เมืองหอยหลอด ยอดลิ้นจี่ มีอุทยาน ร. ๒ แม่กลองไหลผ่าน นมัสการหลวงพ่อบ้านแหลม เป็นคำขวัญของจังหวัดสมุทรสงคราม แน่นอน คำว่ายอดลิ้นจี่ คือลิ้นจี่ ที่ดีที่สุดในจังหวัดสมุทรสงคราม คำถามตามมาว่า ลิ้นจี่มีหลายสายพันธุ์ ในประเทศไทยสายพันธุ์อะไรที่ดีที่สุด อร่อยที่สุด และราคาแพงที่สุด เป็นที่นิยมมากที่สุด คือลิ้นจี่สายพันธุ์อีค่อมลำเจียก

ลิ้นจี่เป็นผลไม้ที่ติดพื้นที่ในประเทศไทยมานานมากจนเป็นผลไม้ประจำถิ่น ประจำพื้นที่ เช่นที่สมุทรสงคราม และเชียงใหม่ เชียงราย แต่ละจังหวัด ต่างสายพันธุ์กัน ลิ้นจี่ที่เชียงใหม่ เชียงราย ลำพูน เป็นลิ้นที่สายพันธุ์กะโหลก เมล็ดใหญ่ น้ำเยอะ หอมหวาน ไม่มีรถฝาด และเปรี้ยว แต่หวานอย่างเดียว เหมาะสำหรับแปรรูปเป็น น้ำผลไม้คั้นจากลิ้นจี่ หรือน้ำปั่นลิ้นจี่ หรือไอศกรีม ลูกอม กลิ่นลิ้นจี่ และลิ้นจี่กระป๋อง

ส่วนลิ้นจี่สายพันธุ์ที่นิยมปลูกในจังหวัดสมุทรสงคราม เน้นไปที่อำเภออัมพวา และบางคนที เพราะเป็นพื้นที่ น้ำจืดผสมกับ
น้ำกร่อย ดินจืด ดินไม่เปรี้ยว ไม่เค็ม ส่วนอำเภอเมือง เป็นพื้นที่น้ำกร่อยมาก และน้ำเค็มจัด ไม่เหมาะสมกับการปลูกลิ้นจี่ ทุกสายพันธุ์ไทย และส้มโอขาวใหญ่ มะพร้าวอ่อนน้ำหอม เป็นต้น

เดิมลิ้นจี่ ที่ปลูกในจังหวัดสมุทรสงคราม เป็นลิ้นจี่พันธุ์ไทย พันธุ์กะโหลก ฯลฯ ยังไม่มีสายพันธุ์อื่นๆ เข้ามา จนมีชาวจีนขนสินค้ามาจากเมืองจีน มาส่งให้กับพ่อค้าแม่ค้าชาวไทย สินค้าส่วนใหญ่จะเป็นเครื่องถ้วยลายครามเครื่องเบญจรงค์ ชามหรือจานตราไก่ กาต้มน้ำร้อน สินค้าส่วนใหญ่เกี่ยวกับเครื่องครัว และชุดรับแขกบ้านแขกเมือง ชุดถวายพระสงฆ์ในการเดินทางมาจากเมืองจีนมาทางเรือเดินทะเล

สินค้าจะใช้เวลาในการเดินทางหลายวัน บางครั้งถึง ๑ เดือนขึ้นไป ชาวจีนนิยมนำพืชผักผลไม้ เต้าหู้ยี้ กระเทียมดอง กุนเชียง ผลไม้ที่นำมาจากเมืองจีน จึงเป็นผลไม้ที่สุดยอดแล้ว ไม่เอามะพร้าวมาขายสวน เพราะเมืองไทยผลไม้อร่อยอยู่แล้ว ลิ้นจี่ที่นำมา คือลิ้นจี่สายพันธุ์ อีค่อม พันธุ์สำเภาทอง และพันธุ์จีน

ที่เป็นหนึ่งในประเทศจีน จึงจะนำมาจำหน่ายให้กับประเทศไทยสมัยกรุงล้านนา กรุงสุโขทัย และกรุงศรีอยุธยาตอนต้น ที่ยังติดต่อค้าขายกับชาวจีนที่เรือสำเภาที่เดินทางทะเล มาซื้อขายและแลกเปลี่ยนสินค้าทางการเกษตรกัน ที่บริเวณปากอ่าวไทย ผลไม้จากประเทศจีนที่นำมาเป็นหลักใหญ่คือ ลิ้นจี่ เพราะลิ้นจี่สามารถปลูกในจังหวัดสมุทรสงครามได้ดีกว่าผลไม้ชนิดอื่นๆ ที่ยังไม่ประสบความสำเร็จมากนัก

จึงเป็นที่มาของลิ้นจี่พันธุ์ค่อมลำเจียก ความจริงมาจากประเทศจีนมาไม่มีชื่อกำกับ แต่คนไทยตั้งชื่อให้ เช่นลิ้นจี่พันธุ์ค่อม เพราะคนไทยเห็นว่า เป็นผลไม้ที่เตี้ย ไม่สูง จึงเรียกว่า ลิ้นจี่อีค่อม ผู้นำมาปลูกชื่อ ลำเจียก จึงเรียกกันว่าอีค่อมลำเจียก ต่อมาคำว่า “อี” เป็นคำหยาบหากใช้เรียกขานกัน จึงเปลี่ยนมาเป็นพันธุ์ค่อมลำเจียก เป็นลิ้นจี่อร่อย มีชื่อเสียง เป็นที่นิยมกันมากราคาสูง ลักษณะเด่นคือ เนื้อในลิ้นจี่ แห้ง กรอบ เมล็ดเล็ก มีกลิ่นหอมหวานออกรสเปรี้ยวนิดๆ ฝาดหน่อยๆ เมื่อผลผลิตแก่จัด จะเปลี่ยนสีแดงเป็น แดงเข้ม จะหวานจัด ขนาดมดยังชอบกินและติดใจ ลิ้นจี่พันธุ์ค่อมลำเจียก เป็นลิ้นจี่ที่นิยมปลูกกัน เพราะรสชาติดี มีราคาดีซื้อง่ายขายคล่อง

ส่วนลิ้นจี่ พันธ์ุสำเภาทอง ลักษณะผลใหญ่ ใกล้เคียงกับผลมะนาวที่แก่สุดไม่ดก จะติดดอกออกช่อไม่เกินกิ่งละ ๕-๖ ลูก ส่วนใหญ่จะเป็นสายเดี่ยว มากกว่าสายคู่ราคาสูงกว่าลิ้นจี่ชนิดอื่นๆ เพราะผลใหญ่ดีมีกลิ่นหอมหวาน เช่นเดียวกับพันธุ์ค่อม ไม่นิยมปลูก เพราะให้ผลผลิตน้อยต่อปี ผลก็ไม่ดก ลำต้นสูงเร็ว เก็บผลผลิตยาก สำหรับลิ้นจี่พันธุ์อื่นๆ เช่น พันธุ์ไทย พันธุ์จีนพันธุ์กะโหลก เป็นที่ลิ้นจี่ เกิดจากการผสมพันธุ์แบบพันธุ์ทาง เอาพันธุ์ต่าง มาตัดต่อพันธุกรรม ด้วยความเข้าใจว่า จะทำให้รสชาติดีขึ้นไปอีก แต่ล้มเหลวไม่ประสบความสำเร็จ แต่ก็ไม่โค่นทิ้ง เพราะทานสดๆไม่อร่อย จึงส่งไปแปรรูป ในโรงงานผลิตผลไม้กระป๋อง และผลไม้แช่อิ่ม ส่วนลิ้นจี่กะเทย หมายถึงลิ้นจี่ ที่ไม่สมบูรณ์ ขาดอากาศหนาวเย็น ขาดน้ำ ภัยแล้ง จึงส่งผลให้ ผลเล็ก ไม่มีเมล็ด จึงเรียกกันว่า ลิ้นจี่กะเทย เหมาะสำหรับ ทำน้ำผลไม้กลิ่นลิ้นจี่ หรือผลิตลิ้นจี่กระป๋องจำหน่าย ขายสดๆไม่ได้ราคา จึงต้องใช้แปรรูป เช่นตากแห้ง และทานเล่น เท่านั้น

สรุปแล้วลิ้นจี่ ที่อร่อยที่สุดของสมุทรสงคราม คือ ลิ้นจี่ พันธุ์อีค่อม หรือค่อมลำเจียก ส่วนลิ้นจี่พันธุ์อื่นๆ เหมาะสำหรับทานเล่น นำมาแปรรูปเป็นอาหารอย่างอื่นๆ เช่นเชื่อมนำตาลทราย เชื่อมตากแห้งและคั้นเป็นน้ำผลไม้ที่ใช้กลิ่นในการเรียกร้องลูกค้าเมื่อได้กลิ่นและได้กินเท่านั้น ลิ้นจี่พันธุ์ค่อมลำเจียกจึงเป็นตัวเลือกสุดท้ายที่ ต้องการซื้อกิน เพราะรสชาติอร่อย มีคุณสมบัติดังกล่าวมา ราคาไม่เกินกิโลกรัมละ ๒๐๐-๒๕๐ บาท ในขณะนี้ จังหวัดสมุทรสงคราม เปิดตลาดจำหน่ายลิ้นจี่ ๒ แห่ง คือที่วัดบางเกาะเทพศักดิ์ ต.แควอ้อม อ.อัมพวา และที่ วัดอินทาราม เส้นทางเดียวกัน เพียงแต่ถึงวัดบางเกาะเทพศักดิ์ ถึงก่อนเท่านั้นหรือจะเข้าสวน ผ่านสวน ลิ้นจี่สวนส้มโอ สวนมะพร้าวอ่อนน้ำหอม สองข้างทางที่ชาวสวนมาจำหน่ายเอง หรือเรียกกันว่า ขายตรง แวะซื้อได้ ทันที เลือกซื้อเลือกกินตามความชอบใจในรสชาติและราคา