเครือข่ายภาคประชาชนทั้งใน กทม. และต่างจังหวัดให้การช่วยเหลือจัดส่งวัตถุดิบเพื่อปรุงอาหารมาให้ชุมชนเพื่อปรุงอาหารแจกจ่าย หรือวัตถุดิบตามบ้าน พร้อมตั้งครัวกลางสำหรับคนที่มีเงินน้อยหรือไม่มีเงินให้เข้าถึง ดังนั้นเรื่องอาหารการกินไม่เป็นปัญหามากนัก แต่ที่เป็นปัญหาคือเรื่องการส่งต่อผู้ป่วยเข้าระบบการรักษา พร้อมทั้งประสานขอถุงยังชีพจากสภากาชาดไทยที่มียา และของใช้จำเป็นที่นอกเหนือจากอาหารการกินมาให้กับบ้านที่มีผู้ติดเชื้อ หรือบ้านกลุ่มเสี่ยง

ที่สำคัญคือการให้ความรู้ และประชาสัมพันธ์เรื่องที่ต้องการความร่วมมือจากประชาชนผ่านเสียงตามสาย ทำให้เกิดความร่วมมือไม่รังเกียจกัน ทั้งนี้เมื่อเจอวิกฤติเราต้องตั้งหลัก ถ้าเราเมาหมัด หรือมึนงงกับสถานการณ์จะยิ่งทำให้สถานการณ์ยิ่งแย่ลง แม้กระทั่งเรื่องขยะติดเชื้อก็มีการขอความร่วมมือและสอนการทิ้งที่ถูกต้อง หลังๆ ทำข้อเสนอ ส่งถึงผู้ว่าฯ กทม.ในการตั้งศูนย์พักคอย เพื่อแยกผู้ป่วยที่เพิ่มจำนวนขึ้นให้ออกจากครอบครัว และต้องสร้างความเข้าใจเกี่ยวกับประโยชน์ของพักคอยจะช่วยแก้วิกฤติการระบาดของโรคโควิดได้ ไม่ใช่ปล่อยให้ชาวบ้านทำความเข้าใจกันเอง ลือกันไปว่าการมีศูนย์พักคอยอยู่ใกล้ชุมชนจะยิ่งทำให้เสี่ยงเกิดการติดเชื้อในชุมชน ซึ่งตอนนี้ศูนย์พักคอยมีมากขึ้น และมีความพร้อมมากขึ้นด้วย

“พลังของเรา ตอนนี้กำลังถูกนิยามใหม่ เดิมรัฐทำให้เราเป็นเหมือนผู้ได้รับผลกระทบ ทำให้เกิดความระโหยโรยแรง มาตรการออกมาแบบไหนก็ทำแบบนั้น แต่พอเราไม่ใช่แบบนั้น เราเชื่อว่าจะใช้พลังที่มีทั้งหมดเข้าไปมีส่วนร่วมไม่ว่าทางใดทางหนึ่ง และที่ผ่านมาเราพยายามทำในบทบาทหน้าที่ที่ทำได้ และทำเกินหน้าที่ทุกครั้ง การเข้าไปทำงานที่เสี่ยงติดเชื้อเช่น เห็นคนป่วยอยู่ก็อดไม่ได้ที่จะช่วยเหลือ ยังดีที่มีชุด PPE ใส่ แต่หลังจากนี้หากต้องทำงานเชิงรุกมากขึ้น ก็ต้องมีอุปกรณ์ป้องกันมากขึ้น และที่จริงอยากเราเองก็อยากจะมียาพื้นฐาน หรือเครื่องวัดออกซิเจนปลายนิ้ว และกำลังระดมฟ้าทะลายโจรด้วย” นายสุรนาถ กล่าว

นี่คืออีกด้านหนึ่งของความพยายามในการต่อสู้กับวิกฤติโควิดในประเทศไทย