"วัดถ้ำผาจม" อำเภอแม่สาย จังหวัดเชียงราย เป็นหนึ่งในสถานที่สำคัญที่องค์หลวงปู่มั่น ภูริทัตโต เคยจาริกธุดงค์มายังสถานที่แห่งนี้ ด้วยเป็นสถานที่แห่งธรรมอันเป็นที่สัปปายะ เหมาะแก่การปฏิบัติภาวนา ซึ่งต่อมาสมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงวชิรญาณสังวร องค์ที่ 19 แห่งกรุงรัตนนโกสินทร์  (เจริญ สุวฑฺฒโน) ได้เสด็จมายัง “วัดถ้ำผาจม” แห่งนี้

ต่อมาพระราชสังรญาณ (พุธ อินทรหา) หรือหลวงพ่อพุธ ฐานิโย เจ้าอาวาสวัดป่าสาลวัน อำเภอเมือง จังหวัดนครราชสีมา ในสมัยนั้นก็ได้เดินทางมาจาริกธรรมยัง “วัดถ้ำผาจม” แห่งนี้ และพ่อแม่ครูอาจารย์องค์สำคัญอีกรูปหนึ่ง คือ หลวงปู่ชอบ ฐานสโม วัดป่าสัมมานุสรณ์ บ้านโคกมน ตำบลผาน้อย อำเภอวังสะพุง จังหวัดเลย ได้เมตตามาจาริกธรรม ณ “วัดถ้ำผาจม” อยู่บ่อยครั้ง 

สมเด็จพระสังฆราชเจ้าฯ องค์ที่ 19 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ได้เมตตาปรารถธรรมแก่ “พระครูเกษมวรกิจ” หรือ “หลวงพ่อวิชัย เขมิโย” ถึงกาลข้างหน้าแห่งวัดถ้ำผาจมว่า องค์หลวงพ่อวิชัยฯ คือ ผู้เหมาะสมแก่การดูแล และ พัฒนาสถานที่อันศักดิ์สิทธิ์แห่งนี้ ซึ่งต่อมา “วัดถ้ำผาจม” ได้เป็นสถานที่รับรองพ่อแม่ครูอาจารย์ฯทั่วทุกสารทิศ และ ยังเป็นสถานที่ที่เอื้อต่อการปฏิบัติธรรมแก่สาธุชนทั่วโลก โดยปัจจุบัน ไม่เพียงแต่ชาวไทยเท่านั้นที่เดินทางมายัง “วัดถ้ำผาจม” แต่ยังมีชาวต่างชาติ อาทิ มาเลเซีย, อินโดนีเซีย, ฮ่องกง และ สิงคโปร์ โดยในปี 2566 พบว่ามีชาวตะวันตกจำหนวนหนึ่งที่เดินทางมาสัมผัสความมหัศจรรย์ที่ “วัดถ้ำผาจม” แห่งนี้ ซึ่งที่ยอดของภูเขาที่วัดถ้ำผาจมแห่งนี้มีพระพุทธรูปองค์ใหญ่ชื่อ “พระพุทธพิชิตมารประทานพร” นั่งตระหง่านหันหน้าไปทางเมืองท่าขี้เหล็ก ประเทศพม่า

ภายใน “วัดถ้ำผาจม” มีถ้ำที่ค้นพบเจดีย์องค์เล็กๆ และ พระพุทธรูปโบราณ คือ หลวงพ่อสายรุ้ง และ หลวงพ่อทองทิพย์ โดยยังพบว่ามีช่องของถ้ำสำหรับพญานาค และ เมื่อเดินผ่านถ้ำของหลวงพ่อสายรุ้งไป ก็จะพบกับถ้ำเย็น ซึ่งองค์หลวงพ่อวิชัยฯ ได้เมตตาอนุญาตให้เข้าเฉพาะบางเวลา และ บางคน เพราะในสมัยก่อนเมื่อมีการเปิดให้เข้าโดยไม่ได้รับอนุญาตก่อน พบว่ามีการแอบเดินเข้าถ้ำเพื่อพิสูจน์ความยาวของระยะทางของถ้ำ และ ทำให้เกิดอันตรายแก่ผู้ลักลอบได้ 

เพราะฉะนั้นด้วยประวัติศาสตร์ของ “วัดถ้ำผาจม” ที่ไม่ใช่ปรากฎเพียงเรื่องเล่า แต่เป็นสถานที่แห่งความศรัทธาที่ผู้คนได้แสดงออกต่อพระรัตนตรัย ผ่านระยะเวลามานานหลายพันปี ผ่านเรื่องราวและชีวิตของผู้คนกว่าจะมาเป็น “วัดถ้ำผาจม” ในวันนี้ ทำให้ในแต่ละปีมีผู้คนเดินทางมาทอดกฐินที่ “วัดถ้ำผาจม” จำนวนมาก และสำหรับการทอดกฐินในปี 2566 ปีนี้ทางคณะศรัทธาญาติโยมที่วัดพุทธวิชยาราม อำเภอคลอง จังหวัดปทุมธานี ได้นำคณะศรัทธาญาติโยมมาจำนวนร้อยกว่าคน เพื่อทอดกฐินทาน โดยปัจจุบัน “หลวงพ่อวิชัย เขมิโย” กำลังให้ช่างจิตรกรรมฝาผนัง เนรมิตภาพวาด “พุทธประวัติ” ภายในบริเวณผนังชั้น 2 ของพระอุโบสถ เรียกว่า เป็นศิลปะอันวิจิตรงดงามตระการตา และ สร้างศรัทธาที่มีต่อพระพุทธศาสนาให้มากยิ่งขึ้นแก่ผู้ได้ยลภาพวาดเหล่านี้ 

รวมทั้งยังมีกาแฟ คอฟฟี่ มั้งค์ (Coffe Monk) ไว้ให้บริการแก่ผู้มาเยี่ยมเยียน โดยผู้ที่จะมาเยี่ยมชม หรือ มาปฏิบัติธรรมที่วัดถ้ำผาจม สามารถโทรสอบถามรายละเอียดล่วงหน้า ได้ที่ เบอร์โทรศัพท์ 087-305-3488