คำถาม ผมเคยปลูกบัว แต่ไม่ประสบความสำเร็จ มักตายและมีปัญหามาก ขอทราบข้อมูลการจัดการด้วยครับ ขอบคุณครับ

มงคล นวรัตน์ศิริ อ.เมือง จ.นนทบุรี

คำตอบ

บัว เป็นพืชล้มลุก ลักษณะลำต้นมีทั้งที่เป็นเหง้า ไหล หรือหัว ลักษณะใบ เป็นใบเดี่ยว เจริญขึ้นจากลำต้น โดยมีก้านใบส่งขึ้นมาเจริญที่ใต้น้ำ ผิวน้ำ หรือเหนือน้ำ รูปร่างของใบส่วนใหญ่กลม มีหลายแบบ บางชนิดมีก้านใบบัว

การปลูกเลี้ยงบัว และดูแลรักษาบัวทุกชนิด ไม่ยากและไม่ง่าย หากแต่มีความละเอียดอ่อนอย่างมาก ใช้เวลามาก และต้องคอยดูแลเรื่องต่างๆ อย่างสม่ำเสมอ คือ

1. ชนิดของบัว แบ่งออกเป็น 4 ประเภท คือ

1) บัวหลวง หรือดอกบัวที่ใช้บูชาพระ มีดอกและใบชูขึ้นเหนือน้ำ ใบสีเขียวนวลค่อนข้างกลม ขอบใบเรียบ ผิวด้านบนมีขนอ่อนๆ ดอกมี 4 สี ได้แก่ สีขาว สีแดง สีชมพู และสีเหลือง ติดผลเป็นฝัก การขยายพันธุ์ บัวหลวงมีไหล ชอนไชไปตามหน้าดิน ต้นใหญ่จะเกิดมาจากไหลเหล่านั้น ปลูกต้นเดียวถ้าไม่ตายในหนึ่งปี สามารถขยายออกไปได้มาก จนกระทั่งเต็มบึง

2) บัวสาย เป็นบัวที่อยู่ตามหนองบึงที่มีระดับน้ำลึก เป็นบัวที่ชาวบ้านมักนิยมเก็บก้านดอกมาทำอาหาร หรือที่เรียกว่า สายบัว แม้ปัจจุบันนี้ ยังนิยมนำมาปรุงอาหาร บัวสายมีใบที่ใหญ่ ขอบใบหยัก มีดอกสีบานเย็น สีขาว และสีชมพู ดอกมีกลิ่นหอมอ่อน การขยายพันธุ์ บัวสาย
มีเหง้าอยู่ใต้ดิน เมื่อน้ำแห้ง ต้นเก่าโทรมไป ครั้นถึงฤดูน้ำท่วมหัวเหล่านั้นก็จะแตกต้นอ่อนขึ้นมาใหม่ และอีกแบบคือการเพาะเมล็ด

3) บัวผัน บัวเผื่อน  เป็นบัวพื้นเมืองที่ขึ้นอยู่ตามทุ่งนา ตามหนองน้ำ และคูน้ำริมถนน ที่พบเห็นได้ทั่วไป ตามชนบทที่มีน้ำท่วมขัง ดอกจะบานตอนเช้าและหุบในตอนเย็น ใบรูปไข่จนถึงกลม ดอกมีหลายกลีบ มีกลิ่นหอม และการขยายพันธุ์ใช้วิธีการเพาะเมล็ด

4) บัวลูกผสมกลุ่มบัวผัน บัวผันมีดอกเล็ก และมีกลีบดอกน้อย ปัจจุบันได้มีการผสมพันธุ์บัวผันเกิดเป็นบัวลูกผสมที่กลีบดอกซ้อน สีสันสวยงาม และเป็นที่นิยมปลูกประดับกันทั่วไป บัวประดับที่พบเห็นส่วนใหญ่ล้วนเป็นบัวลูกผสมของกลุ่มบัวผันเกือบทั้งหมด สำหรับชื่อของพันธุ์ลูกผสมนั้น มีชื่อเรียกกันมากมาย แล้วแต่ผู้คิดค้นพันธุ์จะตั้งชื่อ ตามเจ้าของบ้าง ตั้งชื่อใหม่ตามจินตนาการบ้าง ขยายพันธุ์โดยการเพาะเมล็ด

2. ดิน ที่เหมาะในการใช้ปลูกบัวคือ ดินเหนียว ดินท้องร่องที่มีธาตุโปแตสเซียมสูง  ไม่ควรใช้ดินที่มีซากอินทรียวัตถุที่ยังย่อยสลายไม่หมด เพราะจะทำให้น้ำเสีย และทำให้ต้นเน่า

3. น้ำ ต้องเป็นน้ำที่สะอาด ค่าความเป็นกรดเป็นด่าง (pH) อยู่ระหว่าง 5.5-8.0 อุณหภูมิควรอยู่ระหว่าง 15-35 องศาเซลเซียส ไม่ควรเกิน 50 องศาเซลเซียส ระดับความลึกของน้ำที่บัวต้องการ แบ่งเป็น 3 ระดับ คือ

-น้ำตื้น  เป็นบัวที่ต้องการน้ำตื้น ระหว่าง 15-30 ซม. มีผิวหน้าของน้ำในการแผ่กระจายของใบ ประมาณ 50X50 ซม.

-น้ำลึกปานกลาง เป็นบัวที่ต้องการความลึก ระหว่าง 30-60 ซม. มีผิวหน้าของน้ำในการแผ่กระจายของใบ ประมาณ 1X1 เมตร

-น้ำลึกมาก เป็นบัวที่ต้องการความลึกของน้ำ ระหว่าง 60-120 ซม. ระดับน้ำที่เหมาะสมกับความต้องการของบัว สังเกตได้จาก ก้านดอกจะส่งดอกตั้งตรงในแนวดิ่ง  ก้านใบไม่ควรแผ่กว้างกว่า 45 องศา

4. แสงแดด บัว เป็นพืชที่ชอบแสงแดดจัด  จึงควรให้บัวได้รับแสงแดดเต็มที่ วันละ 4 ซม. เป็นอย่างน้อย ถ้าปลูกบัวในที่ร่มเกินไป บัวจะออกดอกน้อย หรือไม่ออกดอกเลย

5. การให้ปุ๋ย เมื่อเห็นว่าบัวที่ปลูกผิดปกติ ไม่เจริญเติบโต ใบเล็กลง ใบเหลือง และใบแก่เร็วขึ้น แสดงว่า บัวเริ่มขาดธาตุอาหาร วิธีการให้ปุ๋ยบัว จะแตกต่างกันกับการให้ปุ๋ยพืชชนิดอื่นต้องทำปุ๋ยให้เป็นลูกกลมๆ เพื่อฝังลงไปในดินโคลนใต้รากของบัว โดยนำปุ๋ยสูตรเสมอ 15-15-15 หรือ 16-16-16 ประมาณ 1 ช้อนชา ห่อด้วยดินเหนียว แล้วปั้นเป็นลูกกลม ผึ่งลมให้แห้ง ถ้าปลูกบัวไม่มาก อาจใช้กระดาษหนังสือพิมพ์ห่อแทนก็ได้ วิธีใส่ปุ๋ยทั้งสองแบบ ให้ฝังห่างจากโคนต้น ประมาณ 5-8 ซม. 

บัว ราชินีแห่งไม้น้ำ เป็นพันธุ์ไม้น้ำที่ถือเป็นสัญลักษณ์ของคุณงามความดี ถ้าจะปลูกให้ได้ดี ก็สามารถทำได้ นะครับ

นาย รัตวิ