โครงการ  “สัตวแพทย์ จุฬาฯ ติดปีก” ซึ่งเป็นโครงการที่คณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาฯ ได้ออกหน่วยให้บริการทำหมันสุนัขและแมว รวมทั้งฉีดวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าให้กับชุมชนต่างๆ ซึ่งในปี 2561 นี้ มีอายุ 6 ปีเต็มแล้ว นับตั้งแต่การเริ่มต้น “นั่งจับเข่าคุยกัน” ของ 3 แกนนำหลัก นั่นคือ รศ.สพ.ญ.ดร.นันทริกา ชันซื่อ (ผู้ช่วยคณบดีฝ่ายประชาสัมพันธ์ในขณะนั้น) ดร.เฉลิมชัย ยอดมาลัย (หนังสือพิมพ์แนวหน้า) และ ผศ.น.สพ.ดร.ทิลดิสร์ รุ่งเรืองกิจไกร (ผู้ช่วยคณบดีและประธานโครงการในขณะนั้น)

เริ่มต้นจากการมองเห็นว่า “ปัญหาสุนัขและแมวจรจัด” เป็นปัญหาสำคัญที่เกิดขึ้นเนื่องจากการเพิ่มจำนวนของประชากรสัตว์จรจัดอย่างรวดเร็ว ซึ่งมีสาเหตุหลักมาจาก “การขาดความรับผิดชอบของมนุษย์”  ผลกระทบจากการเพิ่มขึ้นของสุนัขและแมวจรจัดอย่างรวดเร็วเกินไปนั้น มีทั้งต่อสัตว์เลี้ยงต่อมนุษย์และต่อชุมชน ไม่ว่าจะเป็นเรื่องมลภาวะทางเสียง จากขยะและสิ่งปฏิกูล เกิดอุบัติเหตุบนท้องถนน นำโรคติดต่อในสัตว์เลี้ยง รวมถึงโรคสัตว์ติดต่อสู่คน อันได้แก่ โรคพิษสุนัขบ้า ซึ่งเป็นโรคสัตว์ที่ทำอันตรายถึงชีวิตอีกด้วย

เราจึงมีแนวความคิดในการ ”สร้างมาตรการควบคุมโรคพิษสุนัขบ้า และลดอัตราการเพิ่มของประชากรสุนัขและแมวจรจัดให้กับแหล่งชุมชน” โครงการ“สัตวแพทย์ จุฬาฯ ติดปีก” จึงเกิดขึ้น และดำเนินต่อเนื่องมาจนถึงปัจจุบัน

โดยในปีนี้  (2-4 กรกฎาคม 2561) ได้ออกหน่วย “ทำหมัน ตรวจสุขภาพ ฉีดวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้า ถ่ายพยาธิ กำจัดเห็บหมัดและป้องกันพยาธิหนอนหัวใจ ให้กับสุนัขและแมว”  ในชุมชนบ้านเพ และเกาะเสม็ด จังหวัดระยอง นำทีมโดย ศ.สพ.ญ.ดร.เกวลี ฉัตรดรงค์ รองคณบดี ซึ่งปีนี้ได้ ผศ.น.สพ.ดร.ศุภวิวัธน์ พงษ์เลาหพันธุ์ มาเป็นหัวแรงหลักอีกคนหนึ่ง

เช่นเดียวกันกับทุกครั้งที่ผ่านมา เราใช้เวลา 3 วัน 2 คืนในการออกหน่วย โดยวันแรกให้บริการที่บนฝั่งบ้านเพ ณ หอประชุมโรงเรียนวัดเภตราสุขารมย์ ส่วนวันรุ่งขึ้นเราออกหน่วยให้บริการที่ที่เกาะเสม็ด (วัดเกาะแก้วพิสดาร) และวันที่สามเราแยกเป็น 2 ชุดไปให้บริการทำแผลและฉีดวัคซีนเพิ่มเติมทั้ง 2 จุด ทางทีมงานต้องขอขอบคุณทั้ง 2 สถานที่ ที่เราได้ใช้จำลองเป็นห้องผ่าตัดแบบประยุกต์และคลินิกเคลื่อนที่สำหรับดำเนินโครงการครับ

โครงการสัตวแพทย์จุฬาฯ ติดปีกนี้ได้รับการสนับสนุนเป็นอย่างดีจาก หนังสือพิมพ์แนวหน้า และ SCG group และที่จะลืมกล่าวถึงไม่ได้เลย นั่นคือ “บ้านสับปะรด” ในเครือ “เสม็ดรีสอร์ท” ที่ให้ความสะดวกสบายในเรื่องที่พักและอาหารการกินแสนอร่อย และการบริการที่แสนอบอุ่นจากทีมพนักงานทุกคน งานนี้ต้องขอขอบคุณเป็นพิเศษ สำหรับผู้จัดการสาวสวย “คุณใหม่” กัตติกมาส ศิริโยธา ที่ช่วยดูแลและการประสานงานในพื้นที่ ซึ่งทำให้งานผ่านไปได้อย่างคล่องตัวทีเดียวครับ

ในวันแรกที่บ้านเพ เราทำหมันสุนัขและแมวได้กว่า 60 ตัว ส่วนที่เกาะเสม็ดนั้น จำนวนสุนัขและแมวที่มีผู้พามาเข้ารับการผ่าตัดทำหมัน มีจำนวน “เพียง 14 ตัว”

เป็นที่น่าสังเกตว่า จำนวนสุนัขและแมวที่เสม็ดตัวที่ยังไม่ทำหมันมีจำนวน “ลดลง” อย่างเห็นได้ชัด น่าจะเป็นผลจากการดำเนินการอย่างต่อเนื่องมาตลอด 5 ปี ซึ่งสามารถทำหมันสุนัขและแมวในเสม็ดได้มากกว่า 400 ตัว  หากคำนวณว่า 1 ปี สุนัขสามารถมีลูกได้ 1-2 ครอก ครอกละ 4-6 ตัว และแมวสามารถมีลูกได้ 2-3 ครอก ครอกละ 3-5 ตัว จะพบว่าตลอด 5 ปีนั้น สามารถลดอัตราการเพิ่มของประชากรสุนัขและแมวได้มากกว่า 2,000 ตัวทีเดียว 

นอกจากนี้ ยังมีความร่วมมือจากหลายหน่วยงาน ทั้งราชการและเอกชนที่ช่วยกันทำภารกิจดังกล่าว ซึ่งเป็นการสนองพระปณิธานของ “ศาสตราจารย์ ดร.สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณ์ อัครราชกุมารี” ที่ทรงห่วงใยปัญหาโรคพิษสุนัขบ้าในประเทศไทย

เนื่องจากเสม็ดมีสภาพความเป็นเกาะที่มีทะเลล้อมรอบ การควบคุมไม่ให้มีการเพิ่มขึ้นของประชากรสุนัขและแมวจรจัด (ตามทฤษฎี) นั้น ทำได้ไม่ยากนัก โดย 2 ช่องทางหลักคือ 

1.การร่วมมือกัน “ไม่” นำสุนัขจากเขตฝั่งเข้ามาเพิ่มที่เกาะเสม็ด และ

2.การ “ทำหมัน” สุนัขและแมวที่อยู่บนเกาะ เพื่อให้ไม่มีการขยายพันธุ์กันเองต่อไป แล้วรอให้จำนวนลดลงไปตามอายุขัยของเขาเอง

คณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาฯ และ เสม็ดรีสอร์ท เราจึงได้จัดกิจกรรมนี้ต่อเนื่องมาตลอด โดยคาดหวังว่า “เกาะเสม็ด” จะเป็น “เกาะแรกที่สามารถควบคุมจำนวนสุนัขจรจัดไม่ให้เพิ่มขึ้นได้” (โดยไม่ใช้วิธีการฆ่า)รวมถึงจะเป็นสถานที่แรกๆ ในประเทศไทยที่ “ปลอดจากโรคพิษสุนัขบ้า”ก่อนปี ค.ศ. 2020 (พ.ศ.2563) ดังนโยบายของกระทรวงสาธารณสุข ที่จะ“กำจัดโรคพิษสุนัขบ้าให้หมดไปจากประเทศไทยภายในปี ค.ศ. 2020”และเพื่อให้สอดรับกับแผนยุทธศาสตร์การดำเนินโครงการ “สัตว์ปลอดโรคคนปลอดภัย จากโรคพิษสุนัขบ้า” ตามพระปณิธาน “ศาสตราจารย์ ดร.สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณ์ อัครราชกุมารี”อีกด้วยครับ

ผู้ช่วยศาสตราจารย์ นายสัตวแพทย์ ดร.ทิลดิสร์ รุ่งเรืองกิจไกร

ฝ่ายประชาสัมพันธ์และส่งเสริมภาพลักษณ์องค์กร

คณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย