Q1: การประท้วงของหน่วยราชการ ไม่ว่าจะเป็น ทบ. ประท้วงต่อ AOT หรือกระทรวงการต่างประเทศ ประท้วงต่ออนุสัญญาออตตาวา มีผลจริงหรือไม่ ในเมื่อกัมพูชาดูไม่สนใจ?

A: การยื่นหนังสือ เรื่องประท้วงเป็นแนวปฏิบัติสากล และถือเป็นก้าวแรกของการแสดงท่าทีอย่างเป็นทางการของฝ่ายไทย ที่มีผลในเชิงกฎหมายและการทูตอย่างชัดเจน การประท้วงอย่างเป็นทางการคือการบันทึกว่าไทยไม่ยอมรับการกระทำดังกล่าว และสงวนสิทธิของประเทศไว้ครบถ้วน เป็นหลักฐานสำคัญในระบบกฎหมายระหว่างประเทศ และเป็นการยืนยันจุดยืนของไทยต่อประชาคมโลก ผ่านกรอบต่าง ๆ ขององค์การระหว่างประเทศ หรือ Treaty Body (คณะกรรมการตามสนธิสัญญา) และประเทศที่สามหรือองค์กรระดับภูมิภาคเช่นอาเซียน

Q2: ถ้าอีกฝ่ายไม่หยุด หรือไม่ตอบสนอง การประท้วงยังจำเป็นหรือไม่?

A: จำเป็นอย่างยิ่ง เพราะการไม่ประท้วงอาจถูกตีความว่า ยอมรับโดยปริยาย การประท้วงคือการปกป้องสิทธิและอธิปไตยของไทยในระยะยาว แม้อีกฝ่ายจะไม่ตอบ แต่บันทึกทางการทูตยังคงมีผล และถูกใช้เป็นข้อมูลอ้างอิงในเวทีระหว่างประเทศได้เสมอ

Q3: ทำไมกัมพูชาจึงดูเหมือนทำอะไรก็ได้ ไม่สนใจกติกาสากล?

A: ระบบระหว่างประเทศไม่มีการบังคับใช้แบบทันทีเหมือนกฎหมายภายในประเทศ บางรัฐเลือกฝ่าฝืนกติกาเพราะอาจประเมินว่ารับต้นทุนได้ อย่างไรก็ตาม การไม่ปฏิบัติตามกติกาสากลจะสะสมต้นทุนทางความน่าเชื่อถือ และความสัมพันธ์ระหว่างประเทศในระยะยาว ซึ่งส่งผลต่อการเจรจาและภาพลักษณ์ของรัฐนั้น เป็นอย่างมาก

Q4: การที่ไทยยึดกติกา จะทำให้ไทยเสียเปรียบหรือไม่?

A: ไม่เสียเปรียบในเชิงยุทธศาสตร์ ตรงกันข้าม การยึดกติกาสากลทำให้ไทยรักษาความชอบธรรม (legitimacy) และได้รับการยอมรับจากนานาชาติ ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญในการดำเนินการทางการทูต กฎหมาย และมาตราฐานสากล