วันพฤหัสบดี ที่ 19 มิถุนายน พ.ศ. 2568
แนวหน้า
  • แนวหน้า
  • หน้าแรก
  • คอลัมน์
    • คอลัมน์วันนี้
    • คอลัมน์ออนไลน์
    • คอลัมน์การเมือง
    • คอลัมน์ลงมือสู้โกง
    • โลกธุรกิจ
    • ผู้หญิง
    • บันเทิง
    • Like สาระ
    • ดูทั้งหมด
  • ข่าวเด่น
  • พระราชสำนัก
  • การเมือง
  • โลกธุรกิจ
  • อาชญากรรม
  • กทม.
  • ในประเทศ
  • เกษตร
  • ต่างประเทศ
  • กีฬา
  • ผู้หญิง
  • บันเทิง
  • ยานยนต์
  • Like สาระ
หน้าแรก / คอลัมน์ / คอลัมน์การเมือง / ที่นี่แนวหน้า
ที่นี่แนวหน้า

ที่นี่แนวหน้า

วิภาวดี หลักสี่
วันเสาร์ ที่ 18 พฤษภาคม พ.ศ. 2567, 02.00 น.
ทุนนิยมกับการเข้าถึงอาหาร

ดูทั้งหมด

  •  

“ทุนนิยมอาหารคืออะไร? ถ้าพูดง่ายๆ ในยุคปัจจุบันนี้พวกเราก็น่าจะอยู่ในระบบทุนนิยมอาหาร ในที่นี้ก็คืออาหารเราหาซื้อได้ถ้าเรามีเงิน ตามกำลังทรัพย์ของเรา และในขณะเดียวกันมันมีอาหารล้นเหลือ บางทีล้นเหลือจนกลายเป็นขยะอาหาร ในขณะที่บางที่ไม่สามารถเข้าถึงอาหารได้ แต่ระบบทุนนิยมที่มีกลไกตลาดกำกับทำให้อาหารกลายเป็นสินค้า”

ผศ.ดร.สร้อยมาศ รุ่งมณี วิทยาลัยพัฒนศาสตร์ป๋วย อึ๊งภากรณ์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ กล่าวในวงเสวนา “ทุนนิยมอาหารกับการเปลี่ยนผ่านดิจิทัล : ปฏิบัติการบนปากท้องของผู้คน” จัดโดยภาควิชาสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา คณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เมื่อเร็วๆ นี้ อธิบายความหมายของ “ทุนนิยมอาหาร” พร้อมเปิดประเด็นชวนคิด 4 ประการ คือ


1.การเก็งกำไรและผูกขาดอาหาร ธุรกิจด้านอาหารถือเป็นหนึ่งในธุรกิจที่มีกำไรสูงมาก อย่างบริษัทระดับโลกบางแห่งมีแบรนด์สินค้าในเครือเป็นร้อยแบรนด์ สามารถทำกำไรจากการผูกขาดการบริโภคได้ และเพื่อการทำกำไรก็ต้องเร่งการบริโภค จึงพยายามออกสินค้าใหม่ๆ เข้ามาในตลาดตลอดเวลา รวมไปถึงการมีร้านสะดวกซื้อหรือซูเปอร์มาร์เก็ตอยู่ในเครือบริษัทอีก ดังนั้นทุกๆ การบริโภคจึงเป็นการสร้างความร่ำรวยให้คนบางคน ตั้งแต่วัตถุดิบที่นำมาประกอบเป็นอาหารสำเร็จรูป และร้านสะดวกซื้อที่ขายสินค้าวัตถุดิบรวมถึงอาหารจานด่วน

คำถามคือ “แล้วจะกระจายผลกำไรจากบริษัทใหญ่ที่ครอบงำตลาดได้อย่างไร?” ซึ่งจากประสบการณ์ที่ไปใช้ชีวิตในประเทศออสเตรเลีย มีข้อสังเกตว่า ในละแวกที่พักอาศัยไม่มีร้านอาหารจานด่วน (ฟาสต์ฟู้ด) เนื่องจากมีกฎหมายกำหนดให้แฟรนไชส์ฟาสต์ฟู้ดตั้งได้เฉพาะในสถานีบริการน้ำมันและห้างสรรพสินค้า ส่วนในย่านชุมชนนั้นจะสงวนพื้นที่ไว้สำหรับร้านอาหารของผู้ประกอบการในชุมชน หรือในสหรัฐอเมริกา มีขบวนการของคนผิวดำและผิวสีในชุมชนระดับฐานราก เรียกร้องพื้นที่ผลิตอาหารของตนเองแทนการซื้ออาหารแช่แข็ง เป็นต้น

2.อาหารกับสุขภาพ เช่น เคยไปหมู่บ้านชาวประมงแม้จะจับสัตว์น้ำได้มาก แต่ด้วยอาหารทะเลมีราคาแพง ทำให้ชาวประมงเลือกที่จะขายสัตว์น้ำที่จับมาให้ร้านอาหารมากกว่าจะบริโภคเอง แล้วไปบริโภคปลาที่เลี้ยงในฟาร์มของบริษัทบางแห่ง คำถามคืออาหารจากธรรมชาติใครเข้าถึงได้บ้าง? หรือมีช่วงหนึ่งที่มีข่าวเนื้อหมูเถื่อนทะลักเข้ามาในประเทศไทย มีเวทีหนึ่งชวนไปพูดคุย สิ่งแรกที่ถามไปในเวทีนั้นคือมีข่าวแล้วยังบริโภคเนื้อหมูหรือไม่? ซึ่งก็ยังบริโภคอยู่ หากเป็นต่างประเทศนี่คงเป็นเรื่องใหญ่ แต่ในเมืองไทยปัจจุบันก็เงียบไปแล้ว

3.สิ่งแวดล้อม ธุรกิจอาหารมักเชื่อมโยงตั้งแต่กับผู้ผลิต (เกษตรกร) และบางครั้งก็ผูกขาดไม่ว่าจะเป็นเมล็ดพันธุ์ อาหารสัตว์ ขณะที่เมื่อดูปัญหาฝุ่น PM2.5 ที่เกิดจากการเผาทางการเกษตร แม้จะมีภาพดาวเทียมระบุจุดความร้อน แต่ภาพนั้นก็ไม่ได้บอกว่าเกษตรกรที่เผาเป็นหนี้บริษัทอาหารมาก-น้อยเพียงใด และจากปัญหาการเผานี้ก็ต้องตั้งคำถามกับรัฐถึงนโยบายส่งเสริมการปลูกพืชด้วย และ 4.อาหารกับชนชั้น คนมีกำลังทรัพย์ 1 คนอาจกินอาหารจานเดียวได้ แต่คนที่ฐานะไม่ดี อาจต้องสั่งแบบกับข้าว 1 จานสำหรับแชร์กันทั้งครอบครัว

ขณะที่ อรรคณัฐ วันทนะสมบัติ สถาบันเอเชียศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย กล่าวถึงบทบาทของ “เทคโนโลยีดิจิทัล” ที่ซ้ำเติมปัญหาการผูกขาด เช่น แพลตฟอร์มแอปพลิเคชั่นที่ด้านหนึ่งอำนวยประสิทธิภาพทางธุรกิจและทำให้ต้นทุนลดลง แต่อีกด้านก็ถูกตั้งคำถาม อาทิ ในช่วงแรกที่แพลตฟอร์มเริ่มให้บริการ ก็จะต้องสร้างปรากฏการณ์เครือข่าย (Network Effect) หมายถึงมีผู้ใช้บริการกลุ่มหนึ่งเข้าสู่ระบบแล้วจะเหนี่ยวนำให้มีผู้เข้ามาเพิ่มมากขึ้น เช่น แพลตฟอร์มเรียกรถโดยสาร หากมีผู้ให้บริการรถมาเข้าร่วมจำนวนน้อย คนก็จะไม่นิยมใช้บริการ

ดังนั้นแพลตฟอร์มก็ต้องเสนอค่าตอบแทนในอัตราสูงมากๆ เพื่อดึงดูดให้เจ้าของรถนำรถมาร่วมให้บริการ พร้อมไปกับการเสนอโปรโมชั่นราคาถูกมากๆ เพื่อดึงดูดผู้ใช้บริการ ยิ่งมีจำนวนรถมากการให้บริการก็มีประสิทธิภาพมากขึ้นและมีผู้ใช้บริการมากขึ้น แต่การสร้าง Network Effect ก็ต้องใช้ทุนมหาศาลในการบิดเบือนกลไกตลาด เพราะต้นทุนที่แท้จริงของแพลตฟอร์มสูงกว่ารายได้ที่ได้รับจากผู้ใช้บริการอย่างมาก รวมถึงขยายไปให้บริการอื่นๆ ที่หลากหลาย เช่น ส่งเอกสาร ส่งอาหาร ร้านค้าออนไลน์ ฯลฯ เพื่อดึงดูดผู้ใช้งานให้เพิ่มขึ้น

ซึ่งแพลตฟอร์มก็มีทั้ง “ข้อดี” เช่น ความสะดวกสบายในการเข้าถึง โอกาสในการจ้างงาน การใช้ประโยชน์จากข้อมูลกิจกรรมต่างๆ บนแพลตฟอร์ม ทำให้ภาคเศรษฐกิจไม่เป็นทางการ (Informal Economy) ที่ไม่เคยมีข้อมูล สามารถรับรู้ข้อมูลได้มากขึ้น แต่ก็มี“ข้อกังวล” เช่น การครอบงำผู้บริโภค (Manipulate) อาทิ รับโฆษณาร้านอาหารเพื่อให้ผู้บริโภคมองเห็นได้ง่ายโดยร้านที่ถูกมองเห็นในลำดับแรกๆ ก็มีโอกาสที่ผู้ใช้บริการจะกดสั่งอาหารก่อนร้านลำดับรองๆ ลงไป การบริโภคจึงอาจไมได้มาจากความต้องการของผู้บริโภคเอง

“แพลตฟอร์มมีอำนาจเหนือตลาด เพราะสามารถกำหนดรูปแบบความสัมพันธ์ระหว่างตัวแพลตฟอร์มกับไรเดอร์ กับร้านอาหาร และกับผู้บริโภคได้ ในแง่ดีมันอาจทำให้เกิดการจ้างงาน แต่งานที่จ้างผ่านแพลตฟอร์มมันก็จะเป็นงานที่ไม่ค่อยมีความมั่นคงเท่าไร แล้วจากช่วง 10 ปีหลังที่ผ่านมา ที่เริ่มมีแพลตฟอร์มเข้ามาให้บริการ แล้วก็ 6-7 ปีหลังที่เป็นแพลตฟอร์มสั่งอาหาร เราก็เห็นอย่างชัดเจนว่าแนวโน้มของการจ้างงานในแพลตฟอร์มมันก็มีความไม่เป็นธรรม ก็คือค่าตอบแทนลดลง ในขณะเดียวกันก็มีไอเดียให้คนทำงานมากขึ้น” อรรคณัฐ กล่าว

ด้าน บวร ทรัพย์สิงห์ สถาบันวิจัยสังคม จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย กล่าวถึงกลุ่ม “หาบเร่แผงลอย”หรือการทำการค้าบนพื้นที่สาธารณะ เช่น ทางเท้า เพื่ออำนวยความสะดวกกับผู้มีรายได้น้อยหรือผู้มีข้อจำกัดในการเข้าถึงสินค้า (อาทิ หากไม่มีหาบเร่แผงลอยก็อาจต้องเข้าไปในห้างสรรพสินค้า) ซึ่งถูกมองอย่างมีอคติกับเมือง ทั้งนี้ หาบเร่แผงลอย เป็นอาชีพที่ใช้ต้นทุนน้อยและรองรับสำหรับผู้ที่ไม่สามารถเข้าไปทำงานในระบบได้

เช่น ต้องหารายได้พร้อมไปกับดูแลสมาชิกในครอบครัวที่เป็นกลุ่มพึ่งพิง (อาทิ เด็กเล็ก ผู้สูงอายุ ผู้พิการ) ซึ่งอีกด้านก็หมายถึงการที่คนเหล่านี้ไม่ต้องพึ่งพาความช่วยเหลือจากรัฐมากเกินไป อนึ่ง นอกจากด้านเศรษฐกิจแล้ว หาบเร่แผงลอยยังมีประโยชน์ในด้านสังคม เช่น ทำให้ผู้คนในเมืองมีปฏิสัมพันธ์กัน ซึ่งหาไม่ได้ในร้านสะดวกซื้อหรือซูเปอร์มาร์เก็ตหรือช่วยรักษาความปลอดภัยบนพื้นที่สาธารณะในยามค่ำคืน

“หาบเร่แผงลอยเป็นส่วนหนึ่งของห่วงโซ่อุปทาน ผลิตภัณฑ์จากชุมชนมีโอกาสที่จะขาย ไม่จำเป็นต้องขายผ่านทุนใหญ่ที่จะเป็นระบอบอยู่แล้ว ทุนเล็กๆ สามารถนำผลิตภัณฑ์ที่เกิดขึ้นจากกลุ่มเล็กๆ มาขายได้ โดยหาบเร่แผงลอยนำผลิตภัณฑ์เหล่านั้นมาแปรสภาพเพื่อที่จะขาย ก็ช่วยให้ห่วงโซ่อุปทานเหล่านี้ได้สามารถทำงานที่นอกเหนือจากกลไกทุนนิยมปกติ” บวร กล่าว

เงื่อนไขการแสดงความคิดเห็น ซ่อน

โปรดอ่านก่อนแสดงความคิดเห็น

1.กรุณาใช้ถ้อยคำที่ สุภาพ เหมาะสม ไม่ใช้ ถ้อยคำหยาบคาย ดูหมิ่น ส่อเสียด ให้ร้ายผู้อื่น สร้างความแตกแยกในสังคม งดการใช้ถ้อยคำที่ดูหมิ่นหรือยุยงให้เกลียดชังสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์

2.หากพบข้อความที่ไม่เหมาะสม สามารถแจ้งได้ที่อีเมล์ online@naewna.com โดยทีมงานและผู้จัดทำเว็บไซด์ www.naewna.com ขอสงวนสิทธิ์ในการลบความคิดเห็นที่พิจารณาแล้วว่าไม่เหมาะสม โดยไม่ต้องชี้แจงเหตุผลใดๆ ทุกกรณี

3.ขอบเขตความรับผิดชอบของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ อยู่ที่เนื้อหาข่าวสารที่นำเสนอเท่านั้น หากมีข้อความหรือความคิดเห็นใดที่ขัดต่อข้อ 1 ถือว่าเป็นกระทำนอกเหนือเจตนาของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ และไม่เป็นเหตุอันต้องรับผิดทางกฎหมายในทุกกรณี

  •  
  • Breaking News
  • ข่าวยอดนิยม
  • คอลัมน์ฮิต
08:01 น. 'เพื่อไทย'ยืนยันภารกิจปกป้องอธิปไตย ยึดหลักสันติแก้ปัญหา ปลุกพลังสามัคคี
07:52 น. 'บิ๊กป้อม' จี้ 'นายกฯ อิ๊งค์' ลาออก เพื่อรับผิดชอบ ซัดอ่อนแอ ขาดชั้นเชิงเจรจา พาชาติเสียเปรียบ
07:41 น. 'กมธ.ทหาร' จ่อยื่นถอดถอน 'แพทองธาร' พ้นนายกฯ ปมคลิป'ฮุนเซน'
07:30 น. วันนี้ปิดถนน! รอบทำเนียบรัฐบาล หลังตำรวจรับแจ้งมีม็อบนัดชุมนุม
07:00 น. ล่า'งูเห่า ภท.' 'พท.'เร่งเติมเสียง-ใช้เก้าอี้ รมต.เป็นแรงจูงใจ
ดูทั้งหมด
ผลสลากกินแบ่งรัฐบาล งวดประจำวันที่ 16 มิถุนายน 2568
เปิดภาพ'ทหารเขมร'! แต่งเครื่องแบบเต็มยศ ลั่นพร้อมรับคำสั่ง'ฮุน มาเนต'
'สุขุม' อ่าน 'มหิดลโพล' เตือนระวัง 'ทักษิณ' ซัดกลับ เหตุผลลัพธ์ไม่ถูกใจ
‘เขมร’เล่นเกม! เปิดด่านยอมให้ผลไม้เข้า ตั้งเงื่อนไขเอาคืนห้ามรถจาก‘จันทบุรี’
ปากดีไปหน่อย! ‘ชัยวัฒน์’แย้มสาเหตุถูก‘ไล่ออก’ ลั่นไม่เคยทุจริต พร้อมรับแรงกระแทก
ดูทั้งหมด
สองโคตรระยำทำลายชาติ
‘แพทองธาร’เข้าข่าย‘ขายชาติ’เป็น‘ไส้ศึกเขมร’?
เหตุการณ์สำคัญของเวียดนามที่ชาวอาเซียน และชาวโลกมองข้ามไปไม่ได้
แตกหัก
นายกฯ ออ. = อัปยศ อดสู
ดูทั้งหมด

เรื่องอื่นๆ ที่น่าสนใจ

'บิ๊กป้อม' จี้ 'นายกฯ อิ๊งค์' ลาออก เพื่อรับผิดชอบ ซัดอ่อนแอ ขาดชั้นเชิงเจรจา พาชาติเสียเปรียบ

พปชร.สวดยับ! ‘เทคนิคการเจรจา’หรือว่า‘ขายชาติ’ ประชาชนเป็นคนตัดสินเอง

หนุน‘รทสช.’ถอนตัวรัฐบาล ‘น้าเดช’ย้ำเคารพการตัดสินใจ‘พีระพันธุ์-เอกนัฏ’

จัดการแผงลอยแบบ‘สิงคโปร์’ ทำอย่างไรทุกฝ่ายอยู่ร่วมกันได้

‘หมอวี’จี้‘อิ๊งค์’ หยุดปฏิบัติหน้าที่‘นายกฯ’ด้วยการลาออก

‘ลุงเน’มาแล้ว! เปิดหน้าชนโพสต์‘เอกราชจะไม่ให้ใครข่มขี่’

  • Breaking News
  • \'เพื่อไทย\'ยืนยันภารกิจปกป้องอธิปไตย ยึดหลักสันติแก้ปัญหา ปลุกพลังสามัคคี 'เพื่อไทย'ยืนยันภารกิจปกป้องอธิปไตย ยึดหลักสันติแก้ปัญหา ปลุกพลังสามัคคี
  • \'บิ๊กป้อม\' จี้ \'นายกฯ อิ๊งค์\' ลาออก เพื่อรับผิดชอบ ซัดอ่อนแอ ขาดชั้นเชิงเจรจา พาชาติเสียเปรียบ 'บิ๊กป้อม' จี้ 'นายกฯ อิ๊งค์' ลาออก เพื่อรับผิดชอบ ซัดอ่อนแอ ขาดชั้นเชิงเจรจา พาชาติเสียเปรียบ
  • \'กมธ.ทหาร\' จ่อยื่นถอดถอน \'แพทองธาร\' พ้นนายกฯ ปมคลิป\'ฮุนเซน\' 'กมธ.ทหาร' จ่อยื่นถอดถอน 'แพทองธาร' พ้นนายกฯ ปมคลิป'ฮุนเซน'
  • วันนี้ปิดถนน! รอบทำเนียบรัฐบาล หลังตำรวจรับแจ้งมีม็อบนัดชุมนุม วันนี้ปิดถนน! รอบทำเนียบรัฐบาล หลังตำรวจรับแจ้งมีม็อบนัดชุมนุม
  • ล่า\'งูเห่า ภท.\' \'พท.\'เร่งเติมเสียง-ใช้เก้าอี้ รมต.เป็นแรงจูงใจ ล่า'งูเห่า ภท.' 'พท.'เร่งเติมเสียง-ใช้เก้าอี้ รมต.เป็นแรงจูงใจ
ดูทั้งหมด

คอลัมน์ที่เกี่ยวข้อง

‘Caregiver’ขาดแคลน ‘สูงวัย’ยอดพุ่งใครดูแล?

‘Caregiver’ขาดแคลน ‘สูงวัย’ยอดพุ่งใครดูแล?

14 มิ.ย. 2568

‘เข้าใจวิธีคิดผู้เห็นต่าง’ ทักษะยุคสังคมแบ่งพวก

‘เข้าใจวิธีคิดผู้เห็นต่าง’ ทักษะยุคสังคมแบ่งพวก

7 มิ.ย. 2568

‘ภาคีอาสา’ดัน‘เชียงราย’ เดินหน้าสู่เมืองแห่งความสุข

‘ภาคีอาสา’ดัน‘เชียงราย’ เดินหน้าสู่เมืองแห่งความสุข

31 พ.ค. 2568

ถ่ายโอน‘รพ.สต.’สู่‘อบจ.’ ต้นแบบบริการสุขภาพปฐมภูมิ

ถ่ายโอน‘รพ.สต.’สู่‘อบจ.’ ต้นแบบบริการสุขภาพปฐมภูมิ

24 พ.ค. 2568

‘อว.’เปิดโครงการพัฒนาคน ทักษะสูงรองรับ‘ยานยนต์ไฟฟ้า’

‘อว.’เปิดโครงการพัฒนาคน ทักษะสูงรองรับ‘ยานยนต์ไฟฟ้า’

17 พ.ค. 2568

เสริมศักยภาพวัยเก๋า ปรับตัวรับยุคดิจิทัล

เสริมศักยภาพวัยเก๋า ปรับตัวรับยุคดิจิทัล

10 พ.ค. 2568

‘สวนสัตว์มนุษย์’ บาดแผลยุคอาณานิคม

‘สวนสัตว์มนุษย์’ บาดแผลยุคอาณานิคม

3 พ.ค. 2568

สร้างความสงบสุขในพื้นที่ชายแดนภาคใต้

สร้างความสงบสุขในพื้นที่ชายแดนภาคใต้

26 เม.ย. 2568

Back to Top

ผู้ดูแลเว็บไซต์ www.naewna.com
webmaster นางสาวอัญชะลี ไพรีรัก
ดูแลรับผิดชอบข่าว/ภาพ/โฆษณา/ข้อมูลอื่นที่เกียวข้องกับเว็บไซต์
กรรมการบริษัทฯ, กรรมการผู้มีอำนาจ ไม่มีส่วนเกี่ยวข้องกับการนำเสนอข่าว/ภาพ/ข้อมูลใดๆในเว็บไซต์ทั้งสิ้น

Social Media

  • หน้าแรก |
  • เกี่ยวกับแนวหน้า |
  • โฆษณากับเรา |
  • ร่วมงานกับเรา |
  • ติดต่อแนวหน้า |
  • นโยบายข้อตกลง
Copyright © 2017 Naewna.com All right reserved