ทุกสิ่งทุกอย่างเช่นลาภยศสรรเสริญ รูปเสียงกลิ่นรสโผฏฐัพพะ ไม่เที่ยงมีมามีไปมีเจริญมีเสื่อม มีได้มีเสีย ถ้าไปยุ่งกับเขาไปมีความผูกพันกับเขา มีความอยากให้เขาไม่เสื่อม เราก็จะทุกข์ หรือมีความอยากไม่ให้เขาเจริญ ก็จะทุกข์เหมือนกัน เช่นเราไม่อยากให้คู่ต่อสู้ของเราเจริญ พอเขาเจริญเราก็ทุกข์กัน แต่เวลาคู่ต่อสู้เสื่อมเราก็ดีใจ แต่คนที่เรารักเสื่อมเราก็จะเสียใจ คนที่เรารักเจริญเราก็ดีอกดีใจ มันอยู่ที่ตัวเราเอง ไปยุ่งกับเขาเอง เขาก็เจริญ เขาก็เสื่อมของเขาไปตามเวลาของเขา 

มีใครบ้างที่เกิดมาแล้ว ไม่แก่ ไม่เจ็บ ไม่ตายกันบ้าง มีใครบ้างที่เจริญอย่างเดียวไม่มีเสื่อม ไม่มีหรอกในโลกนี้เป็นไปไม่ได้เป็นเรื่องปกติของทุกสิ่งทุกอย่างทุกคน ที่จะต้องมีการเจริญมีการเสื่อมไปเป็นธรรมดา เพราะเป็นธรรมชาติของเขา เขาเป็นอย่างนี้ เขาไม่ได้อยู่ภายใต้คำสั่งของเรา เขาไม่ได้เจริญเพราะว่าเราสั่งให้เขาเจริญ เขาไม่เสื่อมเพราะเราสั่งให้เขาไม่เสื่อม เขาเสื่อมเราไปสั่งให้เขาไม่เสื่อม เขาก็ไม่ฟังเราอยู่ดี เพราะธรรมชาติของเขาต้องเจริญ ต้องเสื่อมไปในที่สุด

นี่คือการพิจารณาด้วยปัญญากับสรรพสิ่งทั้งหลาย พอเราปล่อยสรรพสิ่งทั้งหลายได้ เราก็ย้อนกลับเข้ามาพิจารณาที่สิ่งที่ใกล้ตัวเราที่สุด ก็คือร่างกายของเรา ร่างกายของเราก็เป็นอย่างนี้เหมือนกัน ต้องมีการเจริญแล้วก็มีการเสื่อม มีการเกิดแล้วก็มีการแก่ มีการเจ็บ มีการตายไป ไม่ว่าจะดูแลรักษาร่างกายให้ดีขนาดไหนก็ตามจะใช้เงินทองของมหาเศรษฐีของมหากษัตริย์มาทำนุบำรุงดูแลรักษาร่างกายอย่างไรก็ตาม ก็หนีไม่พ้นความแก่ ความเจ็บ ความตายอยู่ดี ถ้าเกิดความอยากไม่แก่ อยากไม่เจ็บ อยากไม่ตาย ก็จะเกิดความทุกข์ใจขึ้นมา เพราะว่าไปห้ามมันไม่ได้ ห้ามความแก่ ห้ามความเจ็บ ห้ามความตายไม่ได้

พระอาจารย์สุชาติ อภิชาโต วัดญาณสังวรารามวรมหาวิหาร ตำบลห้วยใหญ่ อำเภอบางละมุง จังหวัดชลบุรี - 003