แนะ 5 ข้อก่อนเจรจากับพม่า-ภาคประชาชนปกป้องแม่น้ำ 4 สาย เผย SAC รู้เห็นการทำเหมืองแร่ในรัฐฉานต้นแม่น้ำกก-สาย ระบุใช้ภาษาจีนสื่อสารกัน นายกสมาคมโรมแรมเชียงรายโอดยอดนักท่องเที่ยวทรุดฮวบ

เมื่อวันที่ 30 มิถุนายน 2568 เครือข่ายประชาชนปกป้องลุ่มน้ำกก สาย รวก โขง ได้ส่งจดหมายเปิดผนึกถึงนายกรัฐมนตรี ,รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ ,รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย โดยระบุว่า ตามที่รัฐบาลแจ้งว่าที่ปรึกษารัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศมีกำหนดการจะนำคณะผู้เชี่ยวชาญของไทยเดินทางไปยังกรุงเนปิดอว์ ประเทศเมียนมา เพื่อพบปะหารือกับคณะผู้เชี่ยวชาญของเมียนมาในการแก้ไขปัญหาสารพิษปนเปื้อนไหลลงสู่แม่น้ำกกและแม่น้ำสายนั้น เครือข่ายประชาชนใน จ.เชียงใหม่และเชียงราย ซึ่งได้รับความเดือดร้อนจากการปนเปื้อนสารโลหะหนักในแหล่งน้ำสำคัญที่ใช้อุปโภคบริโภค รวมทั้งเกษตรกรรมและเศรษฐกิจ กำลังเผชิญความเสี่ยงด้านสุขภาพ public health มีข้อเสนอดังนี้

1. ข้อมูลจากสมาชิกของเครือข่ายฯ ชี้ว่าพื้นที่เหมืองที่ต้นน้ำกก และน้ำสาย ในรัฐฉาน เป็นเขตอิทธิพลของกองกำลังว้า (United Wa State Army-UWSA) และร่วมด้วยกองทัพของสภาบริหารแห่งรัฐพม่า (State Administrative Council-SAC) การลงทุนในเหมืองแร่ต้องได้รับอนุญาตจากทั้งสองฝ่ายนี้ ดังนั้น SAC จึงรับรู้สถานการณ์มาโดยตลอดและมีอำนาจสั่งการกลุ่มกองกำลังในพื้นที่ให้ปฏิบัติตามกฎหมายของเมียนมา ซึ่งมีกฎหมายควบคุมคุณภาพสิ่งแวดล้อม กฎหมายเหมืองแร่ ฯลฯ การอ้างว่าเขตนี้เป็นเขตอิทธิพลของว้า อยู่นอกเหนืออำนาจของเมียนมาและไม่สามารถนำมากล่าวอ้างได้ เนื่องจากดินแดนแห่งนี้เป็นขอบเขตของเมียนมาตามรัฐธรรมนูญ มิใช่เขตปกครองพิเศษของกลุ่มกองกำลังใด 

2 ขอให้ฝ่ายไทยและเมียนมา ร่วมดำเนินการหาข้อมูลและสำรวจกิจกรรมเหมืองที่ต้นแม่น้ำกก แม่น้ำสาย ว่ามีการทำเหมืองกี่แห่ง เป็นเหมืองแร่ชนิดใด อยู่พื้นที่ใด รวมทั้งข้อมูลผู้ลงทุนและผู้ส่งออกแร่ รวมทั้งประเทศที่นำเข้าแร่จากเขตนี้  โดยตั้งเป็นคณะกรรมการร่วมและมีตัวแทนภาคประชาชนลุ่มน้ำกก น้ำสาย ซึ่งเป็นผู้ที่มีส่วนได้ส่วนเสียเข้ามาร่วมด้วย

3 ข้อมูลที่เครือข่ายฯ ได้รับมีความชัดเจนว่าผู้ประกอบการเหมืองแร่ล้วนเป็นบุคคลที่ใช้ภาษาจีน และมีการขนส่งแร่กลับไปยังชายแดนจีน  จึงขอเรียนให้รัฐบาลไทยหารือกับรัฐบาลจีนเพื่อร่วมแก้ปัญหานี้อย่างสร้างสรรค์และตรงไปตรงมา ทั้งนี้เพื่อยุติการกระทำนอกกฎหมาย และเพื่อปกป้องความเสี่ยงด้านสุขภาพของประชาชนจำนวนนับล้าน

4 ในระหว่างนี้ สิ่งสำคัญเร่งด่วน คือควรเจรจาให้มีการหยุดกิจกรรมเหมืองทั้งหมดโดยทันที เนื่องจากทำให้สารเคมีและสารโลหะหนักปนเปื้อนในลำน้ำมากขึ้นเรื่อยๆ ดังข้อมูลจากการตรวจผลการตรวจวัดคุณภาพน้ำผิวดิน พารามิเตอร์โลหะหนักอื่นๆ ในแม่น้ำกก สาย รวก โขง โดยสำนักสิ่งแวดล้อมและควบคุมมลพิษที่ 1 เชียงใหม่ ทั้ง 5 ครั้ง โดยเฉพาะข้อมูลล่าสุดที่พบว่าแม่น้ำกกและแม่น้ำสาย มีการปนเปื้อนของสารโลหะหนักเกินค่ามาตรฐาน ได้แก่ สารหนู (As) ตะกั่ว (Pb) แมงกานีส (Mn)

“ขณะนี้ประชาชนเชียงใหม่เชียงราย กำลังเผชิญความเสี่ยงอุทกภัยในช่วงฤดูฝน หากพายุเข้า มีปริมาณฝนมาก เกิดน้ำป่าไหลหลากจากภูเขาต้นน้ำที่มีเหมืองแร่ ทั้งแร่ทองคำ แรร์เอิร์ท ฯลฯ ย่อมพัดพาตะกอนที่ปนเปื้อนสารโลหะหนักลงมาสู่แผ่นดินไทยที่จังหวัดเชียงใหม่ เชียงราย เป็นการซ้ำเติมสถานการณ์ให้รุนแรงยิ่งขึ้น”จดหมายระบุ

จดหมายระบุด้วยว่า 5. ขอให้เปิดเผยรายชื่อคณะที่ปรึกษาและและผู้เชี่ยวชาญ ที่จะเดินทางไปหารือที่เมียนมา พร้อมทั้งข้อเสนอในการเจรจาที่สำคัญในครั้งนี้

“ขอเรียกร้องท่านในฐานะนายกรัฐมนตรีของประเทศไทย ดำเนินการในทุกวิถีทาง เพื่อยุติเหมืองแร่เหล่านี้ทันที และมีมาตรการชัดเจนด้านการฟื้นฟูนิเวศ ระบบเศรษฐกิจและสังคมของประชาชนให้กลับคืนมาดังเดิมอย่างเร่งด่วน เพราะยิ่งเวลาเนิ่นนานออกไปยิ่งทำให้ความเสียหายรุนแรงและอาจไม่สามารถแก้ไขคืนได้ดังเดิม”จดหมายระบุ

ด้านนายวิโรจน์ ชายา นายกสมาคมโรงแรมเชียงราย กล่าวว่า นักท่องเที่ยวที่มาเที่ยวเชียงรายจริงๆลดน้อยลงไปมากเพราะได้ยินข่าวแม่น้ำกกมีสารหนูปนเปื้อนทำให้เข้าใจผิดคิดว่าแม่น้ำกกเต็มไปด้วยสารพิษ ที่สำคัญคือโรงแรมในจังหวัดเชียงรายเกือบทั้งหมดไม่ได้ใช้น้ำกกทำน้ำประปา แต่ใช้น้ำบาดาล ประกอบกับตอนนี้คนไทยมีปัญหาเรื่องเศรษฐกิจจึงทำให้เดินทางท่องเที่ยวน้อย ขณะที่นักท่องเที่ยวชาวจีนก็มาน้อยเช่นกัน เมื่อเจอปัญหาสารหนูเข้ามาซ้ำและเป็นช่วงหน้าโลว์ซีซั่น ทำให้นักท่องเที่ยวลดลงวูบ

“เมื่อเทียบกับช่วงนี้ในปีก่อน ซึ่งเป็นช่วงที่นักท่องเที่ยวชาวยุโรปมาเที่ยวเนื่องจากปิดเทอม ปีนี้นักท่องเที่ยวกลุ่มนี้ลดลงไม่น้อยกว่า 30%  เช่น ปีที่แล้วพวกเขาท่องเที่ยวประมาณ 70 % ปีนี้น่าจะเหลืออยู่แค่ 40% แต่การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทยก็ไม่ได้นิ่งนอนใจ พวกเราพยายามร่วมกันหาทางออก โดยจะร่วมกับสายการบินเวียดเจ็ทแอร์ ลดราคาตั๋วเครื่องบินระหว่างเดือนสิงหาคม- กันยายน โดยเริ่มจองตั๋วตั้งแต่ 1-31 กรกฎาคม มีจำนวน 5,000 ที่นั่ง โดยนักท่องเที่ยวมาพักในโรงแรมและร้านอาหารที่มีมาตรฐาน เพื่อให้เขามาสัมผัสว่าเชียงรายไม่ได้เลวร้ายขนาดนั้น”นายวิโรจน์ กล่าว

นายวิโรจน์ กล่าวว่า มาตรการของรัฐบาลในการแก้ไขปัญหาแม่น้ำกกและแม่น้ำสายนั้น ยังไม่มีความชัดเจน แต่ตนไม่ได้โทษที่จังหวัดเชียงราย เพราะเป็นเรื่องใหญ่ระดับรัฐต่อรัฐซึ่งก็ไม่รู้ว่าจะไปคุยที่กลุ่มไหนดี