"...สิ่งต่างๆ ที่เราไปอยากได้ ไปอยากมี ไปอยากเป็น หรือไปอยากไม่มีอยากไม่เป็นนี้ เป็นสิ่งที่เราไปควบคุมบังคับมันไม่ได้ ไปสั่งให้มันดีไม่ได้ ไปสั่งให้มันเป็นของเราไปตลอดไม่ได้ ถ้าเราไม่อยากจะทุกข์ ก็อย่าไปอยากให้มันเป็นตามความอยากของเรา ปล่อยให้มันเป็นไปตามความเป็นจริงของมัน 

สรุปก็คือ ถ้าเรามีปัญญา เราจะอยู่บนพื้นฐานของความเป็นจริง คือความไม่เที่ยงแท้แน่นอน ความไม่มีตัวตนของสิ่งต่างๆ เราจะไม่อยู่บนพื้นฐานของความอยากของเรา เพราะถ้าเราอยู่บนพื้นฐานของความอยาก เราจะทุกข์ไปเรื่อยๆ อยากได้นั่นอยากได้นี่ พอไม่ได้ก็ทุกข์ หรือพอได้มาแล้ว พอเสียไปก็ทุกข์ มีแต่ความทุกข์ตามมาอยู่เสมอ

นี่คือ “มรรค” เขาเรียกว่า “สัจธรรม” อริยสัจข้อที่ ๔ ถ้าเราเห็นว่าทุกอย่างไม่เที่ยง เราก็ต้องรู้ว่าความทุกข์ของเรานี้เกิดจากความอยาก อยากให้ของเหล่านี้มันเที่ยง อยากให้มันเป็นของเรา อยู่กับเราไปตลอด แต่พอมันไม่อยู่กับเรา เราก็เลยทุกข์กัน เราก็เลยเศร้าโศกเสียใจ นี่แหละคือสิ่งที่พวกเราจะต้องมาสร้างกันมาปฏิบัติกัน คือมาสร้างปัญญา ปัญญาที่สามารถที่จะสอนใจให้หยุดความอยากได้ 

ปัญญานี้ก็มีอยู่ ๓ ระดับด้วยกัน ปัญญาระดับแรกก็คือปัญญาที่ท่านกำลังได้ยินได้ฟังกันอยู่ตอนนี้ เรียกว่า “สุตตมยปัญญา” ปัญญาคือความรู้ ความรู้ที่เกิดจากการได้ยินได้ฟัง แต่ปัญญาที่เกิดจากการได้ยินได้ฟังนี้ไม่มีกำลังที่จะไปหยุดความอยากได้ ถ้าหยุดได้ญาติโยมก็บรรลุกันหมดแล้วตอนนี้ เลิก! ไม่เอา! กาแฟไม่กิน! ขนมไม่กิน! ไม่เที่ยวไม่ดูไม่ฟังไม่เล่น อยู่เฉยๆ มันจะตายให้มันรู้ไปสิ ลองทำดูสิ ถ้าทำได้ก็บรรลุได้

แต่ปัญญาระดับนี้มันไม่มีกำลังพอที่จะไปหยุดความอยาก แต่มันเป็นจุดเริ่มต้นของการที่จะพาเราไปสู่ปัญญาที่จะหยุดความอยากได้ เพราะเราต้องรู้ก่อนว่าอะไรเป็นเหตุของความทุกข์ของเรา ความทุกข์ใจของพวกเราก็คือความอยากของพวกเรา แล้วอะไรที่จะหยุดความทุกข์ใจ หยุดความอยากของใจได้ ก็คือการปฏิบัติธรรมนี่เอง การปฏิบัติศีล สมาธิ ปัญญา

โอวาทธรรม พระอาจารย์สุชาติ อภิชาโต วัดญาณสังวรารามฯ จังหวัดชลบุรี วันที่ ๑๔ มีนาคม พ.ศ. ๒๕๖๔