ผมพอใจกับงานที่ทำ พอใจกับการแบ่งปันความรู้ให้กับพนักงาน พอใจกับการสร้างผลงานให้กับประเทศชาติ พอใจที่ทำให้ลูกค้าได้สินค้ามีคุณภาพ และพอใจกับการมีชีวิตในทุกวันนี้ ผมพอใจแล้วครับ
ไลฟ์ วาไรตี สัปดาห์นี้ ดร.เฉลิมชัย ยอดมาลัย นำคุณไปสนทนาประเด็นการแสวงหาความรู้ไม่สิ้นสุดกับหลักความพอใจในสิ่งที่ตนเองมีและเป็นอยู่กับดร.สามารถ วัฒนวิจิตร กรรมการบริหาร บริษัท เอส. ไฟว์ เอนจิเนียริ่ง จำกัด
l โรงงานขนาดกลางของอาจารย์ แต่สามารถผลิตสินค้าสำคัญเพื่อป้อนโรงงานระดับชาติและระดับนานาชาติได้ สินค้าที่ผลิตคืออะไรบ้าง ผลิตให้กับใครบ้างครับ อายุของโรงงานกี่ปีแล้วครับ
ดร.สามารถ : โรงงานเราผลิตสินค้าเฉพาะกลุ่ม เช่น Jix and Fixture, machine parts, mold die casting parts, punch die, measuring check guage และ tooling ซึ่งเป็นอุปกรณ์สำคัญสำหรับโรงงานผลิตเครื่องยนต์รถจักรยานยนต์ เช่น ไทยฮอนด้า ยานยนต์ เช่น ฮอนด้า เอ็นจิเนียริ่ง ยานอวกาศ และโรงงานผลิตเครื่องดื่มขนาดใหญ่ในประเทศไทย ขออภัยนะครับที่ใช้คำศัพท์ที่คนนอกวงการช่างอาจไม่คุ้นเคย แต่หากจะเรียกให้เข้าใจง่ายๆ ก็คือแม่พิมพ์โลหะ ชิ้นส่วนเครื่องจักร อุปกรณ์จับยึด และอุปกรณ์สำหรับใช้ตรวจสอบความเที่ยงตรงของการผลิตในโรงงาน โดยเน้นอุปกรณ์ชิ้นสำคัญในโรงงานยานยนต์และโรงงานผลิตน้ำดื่ม และเครื่องดื่มครับ หากจะให้เอ่ยชื่อลูกค้าของเราก็มีมากมาย เช่น รถจักรยานยนต์ทั้งหลายที่มีในบ้านเรา และโรงงานผลิตเครื่องดื่มที่คนจำนวนไม่น้อยบริโภคในชีวิตประจำวัน เช่นไทยน้ำทิพย์ ผู้ผลิตโค้ก และโรงงานผลิตน้ำสิงห์ โดยแรกเริ่มนั้นเราผลิตสินค้ากลุ่มเครื่องจักรกลให้บริษัทเครือซิเมนต์ไทย หรือ SCG ส่วนอายุของโรงงานนี้ก็ 30 ปีเศษๆ แล้วครับ
l ช่วยขยายความด้วยครับว่าเราผลิตสินค้าตัวไหนบ้างให้กับฮอนด้า และโค้ก
ดร.สามารถ : สำหรับกลุ่มฮอนด้า เอ็นจิเนียริ่ง เราผลิต mold die casting parts แล้วฮอนด้าก็นำไปใช้เพื่อการผลิตต่อ โดยผลิตชิ้นส่วนที่เป็นอะลูมิเนียมทั้งหมดในรถจักรยานยนต์ ส่วนโรงงานเครื่องดื่มนั้น เราก็ผลิตอุปกรณ์ต่างๆ ให้มากมาย เช่น ส่วนที่เรียกว่า filler หรือตัวสำหรับบรรจุน้ำลงในขวด งานของเราต้องมีความปลอดภัยสูงมาก เพราะเป็นการผลิตเครื่องดื่ม ดังนั้นต้องมั่นใจในคุณภาพร้อยเปอร์เซ็นต์ เพราะมีผลต่อสุขภาพของผู้บริโภค หากเราเคยเห็นการเดินเครื่องจักรของโรงงานผลิตน้ำดื่ม และน้ำอัดลม เราจะเห็นว่าเครื่องจักรเดินเร็วมาก เพราะฉะนั้นเครื่องจักรที่ใช้สำหรับฉีดน้ำลงไปในขวดจึงต้องแม่นยำสูงมาก และต้องทำงานได้ตามเวลาที่แม่นยำแบบร้อยเปอร์เซ็นต์เต็ม เพื่อไม่ให้เกิดความผิดพลาดหรือสูญเสียในการผลิต การผลิตของให้กับโรงงานระดับชาติและระดับนานาชาติต้องได้รับความไว้วางใจสูงจากเจ้าของโรงงาน และจากชาวต่างชาติที่เข้ามาทำหน้าที่ consultant เพราะสินค้าเหล่านั้นต้องได้มาตรฐานสากล
l โรงงานของอาจารย์ผลิตอุปกรณ์สำคัญสำหรับการผลิตสินค้าในโรงงานระดับชาติและนานาชาติ แต่เท่าที่ผมสังเกตเบื้องต้น พบว่าโรงงานแห่งนี้มีพนักงานทั้งหมดเป็นคนไทย และมีจำนวนเพียงไม่กี่สิบคน อาจารย์ใช้หลักการบริหารงานอย่างไรให้ได้ความไว้วางใจจากลูกค้ารายใหญ่เหล่านั้น
ดร.สามารถ : เราเน้นอันดับแรกคือคุณภาพของพนักงานทุกคน ทุกคนต้องได้รับการ trainingอย่างดี และต้อง training ความรู้ใหม่ๆ ตลอดเวลา ทุกคนต้องมีความเข้าใจในเทคโนโลยีใหม่ๆ ที่พัฒนาขึ้นทุกวัน เรามีคนงาน 48 คน แต่กล้าบอกว่าทุกคนมีคุณภาพจริงๆ เรามีเครื่องจักรที่ทันสมัย มีระบบการผลิตที่ทันสมัย และมีการตรวจสอบคุณภาพการผลิตอย่างเข้มข้นได้มาตรฐานสากลทุกอย่าง พนักงานที่นี่ทุกคนเป็นคนไทย ผมสัมภาษณ์งานเองก่อนจะรับพนักงานเข้าทำงาน ผมบอกกับพนักงานทุกคนว่าเราจะก้าวไปด้วยกัน เราจะเติบโตไปด้วยกัน ขอให้ทุกคนร่วมมือร่วมใจร่วมกันทำงานให้ดีที่สุด แล้วผมก็ให้สิ่งตอบแทนกับพนักงานทุกคนดีที่สุดเช่นกัน ผมจะ training ความรู้ใหม่ๆ ให้พนักงานเป็นประจำ โดยผมเป็นผู้ train ให้ด้วยตัวเอง ผมถือหลักว่าความรู้มันเกิดขึ้นใหม่ๆ ทุกวัน เราต้องเรียนรู้ตลอดเวลา ต้องปรับตัวให้เราสามารถผลิตสินค้าได้ดีขึ้น ต้องไม่เบื่อการเรียนรู้สิ่งใหม่ๆ เทคโนโลยีใหม่ๆ เพื่อคุณภาพงาน และคุณภาพของเรา โรงงานของเรามีเครื่องจักรทันสมัย นำเข้ามาจากต่างประเทศ ทั้งจากยุโรป และจากเอเชีย ดังนั้นเราจึงต้องพัฒนาความรู้ความสามารถของพนักงานให้ทัดเทียมกับการใช้เครื่องจักรทันสมัย
l โรงงานขนาดกลาง มีพนักงาน 48 คน แต่ป้อนงานให้โรงงานระดับชาติและนานาชาติได้เป็นอย่างดี อาจารย์ยึดหลักบริหารงานอย่างไรครับ
ดร.สามารถ : ผม design รูปแบบโรงงาน และกำลังการผลิตไว้แบบที่เราเป็นอยู่ทุกวันนี้ครับ สำหรับผม ผมชอบโรงงานขนาดกลาง เพราะผมเห็นว่าเรามีกำลังการผลิตที่ดีที่สุดในระดับนี้ เราเน้นคุณภาพเป็นสำคัญ แล้วก็เน้นกำไรสูงสุดเป็นสำคัญควบคู่ไปด้วย มีช่วงหนึ่งผมขยายโรงงาน รับคนมากขึ้น แต่สุดท้ายแล้วมีปัญหาตามมามาก ต้องแก้งานเป็นประจำ สุดท้ายผมจึงตัดสินใจคงความเป็นโรงงานระดับกลางไว้ เพราะเหมาะกับการทำงานของเราทุกคนมากที่สุด เราควบคุมคุณภาพงานได้ร้อยเปอร์เซ็นต์ พนักงานมีความสุข ผมมีความสุข ทุกคนมีความสุขกับงาน เราเน้นคุณภาพงานให้ได้มาตรฐานสากล ส่งมอบงานได้ตรงเวลา ลูกค้าพอใจกับผลงาน แล้วผมก็บริหารจัดการโรงงานขนาดนี้ได้ลงตัว ผมมีพื้นฐานมาจากอาจารย์สอนในคณะวิศวกรรมศาสตร์ ด้านอุตสาหการ ผมจึงเน้นการพัฒนาเครื่องจักรและพัฒนาคนงานของเราให้สามารถทำงานร่วมกันได้ดีที่สุด ใช้หลักวิชาการผสมผสานกับประสบการณ์ ผมยังเชื่อในเรื่องการ training ให้พนักงานของผมมีความรู้ความสามารถมากๆ ขึ้น เหมือนกับการที่ผมสอนให้นักศึกษามีความรู้ด้านช่างให้มากที่สุด ผมบอกพนักงานทุกคนว่าทุกคนคือวิศวกร เราต้องภูมิใจในงาน และต้องทำงานให้มีคุณภาพดีที่สุด ผมเลือกการสอนพนักงานของเราให้เหมือนกับเราสอนนักศึกษาในมหาวิทยาลัย แต่เรามีจุดแข็งกว่าคือเราผลิตงานได้จริงตามที่ลูกค้าต้องการ ผมได้รับประสบการณ์ที่ดีจาก SCG เมื่อครั้งที่ผมได้ทำงานกับ SCG สิ่งสำคัญที่ได้คือระเบียบวินัยในการทำงาน ผมได้เห็นระบบของ SCG แล้วประทับใจ ผมจึงนำมาเป็นต้นแบบ แม้โรงงานผมจะมีขนาดเล็กกว่า SCG หลายเท่า แต่ผมเน้นระบบของ SCG เป็นต้นแบบ ผมบอกได้เลยว่าเราเป็นโรงงานขนาดกลางก็จริง แต่เราเน้นมาตรฐานเทียบเท่าโรงงานใหญ่ระดับชาติ ผมยึดเรื่องระเบียบมาตรฐานโรงงานระดับสากลครับ
l กลับไปถามกลยุทธ์การบริหารจัดการโรงงานของอาจารย์อีกทีครับ เน้นเรื่องใดเป็นพิเศษครับ
ดร.สามารถ : ผมเน้นการบริหารงานในโรงงานขนาดกลางให้ได้มาตรฐานเทียบเท่าโรงงานระดับสากล ผมบอกพนักงานทุกคนว่าต้องทำงานให้ดีที่สุด และต้องไม่ให้เกิดความผิดพลาดใดๆ ในการผลิต เพราะมันคือต้นทุนที่เราต้องเสียไปโดยเปล่าประโยชน์ เราเป็นโรงงานขนาดกลางที่เน้นการสร้างผลกำไรให้มากที่สุดบนพื้นฐานของความได้มาตรฐาน เราไม่มองปริมาณการผลิต แต่เราเน้นกำไร เราเน้นชื่อเสียงของผลงาน และเราก็รักษาชื่อเสียงของเรามาโดยตลอด จนลูกค้าทุกคนทั้งไทยและต่างชาติให้การยอมรับเรา ผมเน้นเรื่องมาตรฐานการผลิตให้ได้ตามแบบฉบับสากลเป็นสำคัญ โรงงานของเราได้มาตรฐาน ISO เทียบเท่าโรงงานขนาดใหญ่
l อาจารย์ช่วยขยายความเรื่องการ training ให้พนักงานเป็นประจำด้วยครับ มันช่วยเพิ่มผลผลิตได้อย่างไรบ้างครับ
ดร.สามารถ : ผมเป็นคนที่สมองโล่ง ผมจึงต้องหาความรู้ใส่สมองตลอดเวลา ผมติดตามความรู้ใหม่ๆ ตลอดเวลา อ่านหนังสือต่างๆ นานาเพื่อเพิ่มความรู้ และผมก็ต้องการให้พนักงานทุกคนมีความรู้มากๆ ขึ้นด้วย ผมบอกพนักงานว่าความรู้เดิมเมื่อปีที่แล้วมันอาจจะล้าสมัยไปแล้วในปีนี้ คุณต้องหาความรู้เพิ่มตลอดเวลา ผมพยายามจูงใจให้พนักงานเข้าใจเรื่องการเรียนรู้เพิ่มเติมแบบไม่สิ้นสุด ผมจึงพยายามเน้นเรื่องนี้เสมอๆ และสอนให้เขาได้รับความรู้จากเทคโนโลยีใหม่ๆ ให้รู้จักวิธีคิดแบบใหม่ๆ เพื่อเพิ่มผลผลิตให้ดีขึ้น ให้เรียนรู้การวางแผนก่อนลงมือทำงาน เมื่อทำงานแล้วก็ต้องเช็คว่างานที่ออกมานั้นมีจุดอ่อนใดบ้างหรือไม่ ต้องตรวจสอบว่าวิธีคิดกับวิธีทำที่เราวางแผนไว้นั้นมันให้ผลดีจริงหรือไม่ คือต้องประเมินผลงานตลอดเวลา สิ่งใดบกพร่องก็ต้องแก้ไขโดยทันที ต้องหารือร่วมกัน ระดมสมองกันเพื่อแก้ปัญหา อย่าปล่อยให้เกิดความผิดซ้ำๆ ผมเน้นเรื่องนี้กับพนักงานทุกคน ดังนั้น พนักงานของเราทุกคนจึงมีขั้นตอนการทำงานแบบเดียวกัน มีมาตรฐานเดียวกัน เวลาเกิดความบกพร่องกับงาน ก็ต้องทำรายงานโดยทันที ต้องหารือกัน ร่วมกันแก้ปัญหาทันที เราไม่มองว่านี่คือการจับผิด แต่มันคือการปรับปรุงตัวเอง และปรับปรุงงานให้ดียิ่งๆ ขึ้นไป โดยทุกคนมีส่วนร่วมด้วยกัน เราเน้นให้ทุกคนเรียนรู้ตลอดเวลา มีส่วนร่วมทุกขั้นตอน เพื่อให้ทุกคนประสบความสำเร็จไปพร้อมๆ กันเราต้องการให้พนักงานทุกคนภูมิใจในองค์กร และพึงพอใจกับรายได้ที่แต่ละคนได้รับจากการทำงาน ผมกล้าบอกว่าพนักงานของเรามีรายได้ดีจนได้มาตรฐานสากล พนักงานของผมมีรายได้ไม่น้อยกว่ารายได้ของคนงานในประเทศพัฒนาแล้ว ผมเน้นการทำงานเป็นทีมถ้าไม่มีผม ก็ไม่มีบริษัทนี้ และถ้าไม่มีทีมงาน ก็ไม่มีบริษัทนี้เช่นกัน
เพราะฉะนั้น ผมต้องการให้ทีมงานผมมีความสามารถ เป็นคนเก่ง ทุกคนภูมิใจกับงานที่ทำ และพึงพอใจกับรายได้ที่ได้รับ เราให้ทุกคนทำงานด้วยความสบายใจ ทุกอย่างมีระบบระเบียบของมัน เราเน้น team work เราพัฒนาไปด้วยกัน ไปตาม step โดยมีเป้าหมายเดียวกัน ผมให้ความสำคัญกับคุณค่าของพนักงานทุกคน และผมก็ให้ความสำคัญกับลูกค้าทุกคนเช่นกัน ผมอยากทำงานให้ผลงานออกมาดีมากขึ้นทุกๆ วัน และผมก็ต้องการให้พนักงานมองแบบเดียวกับที่ผมมอง เราทำงานให้มีความสุข ให้ผลงานออกมาดีที่สุด และภูมิใจในการทำงาน ผมต้องการเห็นพนักงานทำงานแล้วมีความสุขเวลาเราต้องการสื่อสารในเรื่องใดๆ เราจะพูดกันตรงๆ สอนเขา อบรมเพิ่มเติมให้เขา เราเน้นหลักอยู่กันด้วยความสบายใจ เน้นหลักพี่น้องกัน แต่ก็เคารพกันและกัน พนักงานของเราลาออกน้อยมาก ผมเน้นว่า เมื่อผมคิดอะไรเกี่ยวกับการผลิต พนักงานทุกคนก็ต้องคิดไปในทิศทางเดียวกันด้วย เพื่อให้งานบรรลุเป้าหมายเดียวกัน เราไม่ใช้อำนาจในการทำงาน แต่ใช้หลักความเข้าใจร่วมกัน เราพูดกันด้วยเหตุด้วยผลพูดกันเพราะๆ เราสอนกันด้วยเรื่องดีๆ ผมเป็นคนที่ชอบเรียนรู้ และทำตัวให้เป็นคนอยากรู้ไม่สิ้นสุด ผมก็จึงเน้นให้คนงานของเรามีหลักการเดียวกับผม เพราะผมเชื่อว่าความรู้ยังมีอีกมากมาย เราต้องขวนขวายหาความรู้ไปเรื่อยๆ ผมจะเล่าประสบการณ์ให้ฟังครับ ผมเคยทำงานกับคนญี่ปุ่น ชอบเรียนรู้การทำงานจากเขา เราร่วมงานกัน แรกๆ ผมก็ตกลงกับเขาว่าผมจะทำงาน mold แบบกลม แล้วเขาก็สอนผมให้ทำงานในรูปแบบอื่นๆ เราได้เรียนรู้จากเขาหลายเรื่อง แล้วก็นำมาเป็นประสบการณ์ของเรา เราเรียนรู้ไปเรื่อยๆ จนวันนี้โรงงานของเราสามารถส่งสินค้าไปยังโรงงานอุตสาหกรรมในสหรัฐฯ ได้แล้ว เราผลิตสินค้าให้เขา แล้วเขาก็นำไปต่อยอดต่อไป ผมภูมิใจที่มีส่วนผลิตสินค้าคุณภาพระดับโลก นี่คือความภาคภูมิใจของบริษัทเรา
l กำไรหรือรายได้ของโรงงานตกปีละประมาณเท่าไรครับ
ดร.สามารถ : เฉลี่ยประมาณ 70-90 ล้านบาทต่อปี เราพยายามทำกำไรให้ได้สูงขึ้นในแต่ละปี โดยเน้นหลักการร่วมมือร่วมใจร่วมกันทำงาน และเน้นการพัฒนาผลงานให้ดีขึ้นเป็นลำดับ
l เท่าที่คุยมานั้น สัมผัสได้อย่างหนึ่งคืออาจารย์มีความพอใจกับงานที่ทำทุกวันนี้ โดยยึดหลักพอเพียง แต่เป็นพอเพียงที่เน้นคุณภาพ อาจารย์ขยายความตรงนี้ด้วยครับ
ดร.สามารถ : ผมภาคภูมิใจกับงานของผมผมคิดว่าถ้าเราทำประโยชน์ให้ประเทศได้ ผมพอใจแล้วครับ ผมอาจไม่ได้มีโรงงานใหญ่โตระดับประเทศหรือระดับนานาชาติ แต่งานผมมีชื่อเสียง ได้รับความไว้วางใจจากลูกค้ามากมาย ผมเห็นว่าบ้านเรายังมี SME อีกมากมาย ผมประมาณว่าน่าถึง 80-90 เปอร์เซ็นต์ เราต้องช่วยให้ SME เข้มแข็ง เมื่อ SME เข้มแข็งแล้ว คนส่วนใหญ่ในประเทศก็จะอยู่รอด การผลิตในบ้านเราจะแข็งแรงมากขึ้น เราไม่ต้องกลัวว่านักลงทุนต่างชาติจะหนีเราไปไหน หากเรามีฝีมือการผลิตที่ดี ใคร ๆ ก็อยากมาลงทุนในบ้านเรา เพราะเรามีคนงานฝีมือดี มีทักษะ มีระเบียบวินัยดี นี่คือสิ่งที่ผมเชื่อครับ ผมจึงพอใจกับการทำโรงงานระดับกลาง เพราะเชื่อว่าเราสามารถฝึกฝนพนักงานของเราได้อย่างทั่วถึง แล้วเมื่อเขามีฝีมือดีมากขึ้น เขาก็จะช่วยพัฒนาฝืมือแรงงานในบ้านเราได้ดีขึ้นตามไปด้วย
เมื่อเรามีคนงานคุณภาพดี ใครๆ ก็ต้องการเข้ามาลงทุนในประเทศไทย เราผลิตสินค้าคุณภาพดี ราคาเหมาะสมผมว่านี่คือจุดแข็งของบ้านเรา ผมมองอีกว่าเราควรจะเน้นหลักความพอเพียง โดยเน้นการทำงานให้ได้คุณภาพดีที่สุดตามกำลังความสามารถของเรา อย่าฝืนไปทำในสิ่งที่ไม่พร้อม ไม่ชำนาญ เพราะปัญหาจะตามมาไม่รู้จบ สมัยก่อนผมเคยคิดขยายโรงงาน แต่เมื่อขยายแล้วมันมีปัญหาตามมามาก ผมก็กลับมายืนในจุดที่ผมถนัดที่สุด ทำงานได้ดีที่สุด พอใจกับจุดนี้แล้วพัฒนาไปเรื่อยๆ ให้ผลงานออกมาดีที่สุด สมัยก่อนที่ผมจะทำโรงงาน ผมเคยคิดว่า หากผมมีเงินสามล้านบาท ผมจะกลับไปต่างจังหวัด ไปทำสวนเล็กๆ ผมพอใจแล้ว
แต่เมื่อผมมาทำโรงงาน ผมก็ยังคิดถึงหลักพอเพียงเหมือนเดิมครับ ผมเชื่อว่าผมกำลังลงทุนสร้างงานให้พนักงาน และสอนให้เขามีความสามารถมากขึ้นทุกๆ วัน มันคือการสร้างโอกาสให้กับพวกเขาและสร้างความเข้มแข็งในการผลิตให้กับประเทศของเรา เมื่อพนักงานมีความรู้มากขึ้น มีฝีมือมากขึ้น เขาก็จะส่งต่อความรู้นั้นให้กับคนรุ่นต่อๆ ไป เมื่อเขามีชีวิตดีขึ้น เขาจะช่วยให้ประเทศดีขึ้นตามมา วันนี้ผมมาดูตัวเองแล้วคิดว่าผมได้ในสิ่งที่ตัวเองคาดหวังแล้ว และดูๆ ก็น่าจะเกิดสิ่งเคยหวังไว้ตั้งแต่ก่อนแล้วด้วย ผมยังคิดว่าเราพอใจในสิ่งที่เราทำ เราพอใจในสิ่งที่เราเป็นอยู่ เราทำประโยชน์ให้สังคมได้ตามกำลังความสามารถของเรา เราสนุกกับงาน เรารู้สึกพอใจแล้ว เหมือนกับเรากินอาหาร เมื่อเราอิ่มแล้ว เราก็พอ เพราะกินต่อไป ก็กินไม่ไหว ผมพอใจกับรายได้ พอใจกับงาน พอใจกับการสร้างงานให้คนของผม ผมพอใจกับชื่อเสียงที่ได้มา ผมพอใจแล้วครับ ไม่รู้จะหักโหมไปมากกว่านี้เพื่ออะไร เมื่อผมพอใจกับมันแล้ว ผมก็รู้สึกพอ แล้วหันมาดูแลสุขภาพตัวเอง และดูแลคนในครอบครัวให้มีความสุขพร้อมหน้าพร้อมตากัน แค่นี้ก็ถือว่าชีวิตได้มาจนเกินพอแล้วครับ
คุณสามารถรับชมรายการไลฟ์ วาไรตี รายการที่ให้ทั้งสาระและความรู้ ออกอากาศทุกวันเสาร์ เวลา 14.05-14.30 น. ทางโทรทัศน์ NBT ช่องหมายเลข 2 และชมรายการย้อนหลังได้ที่ YouTube ไลฟ์ วาไรตี
โปรดอ่านก่อนแสดงความคิดเห็น
1.กรุณาใช้ถ้อยคำที่ สุภาพ เหมาะสม ไม่ใช้ ถ้อยคำหยาบคาย ดูหมิ่น ส่อเสียด ให้ร้ายผู้อื่น สร้างความแตกแยกในสังคม งดการใช้ถ้อยคำที่ดูหมิ่นหรือยุยงให้เกลียดชังสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์
2.หากพบข้อความที่ไม่เหมาะสม สามารถแจ้งได้ที่อีเมล์ online@naewna.com โดยทีมงานและผู้จัดทำเว็บไซด์ www.naewna.com ขอสงวนสิทธิ์ในการลบความคิดเห็นที่พิจารณาแล้วว่าไม่เหมาะสม โดยไม่ต้องชี้แจงเหตุผลใดๆ ทุกกรณี
3.ขอบเขตความรับผิดชอบของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ อยู่ที่เนื้อหาข่าวสารที่นำเสนอเท่านั้น หากมีข้อความหรือความคิดเห็นใดที่ขัดต่อข้อ 1 ถือว่าเป็นกระทำนอกเหนือเจตนาของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ และไม่เป็นเหตุอันต้องรับผิดทางกฎหมายในทุกกรณี