คำถาม 

ขอทราบข้อมูลความรู้เรื่อง ปุ๋ยพืชสด มีอะไรบ้าง และมีประโยชน์อย่างไรบ้างครับ

ทองสนาน อินทร์เจริญ อ.น้ำปาด จ.อุตรดิตถ์

คำตอบ

ปุ๋ยพืชสด เป็นปุ๋ยอินทรีย์ชนิดหนึ่ง ที่ได้จากการไถกลบเศษพืชทั้งหมด อันได้แก่ ต้น ใบ กิ่ง ก้าน และราก ที่ยังสดอยู่ผสมลงไปในดิน เมื่อซากพืชที่เน่าเปื่อยผุพังแล้ว จะช่วยเพิ่มอินทรียวัตถุและธาตุอาหารให้แก่ดิน เป็นประโยชน์ ต่อพืชที่จะปลูกตามมา ปุ๋ยพืชสดจะช่วยบำรุงดินให้มีความอุดมสมบูรณ์ ช่วยปรับปรุงโครงสร้างของดิน ทำให้ดินมีความร่วนซุย มีการระบายอากาศได้ดี ช่วยให้ดินมีการอุ้มน้ำได้ดีขึ้น ลดอัตราการสูญเสียหน้าดินอันเกิดจากการชะล้าง ทั้งยังช่วยในการปราบวัชพืชบางชนิดได้เป็นอย่างดีด้วย

พืชที่ใช้ปลูกเป็นปุ๋ยพืชสดนั้น มีหลายชนิดด้วยกัน ได้แก่ พืชตระกูลถั่ว ตระกูลหญ้า และพืชน้ำ เช่น จอก แหนแดง ผักตบชวา พืชตระกูลถั่วมีคุณสมบัติพิเศษกว่าพืชชนิดอื่นๆ คือ มีปมที่เรียกว่า ปมรากถั่ว ในปมเหล่านี้ จะมีเชื้อจุลินทรีย์พวกไรโซเบียมเป็นจำนวนมาก สามารถตรึงเอาธาตุไนโตรเจนจากอากาศมาเปลี่ยนให้อยู่ในรูปที่พืชสามารถนำเอาไปใช้ประโยชน์ได้

ชนิดของพืชตระกูลถั่ว มี 4 ชนิด คือ

1.พืชตระกูลถั่วที่ไถกลบแล้วเปลี่ยนเป็นปุ๋ยได้รวดเร็ว สามารถขึ้นได้ดีในดินที่มีสภาพพื้นที่แตกต่างกัน ได้แก่ ปอเทือง โสนอินเดีย โสนไต้หวัน โสนคางคก เป็นต้น

2.พืชตระกูลถั่วที่ปลูกคลุมดิน สามารถคลุมดินได้ดีในสวนผลไม้ เพื่อปราบวัชพืช พืชบางชนิด ต้นเป็นเถา และใบร่วงหล่นเป็นปุ๋ยบำรุงดินได้แก่ ถั่วลาย ถั่วเสี้ยนป่า ไมยราพไร้หนาม คาโลโปโกเนียม ถั่วอัญชัน ถั่วกระด้าง ถั่วพร้า เป็นต้น

3.พืชตระกูลถั่วที่เป็นพืชเศรษฐกิจ เมล็ดและฝักเป็นอาหารสำหรับมนุษย์และสัตว์ สามารถปลูกใช้เป็นปุ๋ยพืชสดได้ หลังจากที่เก็บฝักและเมล็ดแล้ว ไถกลบลำต้นหรือส่วนที่เหลือลงในดิน ไม่นิยมปลูกเพื่อใช้เป็นปุ๋ยพืชสดโดยตรง แต่ถ้าจะใช้เป็นปุ๋ยพืชสด ได้แก่ ถั่วเขียว ถั่วพุ่ม ถั่วเหลือง ถั่วลิสง ถั่วแดง ถั่วพู ถั่วแขก เป็นต้น

4. พืชตระกูลถั่วชนิดอื่นๆ เป็นพืชที่ปลูกในที่รกร้างว่างเปล่า ช่วยป้องกันวัชพืชและศัตรูพืชอื่นๆ รวมทั้งเป็นแนวกั้นลมได้ ได้แก่ กระถินยักษ์ คราม ถั่วมะแฮะ ขี้เหล็กผี เป็นต้น

การปลูกพืชตระกูลถั่ว เพื่อใช้เป็นปุ๋ยพืชสดให้ได้ผลดีนั้น ต้องพิจารณาปัจจัยต่างๆ ที่จำเป็น ได้แก่

1.ลักษณะของดินที่จะปลูก พืชตระกูลถั่วชนิดต่างๆ ขึ้นได้ดีในดินที่ไม่เหมือนกัน ก่อนปลูกควรปรับปรุงสภาพของดินให้เหมาะสมกับพืชที่จะปลูกเสียก่อน เช่น

-ถ้าดินเป็นกรด ควรใส่สารปรับปรุงดินประเภทหินฝุ่น ปูนมาร์ล ปูนขาว หินเกร็ด เปลือกหอย ลงไปก่อน 

-ถ้าเป็นดินทราย ควรใส่ปุ๋ยเคมีที่มีสูตรตัวเลขต่ำ สูตร 3-6-9 อัตรา 20-30 กิโลกรัมต่อไร่ หว่านเป็นปุ๋ยรองพื้นก่อนจะปลูกถั่ว เพื่อเร่งการเจริญเติบโตของพืชตระกูลถั่ว และให้น้ำหนักพืชสดสูง 

2.ปัจจัยในเรื่องเวลาและฤดูกาลที่ปลูก เวลาที่เหมาะสมที่สุดก็คือ ปลูกตอนต้นฤดูฝนแต่ต้องคำนึงถึงระยะเวลาในการปลูกพืชเศรษฐกิจด้วย เพราะพื้นที่อาศัยน้ำฝนช่วงฝนตก และปริมาณน้ำฝน มีความสำคัญต่อพืชเศรษฐกิจเป็นอย่างยิ่ง หรือไม่ก็ให้ปลูกหลังจากการเก็บเกี่ยวพืชหลักก็ได้ เพราะขณะนั้น ยังมีความชื้นในดินอยู่ 

3.อายุของพืช ในช่วงเวลาการไถกลบ ให้คำนึงถึงปริมาณน้ำหนักพืช และจำนวนแร่ธาตุที่เพิ่มลงในดิน โดยต้องพิจารณาถึงอายุของพืชเป็นหลัก ระยะเวลาที่เหมาะสมในการตัดสับและไถกลบก็คือ ขณะที่ต้นพืชเริ่มออกดอกไปจนถึงระยะที่ออกดอกบานเต็มที่ เนื่องจากในระยะนี้ พืชตระกูลถั่วจะเจริญงอกงามสูงสุด และเป็นระยะที่องค์ประกอบของพืชอยู่ในสภาพที่เหมาะสมแก่การสลายตัว เมื่อไถกลบลงดิน จะให้ปริมาณอินทรียวัตถุและธาตุไนโตรเจนแก่ดินสูงที่สุด

เกษตรกรทั่วไป ควรจะให้ความสนใจเรื่องการใช้ปุ๋ยพืชสด เพื่อการบำรุงดิน โดยเฉพาะปุ๋ยพืชสดจากพืชตระกูลถั่ว และนำไปปฏิบัติในพื้นที่ของตน เพราะนอกจากจะเป็นการลดต้นทุนการผลิตที่นับวันจะสูงขึ้น ยังช่วยเพิ่มผลผลิตและคุณภาพของพืชที่ปลูกให้สูงขึ้นอีกด้วย

นาย รัตวิ