ผศ.ดร.อภิชัย พลชัย

การปลดล็อก“พืชกระท่อม”ออกจากบัญชียาเสพติดของประเทศไทย ทำให้เกิดโอกาสใหม่สำหรับเกษตรกรในการปลูกกระท่อมเพื่อส่งต่อให้ผู้ผลิตนำสารสกัดไปเป็นส่วนประกอบในผลิตภัณฑ์ต่างๆ ซึ่งโดยปกติแล้วการคัดคุณภาพจะต้องส่งใบกระท่อมไปตรวจสอบด้วยวิธีมาตรฐาน HPLC ซึ่งมีราคาแพงและใช้เวลารอผลนาน

แต่ล่าสุด ได้มีผู้คิดค้นชุดตรวจสอบอย่างง่ายออกมาจำหน่ายในราคาไม่แพง โดยเกษตรกรสามารถซื้อและนำไปตรวจสอบได้ด้วยตัวเอง

ดร.นำโชค โสมาภา ประธานกรรมการบริษัทและที่ปรึกษา บริษัท มาสเตอร์ แล็บส์ อินคอร์ปอเรชั่น จำกัด (MASTER LABS INCORPORATION CO., LTD.) กล่าวว่า ทางบริษัทได้ร่วมมือกับมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ (ม.อ.) ในการนำผลวิจัยของมหาวิทยาลัยฯ มาผลิตเป็นชุดทดสอบอย่างง่าย สำหรับการวัดปริมาณสารไมทราไจนีน(Mitragynine) ในใบกระท่อม ซึ่งสารดังกล่าวนี้เป็นสารสำคัญในใบกระท่อมที่ผู้ประกอบการผลิตภัณฑ์กระท่อมจำเป็นต้องควบคุมปริมาณในผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนประกอบของกระท่อม เมื่อมีการแปรรูปไปใช้ในการผลิตผลิตภัณฑ์ต่างๆ

ดร.นำโชค กล่าวต่อว่า ชุดทดสอบดังกล่าวเป็นชุดที่ใช้งานง่าย ผู้ใช้ไม่จำเป็นต้องมีความเชี่ยวชาญ สามารถตรวจสอบ ณ จุดที่ต้องการ และทราบผลเร็วภายใน
15 นาที อีกทั้งราคาจำหน่ายต่อชุดเพียงชุดละ 400 บาทซึ่งเมื่อเทียบกับการทดสอบสารไมทราไจนีนด้วยวิธี HPLC แล้วจะถูกกว่ากันถึง 90% และใช้เวลาเร็วกว่าการทดสอบด้วยวิธี HPLC อย่างมาก ทำให้ผู้ประกอบการสามารถลดต้นทุนในการดำเนินการได้อย่างมีนัยสำคัญ

“บริษัทมั่นใจว่าการนำชุดตรวจสารไมทราไจนีนอย่างง่ายนี้ไปใช้ในกระบวนการรับซื้อและแปรรูปผลิตภัณฑ์จากพืชกระท่อม จะช่วยลดต้นทุนให้ผู้ประกอบการและส่งเสริมให้อุตสาหกรรมพืชกระท่อมมีการพัฒนาคุณภาพผลิตภัณฑ์ และมีมาตรฐานพร้อมเป็นพืชเศรษฐกิจและอุตสาหกรรมใหม่ที่ยั่งยืนต่อไป” ดร.นำโชค กล่าว

ดร.นำโชค โสมาภา

สำหรับผู้สนใจสามารถสั่งซื้อได้ทางโทรศัพท์ 064-2536250 อีเมล contact@masterlabs-inc.com หรือไลน์ @masterlabs

ขณะที่ ผศ.ดร.อภิชัย พลชัย สาขาวิทยาศาสตร์สุขภาพและวิทยาศาสตร์ประยุกต์ คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ กล่าวว่า ชุดทดสอบสารไมทราไจนีนนี้ เป็นการทดสอบสารอัลคาลอยด์รวมจากพืชกระท่อม (total alkaloid content in kratom) โดยอาศัยการเกิดปฏิกิริยาเปลี่ยนแปลงสีเมื่อสารไมทราไจนีน (สารอัลคาลอยด์หลักในพืชกระท่อม) ทำปฏิกิริยากับน้ำยาเคมีในเซ็นเซอร์ทดสอบ แล้วนำสีที่เปลี่ยนแปลงมาเทียบกับแถบสีมาตรฐานเพื่ออ่านค่าความเข้มข้นของสารไมทราไจนีนจากตัวอย่างทดสอบ หน่วยเป็น มิลลิกรัมต่อลิตร

ชุดทดสอบดังกล่าวมีวิธีการใช้ที่ไม่ยุ่งยาก ผู้ใช้ไม่จำเป็นต้องเป็นผู้เชี่ยวชาญ ใช้เวลาในการทดสอบไม่เกิน 15 นาที ใช้กับกระท่อมผง กระท่อมบดหยาบ และเครื่องดื่มกระท่อม เท่านั้น และกำลังวิจัยให้สามารถใช้กับใบกระท่อมสดได้ในอนาคต

สำหรับวิธีการตรวจสอบเริ่มจากนำช้อนที่มากับชุดตรวจตักผงหรือใบกระท่อมแห้งบดประมาณ 10 มก. หรือ ของช้อน ใส่ลงในหลอดผสม แล้วเขย่าให้เข้ากัน ตั้งทิ้งไว้ 3 นาที จากนั้นนำหลอดหยดดูดสารสกัดที่จะใช้ทดสอบ หยดลงในหลอดเซ็นเซอร์ทดสอบ ตั้งทิ้งไว้ 15 นาที โดยไม่ต้องเขย่า

ส่วนการแปลผล ให้สังเกตการเปลี่ยนแปลงของสีโดยเทียบค่าตามแถบสีที่มีในชุดตรวจ ยิ่งเข้มมาก ปริมาณของสารไมทราไจนีนยิ่งมาก หากไม่พบการเปลี่ยนแปลง แสดงว่าไม่พบสารไมทราไจนีน ซึ่งในต่างประเทศใช้การวัดคุณภาพมาตรฐานด้วยการวัดค่าสารไมทราไจนีน หรือเพื่อแยกแยะคุณภาพของผลิตภัณฑ์แปรรูปกระท่อม

ผศ.ดร.อภิชัย กล่าวว่า นักวิจัยจาก ม.อ. ได้เล็งเห็นประโยชน์จากการใช้ชุดทดสอบในการวัดปริมาณสารไมทราไจนีนในผลิตภัณฑ์แปรรูปกระท่อม ซึ่งเป็นพืชเศรษฐกิจใหม่ของประเทศไทย และพืชกระท่อมเป็นพืชที่มีการปลูกและมีการบริโภคอย่างแพร่หลาย โดยเฉพาะในภาคใต้ของประเทศไทย ม.อ. ในฐานะที่เป็นมหาวิทยาลัยที่มีผลงานวิจัยเกี่ยวกับกระท่อมมากที่สุดในประเทศไทย จึงให้การสนับสนุนงานวิจัยอย่างเต็มที่

“โดยชุดทดสอบนี้นับเป็นความภาคภูมิใจของคนไทย และเป็นที่แรกๆ ของโลกที่มีการทดสอบเชิงกึ่งปริมาณสารไมทราไจนีนด้วยชุดทดสอบอย่างง่าย สามารถทราบผลได้อย่างรวดเร็ว และเป็นวิธีที่ประหยัดต้นทุนในการทดสอบ ซึ่งในอนาคตจะเป็นประโยชน์ต่อเกษตรกรผู้แปรรูปผลิตภัณฑ์จากพืชกระท่อม ผู้ส่งออก รวมถึงผู้บริโภคผลิตภัณฑ์ดังกล่าว” ผศ.ดร.อภิชัย กล่าว

ปัจจุบันตลาดกระท่อมที่ใหญ่ที่สุดในโลกคือสหรัฐอเมริกา มีมูลค่าประมาณการทางการตลาดไม่ต่ำกว่า 30,000 ล้านบาท และมีผู้บริโภคมากถึง 15 ล้านคน โดยมีประเทศอินโดนีเซีย เป็นประเทศที่มีการส่งออกกระท่อมเป็นอันดับต้นๆ ของโลก มีมูลค่าทางการตลาดรวมอยู่ที่ 6,100-10,000 ล้านบาท ซึ่งการปลดล็อกหพืชกระท่อมออกจากบัญชียาเสพติดของประเทศไทย จะเป็นโอกาสสำคัญสำหรับเกษตรกร ผู้แปรรูป รวมถึงผู้ส่งออกกระท่อม

โดยสารสกัดจากพืชใบกระท่อมที่สำคัญ คือ สารไมทราไจนีน (Mitragynine) ซึ่งเป็นกลุ่มสารที่สามารถนำไปใช้ประโยชน์ในทางการแพทย์และสามารถนำไปต่อยอดธุรกิจ ใช้เป็นส่วนผสมในผลิตภัณฑ์อาหารและเครื่องดื่มได้ แต่การจะนำสารสกัดจากกระท่อมไปใช้หรือแม้กระทั่งส่งออกผลิตภัณฑ์กระท่อมแปรรูป จำเป็นต้องมีการตรวจวิเคราะห์สารสำคัญให้ตรงตามมาตรฐาน เพื่อการนำสารสำคัญไปใช้ได้อย่างมีประสิทธิภาพและไม่เกิดโทษ