คำถาม ผมขอทราบความรู้ความเข้าใจในเรื่องการเกษตรแบบผสมผสานด้วยครับ ขอบคุณครับ

นฤดล แสนภูคำทอง

อ.เมือง จ.อุทัยธานี

คำตอบ

การทำเกษตรแบบผสมผสานเป็นวิธีทำการเกษตรที่มีการเพาะปลูกหรือเลี้ยงสัตว์หลายๆชนิดอยู่ในพื้นที่เดียวกัน มีการนำเศษวัสดุเหลือใช้จากการผลิตหนึ่งไปใช้ประโยชน์อย่างครบวงจร เป็นรูปแบบการเกษตรประเภททำเพื่อพอกินพอใช้ ทำโดยสมาชิกในครัวเรือน พอมีเหลือจึงขาย เกษตรกรสามารถมีชีวิตอยู่ได้อย่างพอเพียง 

หลักการและเงื่อนไขของเกษตรผสมผสานมีหลักการสำคัญ  2 ประการคือ

1. กิจกรรมที่เกิดมีกิจกรรมการเกษตรตั้งแต่ 2 ชนิดขึ้นไป และกิจกรรมการเกษตรทั้งสองชนิดนี้ ต้องทำในเวลาและสถานที่เดียวกัน โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อให้เกิดประโยชน์สูงสุดมากกว่าให้เกิดกำไรสูงสุด

2. กิจกรรมเหล่านี้ เกิดการเกื้อกูลกันอย่างต่อเนื่องกิจกรรมเกื้อกูลกันระหว่างพืชกับพืช พืชกับปลาสัตว์กับปลา พืชกับสัตว์ หรือสัตว์กับสัตว์ ซึ่งลักษณะการเกื้อกูลกันของระบบเกษตรผสมผสาน จึงทำให้ต้นทุนการผลิตลดลง ลดความเสี่ยง ประหยัด และลดการพึ่งพิงจากปัจจัยภายนอก

รูปแบบการเกษตรผสมผสานมีรูปแบบการผลิตที่ประกอบด้วยชนิดและขนาดของกิจกรรมการผลิตในไร่นาจะแตกต่างกันไปมี 3 รูปแบบ คือ

1. การผสมผสานโดยยึดพืชเป็นหลัก รายได้จากพืชจะเป็นรายได้หลักของครัวเรือน ส่วนรายได้จากกิจกรรมอื่นๆ เช่น ปลา และเลี้ยงสัตว์ จะเป็นรายได้รอง

2.การผสมผสานโดยยึดสัตว์เป็นหลัก จะได้รายได้หลักจากสัตว์เลี้ยง ส่วนรายได้จากพืชและปลาจะเป็นรายได้รอง

3.การผสมผสานโดยยึดปลาเป็นหลักรายได้หลักมากจากการเลี้ยงปลา ส่วนรายได้จากพืชและสัตว์จะเป็นรายได้รอง

ข้อดีของการเกษตรผสมผสานคือ

1. ช่วยการลดความเสี่ยง และความไม่แน่นอนของรายได้ทำให้เกษตรกรมีรายได้สม่ำเสมอช่วยให้เกิดมีการประหยัด ทำให้ค่าใช้จ่ายในไร่นาลดลง มีรายได้สุทธิเพิ่มมากขึ้นช่วยลดการพึ่งพิงจากปัจจัยภายนอกทุกด้าน

2. ช่วยรักษาสมดุลของระบบนิเวศ โดยลดการใช้สารเคมีทางการเกษตร หรือลดการใช้ปุ๋ยเคมีรวมถึงการใช้สารธรรมชาติหรือศัตรูธรรมชาติมาทดแทนการใช้สารเคมี เพื่อให้ผลผลิตที่ได้มีคุณภาพ ปราศจาการปนเปื้อนของสารเคมีและมีสุขอนามัยตรงตามความต้องการของตลาดและผู้บริโภค

3. ช่วยให้เกษตรกรมีงานทำตลอดปี ช่วยลดการว่างงานตามฤดูกาล มีรายได้พอเลี้ยงครอบครัวและลดปัญหาการเคลื่อนย้ายแรงงานและการอพยพแรงงานเข้าสู่เมือง

เกษตรผสมผสานได้ให้ความสำคัญในเรื่อง การสร้างความหลากหลายของพืช สัตว์และทรัพยากร โดยมีการใช้ประโยชน์เกื้อกูลกันระหว่างกิจกรรม การใช้ปุ๋ยหมักปุ๋ยคอก ปุ๋ยพืชสด การใช้วัสดุหรือพืชคลุมดิน การปลูกพืชหลายระดับ มีแหล่งน้ำในไร่นา เหล่านี้ เป็นทางเลือกทางรอดของเกษตรกร

นาย รัตวิ