ช่วงเทศกาลสงกรานต์นับว่าเป็นเทศกาลแห่งความสนุกสนาน เป็นช่วงเวลาของการเถลิงศกใหม่ของชาวไทยอย่างแท้จริง มีกิจกรรมหลายอย่างเกิดขึ้นในช่วงเวลานี้ โดยเฉพาะการพบปะญาติพี่น้องผู้หลักผู้ใหญ่ นับว่าเป็นอีกเทศกาลที่มีการรวมตัวของคนในครอบครัวที่กระจัดกระจายกันไปได้มาร่วมกันแสดงความกตัญญูกตเวที มีประเพณีรดน้ำขอพรทำบุญ ขนทรายเข้าวัด พร้อมการละเล่นต่างๆ ที่แสดงให้เห็นถึงประเพณีและวัฒนธรรมอันดีงามของคนไทย สำหรับปีนี้เทศกาลสงกรานต์ไม่เหมือนกับทุกปี ภาครัฐประกาศให้งดกิจกรรมที่ทำให้ผู้คนมารวมตัวกันทุกกิจกรรม สนับสนุนให้สรงน้ำพระในบ้านเรือนของตน ขอพรญาติผู้ใหญ่ผ่านช่องทาง social ต่างๆ งดการเดินทาง เพื่อสกัดการแพร่ระบาดของเชื้อไวรัส COVID-19 จึงเป็นปีที่มีความพิเศษและแตกต่างไปจากทุกๆปี จะไม่มีการเล่นน้ำสงกรานต์ ไม่มีการสาดน้ำ ไม่มีการจราจรที่คับคั่งในเส้นทางสายหลักที่เห็นกันชินตาอีกต่อไป แต่สิ่งที่ยังคงอยู่ไม่เปลี่ยนแปลงคือ ผลผลิตทางการเกษตรที่ยังทยอยออกสู่ตลาดอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะผลไม้หลักของไทยที่ผลผลิตจะสุกแก่ในช่วงปลายเดือนมีนาคม ต่อเนื่องไปเดือนเมษายน-กรกฎาคม ช่วงที่ผลผลิตออกสูงสุดจะอยู่ในราวปลายเดือนเมษายนต่อพฤษภาคม เลยไปถึงช่วงเดือนกรกฎาคมที่ผลไม้ทางภาคเหนือ ได้แก่ ลำไย ลิ้นจี่ จะเข้าสู่ตลาด และวนกลับยังผลไม้ทางภาคใต้ในช่วงกรกฎาคม-สิงหาคม เช่นกันอันที่จริงนับว่าเป็นเรื่องที่ดีที่ไทยเรามีผลไม้เมืองร้อนให้รับประทานกันตลอดทั้งปี แต่ปัญหาจะเกิดขึ้นหากการบริหารจัดการไม่ดีพอ

ดังนั้น จะเห็นว่าไม่ว่าจะมีปัญหาการแพร่ระบาดของเชื้อไวรัส COVID-19 หรือไม่ วัฏจักรของผลผลิตผลไม้ไทยก็ยังคงเป็นเช่นเดิม จะขยับเลื่อนเวลาออกไปไม่มาก ขึ้นกับสภาพดินฟ้าอากาศในปีนั้นๆ ปริมาณผลผลิตที่ออกมาจะมากจะน้อยแตกต่างกันไปในแต่ละปี กิจกรรมอื่นๆ อาจสามารถเลื่อนขยับออกไปได้ แต่การสุกแก่ของผลไม้ไม่สามารถที่ขยับออกไปได้ อาจจะชะลอเวลาได้บ้าง แต่ก็ต้องใช้เทคโนโลยีใช้การลงทุน ซึ่งจะคุ้มค่าหรือไม่คงต้องกลับมาคิดกันอีก ในสภาพอากาศที่ร้อน แห้ง แล้งจัด เป็นปัจจัยหนึ่งที่เร่งการสุกแก่ของผลไม้ มีข้อมูลออกมาว่ามะม่วงที่เกษตรกรผลิตเพื่อการส่งออก ผลผลิตออกมาเป็นจำนวนมาก แต่ความต้องการ
ในตลาดต่างประเทศชะลอลง บางพื้นที่ไม่มีคำสั่งซื้อเข้ามา หรือแม้แต่กระหล่ำปลี ผักพื้นฐานที่ใช้ในภัตตาคารร้านอาหาร ความต้องการก็ลดลงเช่นกัน จากการหยุดชะงักของกิจกรรมทางเศรษฐกิจหลายๆอย่าง เกษตกรพยายามหาช่องทางระบายผลผลิตออกสู่ตลาด แต่ก็เกินกำลังที่จะดำเนินการได้ทั้งหมด ส่งผลให้ราคาของผลผลิตตกต่ำลงไปมาก บางรายถึงกับปล่อยทิ้ง ซึ่งเป็นเรื่องที่สลดใจมากสำหรับเกษตรกรที่เฝ้าดูแลมาจนให้ผลผลิต แต่กลับต้องปล่อยให้ร่วงโรยไป ยังไม่นับรวมถึงผลไม้ที่อาศัยตลาดส่งออกเป็นหลัก เช่น ทุเรียน ลำไย มังคุด ที่กำลังให้ผลผลิตอยู่ในปัจจุบัน

ผมเองพยายามให้ข้อมูลกับผู้เกี่ยวข้องให้เตรียมมาตรการรองรับปัญหาต่างๆ เหล่านี้มาระยะหนึ่งแล้ว เพราะผมเข้าใจดีว่ากระบวนการของทางราชการต้องใช้ระยะเวลาในการพิจารณาและดำเนินการ หากปล่อยให้ปัญหาเกิดแล้วค่อยมาตามแก้ไขก็ไม่เกิดประโยชน์อันใด แต่ดูเหมือนว่ายังไม่มีมาตรการที่ชัดเจนใดๆออกมาอาจมีปัญหาอื่นๆที่สำคัญกว่า หรือหลายท่านๆสาละวนกับปัญหาความขัดแย้งทางความคิด ผลักดันนโยบายขายฝัน เลยละเลยประเด็นดังกล่าว ลืมไปว่าการขับเคลื่อนนโยบาย จะต้องมีการสร้างความเข้าใจ การเตรียมการต่างๆ เพื่อให้สามารถแก้ไขปัญหาได้อย่างเป็นระบบทันการณ์ และต่อเนื่อง จึงจะประสบความสำเร็จได้ตามที่หวัง ในขณะที่การเจริญเติบโตของพืชผลทางการเกษตรก็มีการเปลี่ยนแปลงตามวันเวลาที่เคลื่อน การวางแผนวางมาตรการต่างๆ ต้องสอดรับกับสถานการณ์ของผลผลิตทางการเกษตรที่เกิดขึ้นยิ่งได้รับฟังมาตรการของหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเสนอของบประมาณ ยังเป็นวิธีคิดแบบเดิมไม่ว่าจะรูปแบบของการกระจายผลผลิต การเปิดตลาดใหม่ ซึ่งกว่าการค้าจะเกิดได้จริงคงไม่ทันการณ์เสียแล้ว เกษตรกรคงไม่ได้ประโยชน์อันใดปล่อยให้ทุกปัญหาหายไปเหมือนคลื่นกระทบฝั่ง รอวันเวลากันไป ผมได้แต่หวังว่าวิธีคิดของคนในวงการเกษตรหลังสถานการณ์ COVID-19 จะไม่เหมือนเดิม

สมชาย ชาญณรงค์กุล