กล่าวคือนะ กายสมบัติ หนึ่ง วาจาสมบัติ หนึ่ง น้ำใจสมบัติ หนึ่ง นี้เป็นลาภอย่างยิ่ง และอีกประการหนึ่งนะ ได้เกิดมาพบพระพุทธศาสนานะ ไม่เป็นศาสนาสูญจากโลกนะ มีพระพุทธเจ้ามาเกิดในโลก ได้นามว่า สมเด็จพระสมณโคดมนี้ทีเดียว ลาภอย่างยิ่งเชียวนะ อีกลาภอย่างยิ่งนั้นก็ พุทธภาษิตท่านว่า คนไม่มีโรคเป็นลาภอย่างยิ่ง นะในตอนหนึ่ง

แล้วที่นี้ก็ขอให้ภาวนาอย่าขี้เกียจขี้คร้าน ตั้งอกตั้งใจเทียวนะ ให้ภาวนา พุทโธ พุทโธ พุทโธ ในดวงจิตนะ ให้หัวใจของเราคุ้นเคยใน พุทโธ ให้มาก ให้มาก ทำ พุทโธ ให้ซ้ำๆ ซากๆ ทีเดียวนะ อย่าถอยนะ ทำให้ชำนิชำนาญ คุ้นเคยกับพระพุทธเจ้านะ เพื่อยังไง เพื่อให้จิตสงบนะ แล้วอีกประการหนึ่งนะ พุทโธ พุทโธ ในดวงใจแล้ว จะเกิดมโนภาพเชียว มโนภาพในที่นี้ กล่าวคือนะจิตสงบหนึ่ง จิตไม่ฟุ้งซ่านหนึ่ง นี้ทีเดียว จิตมีอำนาจหนึ่ง จิตมีรัศมีหนึ่ง นี้ทีเดียว พุทโธ พุทโธ ในที่นี้นะ ภาวนาเข้าไปแล้ว ใจนะใสสะอาดดีนะ ไม่ขุ่นมัวนะ นี้

แล้วอีกประการหนึ่ง พุทโธ พุทโธ นี้ นี่ต้องละอดีต อารมณ์อันใดในอดีต อย่าค้นคว้านะมาทับปัจจุบันนะ อย่าค้นคว้าเทียว อารมณ์อันนั้นเป็นอันตราย อันตรายแก่สมาธิ เอาอารมณ์อดีตมาทับปัจจุบัน โง่เง่าเต่าตุ่นนะ และอีกประการหนึ่ง องค์สมเด็จพระผู้มีพระภาค ท่านห้ามอนาคตข้างหน้านะ อย่า สิ่งใดยังมาไม่ถึงเรานะ อย่าค้นคว้ามาทับปัจจุบันนะ เหตุนั้นภาวนาพุทโธ ในที่นี้ ต้องเพิกอดีตหนึ่ง เพิกอนาคตหนึ่ง แล้วก็บริกรรมพุทโธๆ ในดวงจิตนะ นี้ทีเดียว

แล้วอีกประการ จิตสงบแล้วต้องวางพุทโธเสียก่อน และมีสติรักษา มีสติสัมปชัญญะรักษาความสงบไว้ให้มั่น ให้มั่น ให้อยู่คงที่เทียวนะ นี้หากว่าจิตอยู่คงที่ อย่างที่กล่าวมานี้ทีเดียว จะเกิดสิ่งอัศจรรย์ เกิดขึ้นในจิตนะ สิ่งที่ไม่รู้ก็รู้ขึ้นมาในดวงจิตทีเดียวนะ สิ่งที่ไม่เห็นก็เห็นขึ้นมาในดวงจิตทีเดียวนะ นี่ทีเดียว อัศจรรย์ เขาเรียกว่า คัมภีร์ทวง ทวงออกจากหัวใจนะ แนะให้เรียบร้อยในสมถวิธีนี้ แล้วอีกประการหนึ่งนะ เราหอบมาจากอดีตชาตินั่นมากองในปัจจุบันทีเดียว นี้เทียวเป็นอนุสัย มีพิษร้ายที่สุดนะ อนุสัยนะให้เกิดราคะ นะฆ่ากันได้ เกิดโทสะ นะฆ่ากันได้ เกิดโมหะ นะก็ฆ่ากันได้ เหตุนั้น พุทโธๆ ในที่นี้นะ สำคัญมากทีเดียว

ราคะ โทสะ โมหะ นี้เป็นพิษร้ายนั้น องค์สมเด็จพระผู้มีพระภาคบอกให้สาวกทั้งหลายภาวนา พิจารณาๆ นะ ให้ของร้ายอัปรีย์จัญไรให้คายออกจากดวงจิตนี้ ตอนนั้นจิตจะตั้งมั่น ตั้งมั่นนะตั้งมั่นเชียว ตั้งมั่นในสมาธินะ ขณิกสมาธิ หนึ่ง อุปจารสมาธิ หนึ่ง อัปปนาสมาธิ หนึ่ง ความตั้งมั่นของจิตแล้วก็ไม่หวั่นไหว ไม่หวั่นไหวนี่อุบายของสมถวิธี เป็นเช่นนั้น แล้วอีกประการหนึ่งนะ หนังสือมุตโตทัย ท่านอาจารย์มั่นว่าให้ม้างกายให้เห็นกระดูกนะ ให้เห็นกระดูกนะ เยื่อในกระดูกยังไง ให้แจ่มแจ้งในกระดูกทีเดียว หากว่าเรากระดูกไม่เห็น เช่นนั้น กะประมาณเสียก่อน กระดูกเป็นเช่นนั้นๆ ไม่อย่างนั้นก็เดาเอาเสียก่อน นี่กะประมาณเอา เดาเอา คาดคะเนเอานะ

อ้าว - - ทำบ่อยๆ ทำบ่อยๆ

พหุลีกโต ทำให้มากทำให้มาก ทำเช่นนั้นจิตกว้างขวางจิตลึกซึ้งทีเดียวนี่ ให้ค้นดูของอวัยวะทุกส่วนนะ มันไม่มั่นไม่เที่ยงของชีวิตนะ ให้เห็นเช่นนี้เทียว มันแปรอยู่เสมอนั่น มันตายอยู่เสมอนะ ร่างกายของเรานะ ตายความเป็นเด็กนะ 

อ้าว - - หายไปเป็นหนุ่มนะ ตายความเป็นหนุ่มเป็นเด็กนะ นั่น 

อ้าว - - ผมหงอกฟันหลุดหนังก็เป็นเกลียวนะ บอกเหตุบอกผลอยู่เช่นนั้นนะ ธรรมนะ แล้วอีกประการหนึ่ง ท่านอาจารย์มั่นพูดหนังสือมุตโตทัยว่า ธรรมแสดงโร่ทั้งกลางวันกลางคืนทีเดียวนะ แสดงคือหมายความว่ายังไง อย่างที่ว่านะ มันแก่ทุกลมหายใจเทียวนะ นี้แหละอย่าประมาท ให้สนใจให้มากในตอนนี้นะ

เรารู้ได้ว่า เกิดปีนั้น เดือนนั้น วันนั้น รู้ได้นะนั่น แล้วทีนี้นะ การตายของเราจะมาวันไหน ทราบไม่ได้ นั่นประการหนึ่ง ป่าช้าเราอยู่ที่ไหน ทราบไม่ได้ และอีกประการหนึ่งนะ จะตายด้วยโรคอันใด ทราบไม่ได้ เหตุนั้นรีบเร่งเทียว รีบเร่งหาที่พึ่งนะหาที่พึ่ง กล่าวคือพุทโธนะ ที่พึ่งคือพุทโธ พุทโธ เป็นของใหญ่ - - เป็นของใหญ่ องค์สมเด็จพระผู้มีพระภาค พุทโธ เป็นของใหญ่มากที่สุดทีเดียว หากว่าใครระลึกถึงเสมอๆ นั้น นี่แหละองค์สมเด็จพระผู้มีพระภาค พระองค์ตรัสว่า พุทธํ สรณํ คจฺฉามิ นะ ใครถึงตถาคต นั้นปิดอบายภูมิทั้ง ๔ ได้นะ ไม่เกิดนะ นรก เปรต อสุรกาย สัตว์เดรัจฉาน ไม่เกิดนะ ยกตนออกจากอบายภูมิทั้ง ๔ ได้นะ เป็น นิยตะ ที่ไปเกิดบนสวรรค์เทวโลกเลยทีเดียว นี้ให้สนใจให้มากทีเดียว และอีกประการหนึ่ง องค์สมเด็จพระผู้มีพระภาค พระองค์ตรัสว่า ความสะดุ้งกลัวมาถึงแล้วหนึ่ง ขนพองสยองเกล้ามาถึงแล้วหนึ่ง พึงระลึกถึงตถาคตด้วย ความกลัวหาย นี่สำคัญ ให้สนใจนะ ความกลัวหายนะ พึ่งพระพุทธเจ้านะนี่ พระพุทธเจ้าท่านไม่กลัวตายนะ น้ำพระทัยถึงอมตธรรมนะ นี้ทีเดียวนะ ในตอนนี้นะพระองค์ตรัสออกมาจากน้ำพระทัยของพระองค์ เป็นพระมหากรุณาอย่างยิ่งเทียวแก่พุทธบริษัทนะ ให้พิจารณาให้มากๆ ทีเดียวนะ

เรานุ่งขาวแล้วนี่ จิตต้องให้ขาวนะ จิตต้องให้ขาวนะ กุศล ซึ่งแปลว่าขาวนะ กุศล ซึ่งแปลว่าฉลาดนะ ฉลาดหาอุบายให้มีบำเพ็ญทาน ให้มีการรักษาศีล ให้ฉลาดบริกรรมพุทโธๆ เรื่อยๆ นะนั่น นั่นหัวใจจะสว่างเทียวนะนั่น ไม่มืดทึบนะ สว่างแจ้งเชียวนะนั่น นิโรโธ ทำให้แจ้งเชียวนะ ให้เห็นแจ้งนี่ ความเกิดนะ ความดับนะ ของอวัยวะทุกส่วนนี่ ให้เห็นประจักษ์อยู่เช่นนั้น หากว่าใครเห็นธรรม คนนั้นเห็นตถาคตนี่ ที่นี้ทีเดียว ขอให้สนใจในตอนนี้นะ แล้วศาสนาของพระสมณโคดมไม่ใช่ของยืดยาวนะ เป็นของสั้นที่สุดนะ ไม่เหมือนกับศาสดาองค์อื่นนะ ศาสดาองค์อื่น กกุสันโธ ๖๐,๐๐๐ นี่ทีเดียว คนไม่ถึง ๖๐,๐๐๐ ไม่ตาย นี่ทีเดียวนะ ศาสนาโกนาคมน์ ๔๐,๐๐๐ คนนะเกิดมาไม่ถึง ๔๐,๐๐๐ ไม่ตาย พระองค์รับรองร้อยเปอร์เซ็นเทียวนะนั่น ต่อมาศาสนาพระกัสสปพระพุทธเจ้านะ ๒๐,๐๐๐ นะนี่ สมเด็จพระสมณโคดม 

อ้าว - - พระองค์มีชีวิตเพียง ๘๐ ปีนะ และก็วางศาสนา ๕,๐๐๐ นะ เร็วมากที่สุดนะ เกิดเร็วตายเร็วนะ เหตุนั้นให้หมุนตัวเป็นเกลียว เป็นเกลียวนะ ต้องขยันนะ อย่าเกียจอย่าคร้าน ให้ขยันปลูกธรรมให้เกิดขึ้นในดวงจิตนะ เดินจงกรม หนึ่ง นั่งสมาธิ หนึ่ง นั้นนอนสีหไสยาสน์ ยันหลับนะ จิตทำงานอยู่ พุทโธๆ นะ จิตทำงานอยู่ พิจารณาของอวัยวะทุกส่วน มันแปร มันแปร อนิจจัง ไม่เที่ยง สิ่งใดไม่เที่ยงสิ่งนั้นเป็น ทุกข์ นะ สิ่งใดเป็นทุกข์สิ่งนั้นไม่เที่ยง 

อ้าว - - สิ่งนั้นเป็นอนัตตา ไม่ใช่ตัวใช่ตนเสียแล้วนะ หากว่าตายแล้วไปไหน เอาไปป่าช้า นี่ ไม่เผาก็ฝังกันแล้ว เอาไปแต่บุญแต่บาปนะ นี่ ที่เราให้สนใจ ในตอนนี้ให้มากนะ

วัน เดือน ปี มันล่วงไปนะ ให้คิดให้มากๆ เทียว วันหนึ่งระหว่างที่องค์สมเด็จพระผู้มีพระภาคยังมีชีวิตอยู่ ในสมัยนั้นพระอานนท์ติดตามพระองค์นะ ปัจฉาสมณะเดินไป พระองค์เอาพระหัตถ์จิ้มดินแล้วยกขึ้นมานะ บอกอานนท์นะ แผ่นดินมันอยู่ในพื้นดินมากหรือติดนิ้วนี้น้อย น้อยมากเท่าไหร่นะอานนท์นะ พระอานนท์ทูลพระองค์ว่า ติดนิ้วพระหัตถ์นิดหน่อยพระเจ้าข้า แต่อยู่ในแผ่นดินมากเทียวนะ แล้วก็ถามอานนท์นะ เธอนะ ภาวนาวันละกี่ครั้ง

อ้าว - - วันละหลายครั้งพระพุทธเจ้าข้า แสนครั้งบ้าง ๒๐๐-๓๐๐ บ้าง อะไรบ้าง ถึงอย่างนั้น องค์สมเด็จพระผู้มีพระภาคบอกอานนท์นะ อย่าประมาท เธอนะ ให้พิจารณาทุกลมหายใจนะทุกลมหายใจนะ นี่ทีเดียว พระอานนท์เป็นพระโสดาบันนะ ถึงกระนั้นพระองค์ก็ติเตียนอยู่นะ นี่พวกเรานะยิ่งติเตียนมากทีเดียวนะนั่น ประมาทมากนะนั่น นี้ทีเดียว ให้พิจารณา ทุกขํ อนิจฺจํ อนตฺตา ของอวัยวะนะ ไม่เที่ยงนะ อย่างพูดนะ

เด็กตายไป อ้าว - - เป็นหนุ่มนะนี่ หนุ่ม เด็กตายไป

แก่นะ อ้าว - - ผมหงอก ฟันหลุด หนังก็เป็นเกลียว

นั่น มันหันไปหาไอ้ความตายนะนี่ นี้ทีเดียว ระหว่างนี้นะ มัจจุราชนายโคบาลนะ จูงโคเข้าไปหาหลัก ที่ต้องลงไม้ลงมือฆ่านะ ธรรมดาฝีเท้าของโคนะ เข้าไปถึงหลักบ่อยๆ นะ ใกล้หลักบ่อยๆ นะ แม้ไอ้ความตายของเรานะมันจะมาถึงวันไหน ทราบไม่ได้นะ นี้ทีเดียว อย่าให้ทำเหมือนสุกร หมูนะ หมูนะ มัวนอนเกลือกมูตรเกลือกคูถอยู่นะ ให้ทำเหมือนกับนกกระทา นกกระทานั้นนะ เจ้าของฝึกปรือดี ให้กินดีให้อวบเชียวนะ ถึงกระนั้นนะ ไอ้นกกระทาไม่ยอมอยู่ในกรงนะ หาป่องออกอยู่เรื่อยนะ นี้ขอให้สนใจให้มาก ให้มากเชียวนะ เราอวดขาวๆ ข้างนอกนะ ข้างในเคยขาวด้วยไหม กุศล ซึ่งแปลว่าขาวนี่ กุศล ซึ่งแปลว่าฉลาด ฉลาดนะ ฉลาดปลดเปลื้องตนออกจากอบายภูมิทั้ง ๔ นะ นั่น แล้วอีกประการหนึ่ง หนังสือมุตโตทัย ท่านอาจารย์มั่น อคฺคํ มนุสฺเสสุ มนุษย์มันเลิศที่สุดนะ เลิศที่สุดมนุษย์นะ มันเลิศกว่าพระอินทร์ เลิศกว่าพระพรหม มันเลิศกว่าอบายภูมิทั้ง ๔ นรก เปรต อสุรกาย สัตว์เดรัจฉาน นะ ชาติมนุษย์นะนั่น

เหตุนั้น พระพุทธเจ้าก็เกิดเป็นมนุษย์ พระปัจเจกพระอรหันต์ขีณาสพทั้งหลายก็เกิดเป็นชาติมนุษย์นี้นี่แหละ ไม่ใช่เป็นอินทร์เป็นพรหมนะนั่น มนุษย์นี่สำคัญมากที่สุดทีเดียวนะนั่น มนุษย์ มนุษย์นะ หนังสือพิมพ์เขาพูดว่าประเทศไทย ๗๒ จังหวัดนะ ธรรมดารถไฟ รถไฟนะ ประชุมแต่หัวลำโพงแห่งเดียว นอกนั้นไปต่างจังหวัด เหตุนั้นความดีก็เกิดในมนุษย์ ความชั่วร้ายก็เกิดในมนุษย์เทียว เหตุนั้น มนุสฺสนิรยิโก หนึ่ง มนุสฺสเปโต หนึ่ง มนุสฺสติรจฺฉาโน นั้น มันออกมาจากมนุษย์นะ ออกมาจากมิจฉาทิฐิเทียวนะ พวกนี้ไม่มีการบำเพ็ญทาน มีมัจฉริยะ ตระหนี่ แล้วก็ทุศีล ด้วยนะนั่น แล้วทีนี้หัวใจว่างด้วยนะ ไม่ภาวนาพุทโธนะนั่น นี่ทีเดียวขาดทุนใหญ่ ไอ้พวกนี้นะ คนไหนนะมีการบำเพ็ญทาน ทานในทีนี้นะ ทาน อวัยวะทุกส่วนไม่ใช่ทานภายนอกนะ ทาน สมมติว่าเราเกียจคร้านหาวนอนนะ 

อ้าว - - ทานมันในตอนนี้ ให้ขยันเดินจงกรมนั่งภาวนานะ นี่ทานในตอนนี้เทียวนะนี่ ไม่เอาทานภายนอกนะนั่น รักษาศีลอยู่ดีนะนั่นแล้วก็ภาวนานะนั่น

เหตุนั้น คนที่กล่าวมานี้นะ เขาเรียกว่าคนไม่ประมาทนะนี่ คนไม่ประมาทเช่นนั้นอยู่ในโลกราตรีเดียวนะนั่น ดีกว่าคนที่ประมาทมีอายุตั้ง ๑๐๐ ปี นี้ทีเดียว ให้สนใจ เพราะยังไงนะ เพราะค้าขายรวยใหญ่ ท่านพวกนี้รวยใหญ่ มีศีล มีกัลยาณธรรม มีภาวนาพุทโธนะนี่ รวยใหญ่เลย พวกนี้นะ ระลึกถึงธรรมอยู่บ่อยๆ ในระหว่างที่มีชีวิตอยู่นะ ไม่ประมาทนะ มีชีวิตไป วันหนึ่งคืนหนึ่งก็นับว่าเป็นฐานดีที่สุดนะ ตายไปแล้วก็ไปเกิดในสวรรค์เทวโลกนะ คนไม่ประมาทนะนั่น

นี้ล่ะขอให้ตั้งอกตั้งใจให้มาก โอกาสดีแล้วเรา ได้บวชเป็นนางชีทรงขาวนะนั่น เพราะยังไง เพราะในศาสนาเสื่อม นางภิกษุณีนะ นางไปแล้วนะจากโลกนะ แล้วก็สามเณรีก็หายแล้วนะ เณรผู้หญิงนะ พระผู้หญิงนะ นางสิกขมานาก็หายไปจากโลกแล้ว ทีนี้ก็ผู้หญิงนะ เป็นชีนะ ชีรักษาศีล ๘ นะ ศีล ๘ นี้ มีเดชานุภาพมากที่สุด มากที่สุดนะ เนกขัม นะ ให้ถึงอนาคานะ ครั้งพุทธกาลนะ ศีล ๕ สำเร็จโสดาบัน สกทาคานะ ศีล ๘ สำเร็จอนาคานะ ศีล ๑๐ ของเณร ศีล ๒๒๗ ของพระนี่ นี้สำเร็จพระอรหันต์โดยมากนะ เพราะยังไงท่านเหล่านี้นะทรงไว้ซึ่งอุตมเพศ อุตมเพศ นี้เป็นเพศใหญ่ เป็นเพศที่สมควรจะได้มรรคได้ผล กล่าวคืออรหันต์นะ โลกุตรธรรมนะ

นี้ล่ะฉันใด ขอให้ตั้งอกตั้งใจ อย่าประมาทนะ เราทำการงานอันใดนะ อย่าไปทิ้งพุทโธ อย่าไปทิ้งพิจารณาอวัยวะทุกส่วนนะ บอกว่ามันเป็น ทุกขํ อนิจฺจํ อนตฺตา ไม่มั่นไม่เที่ยงนะ เพื่อยังไง เพื่อบำรุงจิตของเราให้เป็น สัมมาทิฐิ ให้คล่องแท้เทียวนะ อย่าสงสัยพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ อย่าสงสัยการบำเพ็ญรักษาศีล ภาวนานะ อย่าสงสัย ให้มี อจลศรัทธา เชื่อมั่นในคุณพระรัตนตรัยนะ จิตให้ขาว จิตให้สะอาดนะนั่น ควรแก่สวรรค์นิพพานนะ

การทำวัตร ในที่นี้คือ หมายความว่า เราประมาทพลาดพลั้งพระเถระ ด้วยกายก็ดี ด้วยวาจาก็ดี น้ำใจก็ดี แม้ต่อหน้าก็ดี ลับหลังก็ดี เช่นนี้ทีเดียว นั่นขอขมาโทษจากพระเถระ พระเถระนะให้อโหสิกรรมทุกอย่าง อย่าให้เป็นบาป เป็นกรรม นี้ประการหนึ่ง แล้วอีกประการหนึ่ง พระเถระอาจจะเพ่งที่ไม่ดี พวกท่านทั้งหลายนะ ประมาทพวกท่าน ด้วยกายก็ดี ด้วยวาจาก็ดี ต่อหน้าก็ดี ลับหลังก็ดี เช่นนี้นะ พระเถระจะไม่เป็นบาปเป็นกรรมต่อไปข้างหน้านั้นประการหนึ่ง แล้วอีกประการหนึ่งให้พรนะ ให้พรนะ ที่นี้คือหมายความว่า เราจะได้อยู่ดีมีแฮง หนึ่งจะได้เจริญสมณธรรม ให้ผูกมัดให้จิตสะดวกหนึ่ง นี้ทีเดียวนะ

พรนี้นะ เพื่ออายุยืนหนึ่ง เพื่อวรรณะอันงามหนึ่ง เพื่อความสุขพร้อมในอิริยาบถทั้ง ๔ หนึ่ง แล้วก็เพื่อความมีกำลังกาย กำลังวาจา กำลังใจ กำลังอโหสิ สติปัญญาเชียวนะนี่ ขอขมาโทษพระ ทำวัตร ให้พร อย่างครั้งพุทธกาลนั้นนะ อย่างครั้งพุทธกาลนั้นนะนั่น ให้พรใดนะ พรนั้นเป็นปุถุชนอยู่นะนั่น เจริญสมณธรรมให้สำเร็จนะ เมื่อสำเร็จ มาหาพระพุทธเจ้าเป็นพระอรหันต์นะนี่ ให้พรนะสำคัญมากเหลือเกินนะ พระเถระนะ วาจาที่ศักดิ์สิทธิ์ แม้องค์สมเด็จพระผู้มีพระภาคก็มีวาจาที่ศักดิ์สิทธิ์ ให้พรนะเอาทีนี้ตั้งใจ

..........................

พระธรรมเทศนาโดยหลวงปู่หลุย จนฺทสาโร วัดถ้ำผาบิ้ง ตำบลผาบิ้ง อำเภอวังสะพุง จังหวัดเลย เทศนาในการอบรมเนกขัม ณ วัดถ้ำมโหฬาร อ.ภูกระดึง จ.เลย ก่อนเข้าพรรษา พุทธศักราช ๒๕๒๔ คัดมาจากหนังสือ จันทสาโรวาท หลวงปู่หลุย จันทสาโร วัดถ้ำผาบิ้ง ตำบลผาบิ้ง อำเภอวังสะพุง จังหวัดเลย (ขอบคุณลานธรรมจักร) - 003