"วัฏวน" จึงเป็นสถานที่เกิดที่ตายของสัตว์โลก ไม่มีวันอิ่มพอ เกิดแล้วตายเล่า ทั้งเขา ทั้งเรา ทั้งสัตว์และบุคคลในน้ำบนบก ไม่มีปรากฏที่ว่างแห่งความเกิดตายของสัตว์เลย มีตั้งแต่ป่าช้าของสัตว์เต็มไปหมดในแดนโลกธาตุนี้

เราไม่ทราบว่า ป่าช้าอยู่ที่ไหนก็อยู่กับตัวของเราทุกคนนั้นแหละสัตว์ก็ป่าช้าอยู่กับตัวของสัตว์ สัตว์น้ำ สัตว์บก บนฟ้า บนอากาศ จนกระทั่งถึงสัตว์ที่เป็นกายทิพย์ เทวบุตร เทวดา อินทร์ พรหม เปรต ผีประเภทต่างๆ มีป่าช้าประตัวหมด ดับที่ไหน ก็เป็นป่าช้าที่นั่น เกลื่อนโลกธาตุนี้มีตั้งแต่ป่าช้าของสัตว์ผู้ตายแล้วเกิดเล่า ทั้งเขา ทั้งเรา ไม่มีใครวัดเทียบกันได้ว่า ผู้นี้ตายมาก ผู้นั้นตายน้อย เกิดมาก เกิดน้อย มันมีความภาคภูมิด้วยความเกิดไม่มีวันอิ่มพอเช่นเดียวกันหมด

ดังท่านแสดงไว้ในธรรม เช่น สวรรค์นี้มีถึง 6 ชั้น คำว่า 6 ชั้นนั้น ไม่ใช่ว่าผู้เป็นเทวดาจะไปอยู่สวรรค์ชั้นเดียวกันได้ ต้องไปอยู่ในชั้นที่พอเหมาะพอสมกับบุญกรรมของตนที่สร้างไว้ ตั้งแต่ชั้นจาตุมฯ ขึ้นไปถึงชั้นปรนิมมิตวสวัตดี นี่ 6 ชั้น แล้วเทวดาทั้งหลายก็มีวาสนาบารมีเหลื่อมล้ำต่ำสูงต่างกัน

เทวดาตนใดที่จะควรอยู่ในสวรรค์ชั้นใด ก็อยู่ชั้นนั้นไปก่อน แล้วผู้ที่สูงกว่านั้นจะขึ้นเรียงลำดับลำดา จนกระทั่งถึงสูงสุดแห่งสวรรค์ 6 ชั้น นี่อยู่ได้ด้วยอำนาจแห่งวาสนาบารมี ไม่ใช่ว่าพอเป็นเทวดาแล้ว โดดผึงขึ้นชั้นสุดยอด ถ้าวาสนาบารมีไม่ถึงขั้นนั้นก็ขึ้นไม่ได้ ต้องไปอยู่ตามอำนาจแห่งกรรมดีของตนที่สร้างมามากน้อย  พรหมโลก 16 ชั้นเหมือนกัน ก็อยู่ตามขั้นตามภูมิของพวกท้าวมหาพรหมทั้งหลาย ซึ่งมีบุญเหลื่อมล้ำต่ำสูงต่างกัน

จากนั้นวาสนาบารมีเต็มที่แล้วดีดถึงนิพพาน พอถึงนิพพานแล้วเท่านั้น เรียกว่าถึงสูงสุดวิมุตติ เสมอกันหมด ท่านแสดงไว้ว่า นตฺถิ เสยฺโยว ปาปิโย บรรดาผู้ที่สิ้นกิเลสแล้ว นับตั้งแต่พระพุทธเจ้าลงมาจนกระทั่งสาวกองค์สุดท้าย ไม่มีความแตกต่างกันอย่างใด เสมอกันหมดเมื่อถึงนิพพานแล้ว เรียกว่า เสมอกันหมด นิพพานจึงไม่มีหลายชั้น ชั้นนั้นชั้นนี้ไม่มี ชั้นแห่งความบริสุทธิ์หลุดพ้นอย่างเดียวกันหมด มีชั้นเดียวเท่านั้น เพราะผู้ทรงวิมุตติหลุดพ้นนั้น มีคุณธรรมเสมอกันหมดเรียกว่า เป็นจิตที่บริสุทธิ์ล้วนๆ นี่แหละคุณค่าแห่งการปฏิบัติตน
..............
คัดลอกจากหนังสือ "เทวดา" หลวงตามหาบัว ญาณสัมปันโน