หลังจากมีข่าวกรณีญาติโยมที่มาทำบุญภายในวัดธาตุทอง พระอารามหลวง เขตวัฒนา และเจ้าหน้าที่วัดได้วิพาษณ์วิจารณ์ถึงความไม่โปร่งใสในการบริหารเงินบริจาคของวัด จนเมื่อวันที่ 20 ก.ค.65 ที่ผ่านมา พระราชบัณฑิต รองเจ้าคณะภาค 1-2-3 (ธรรมยุต) ได้มีหนังสือถึงพระราชวรญาณโสภณ เจ้าอาวาสวัดธาตุทอง ขอให้ตรวจสอบคุณสมบัติไวยาวัจกรและหรือถอดถอนไวยาวัจกรคนหนึ่งออกจากตำแหน่งภายใน 15 วัน หลังจากตรวจคุณสมบัติแล้วพบว่า เป็นผู้ที่ขาดคุณสมบัติตามกฎมหาเถรสมาคม ฉบับที่ 18 (พ.ศ. 2536) ว่าด้วยการแต่งตั้งพบว่าถอดถอนไวยาวัจกร หมวด 1 ข้อ 6 (9) ไม่เป็นผู้ที่เคยถูกลงโทษให้ออกจากราชการ หรือองค์การขอรัฐบาลหรือบริษัทห้างร้านเอกชนในความผิดหรือมีมลหินมัวหมองในความผิดเกี่ยวกับการเงิน 

จึงมีคำถามขึ้นมามากมายว่า "ไวยาวัจกร" คือ ตำแหน่งอะไร มีความสำคัญอย่างไรกับวัดในแต่ละวัด และใครเป็นผู้แต่งตั้ง วันนี้ "ทีมข่าวเฉพาะกิจแนวหน้าออนไลน์" ได้ไปหาข้อมูลมาได้ดังนี้ 

"ไวยาวัจกร" (อ่านว่า ไวยาวัดจะกอน) แปลว่า ผู้ขวนขวายช่วยทำกิจของสงฆ์ หมายถึงผู้ช่วยเหลือรับใช้พระสงฆ์ ทำกิจธุระแทนสงฆ์

"ไวยาวัจกร" ตามกฎหมายหมายถึงคฤหัสถ์ผู้ได้รับแต่งตั้งให้มีหน้าที่เบิกจ่ายนิตยภัต และมีอำนาจหน้าที่ดูแลรักษาจัดการทรัพย์สินของวัดได้ตามที่เจ้าอาวาสมอบหมายเป็นหนังสือ และกำหนดให้ไวยาวัจกรเป็นเจ้าพนักงานตามกฎหมาย

การแต่งตั้งไวยาวัจกรเป็นอำนาจหน้าที่ของเจ้าอาวาสที่ต้องออกหนังแต่งตั้ง โดยวัดหนึ่งวัดอาจมีไวยาวัจกรมากกว่าหนึ่งคน หากเป็นวัดใหญ่อาจมีไวยาวัจกรได้หลายคน และความเป็นไวยาวัจกรสิ้นสุดลงเมื่อเจ้าอาวาสผู้แต่งตั้งให้ออกหรือเจ้าอาวาสผู้แต่งตั้งพ้นจากความเป็นเจ้าอาวาส เช่น ลาออก ลาสิกขา มรณภาพ

สำหรับคุณสมบัติของไวยาวัจกร จะต้องเป็นเพศชาย มีอายุ 25 ปีขึ้นไป มีความประพฤติเป็นที่น่านับถือ

ความหมายของไวยาวัจกร คือ ผู้ทำกิจธุระแทนภิกษุหรือสงฆ์ ผู้จัดการขวนขวายแทนภิกษุหรือสงฆ์ ผู้ทำกิจธุระแทนสงฆ์ ผู้ช่วยขวนขวายทำกิจธุระ หรือผู้ช่วยเหลือรับใช้พระ

ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ กรณีที่มีการมอบหมายให้ไวยาวัจกรดูแลรักษาและจัดการทรัพย์สินของวัด ไวยาวัจกรยังมีฐานะเป็น "ตัวแทน" ของวัดในการจัดการทรัพย์สินของวัดตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ที่นำเข้ามาใหม่ และยังมีฐานะเป็นเจ้าพนักงานตามประมวลกฎหมายอาญาอีกด้วย แต่เป็นตำแหน่งที่ไม่มีเงินเดือน

หน้าที่หลักของไวยาวัจกร ได้แก่ มีหน้าที่เบิกจ่ายนิตยภัต หรือเงินเรื่องที่สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติได้รับงบประมาณแผ่นดินเพื่อดำเนินการเบิกจ่ายถวายอุดหนุนแด่พระภิกษุผู้ได้รับพระราชทานสมณศักดิ์ พระภิกษุสงฆ์ที่มีตำแหน่งหน้าที่ในทางราชการต่างๆ เรื่อยไปจนถึงพระเปรียญธรรมเก้าประโยคของวัด ดูแลทรัพย์สินต่างๆ ที่เป็นของวัด รวมถึงมีหน้าที่ทำกิจธุระต่างๆ แทนพระสงฆ์ตามที่ได้รับมอบหมาย โดยเฉพาะกิจธุระที่เกี่ยวกับเรื่องการใช้จ่ายของวัด แต่จะต้องเป็นงานที่ได้รับมอบหมายจากเจ้าอาวาสเท่านั้น

จากทั้งหมดที่กล่าวมานั้น จะเห็นได้ว่าตำแหน่ง "ไวยาวัจกร" นั้นวัดหรือเจ้าอาวาสสามารถแต่งตั้งใครก็ได้ที่เป็นที่ไว้ใจและมีความเต็มใจจะทำงานให้กับวัดได้โดยไม่รับเงินเดือน แต่การคัดเลือกไวยาวัจกรนั้นก็มาจากการคัดเลือกกันเองโดยพระภายในวัด ไม่ได้มีคนภายนอกมาเกี่ยวข้องโดยตรง อาจเป็นช่องว่างที่ทำให้เกิดปัญหาอย่างที่เป็นข่าวได้ง่าย - 003