โดยเหตุแห่งการออกหมายจับ ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 66 ระบุไว้ดังนี้ (1) เมื่อมีหลักฐานตามสมควรว่าบุคคลใดน่าจะได้กระทำความผิดอาญา “ซึ่งมีอัตราโทษจำคุกอย่างสูงเกินสามปี” หรือ (2) เมื่อมีหลักฐานตามสมควรว่าบุคคลใดน่าจะได้กระทำความผิดอาญาและมีเหตุอันควรเชื่อว่าจะหลบหนี หรือจะไปยุ่งเหยิงกับพยานหลักฐาน หรือก่อเหตุอันตรายประการอื่น ถ้าบุคคลนั้นไม่มีที่อยู่เป็นหลักแหล่ง หรือไม่มาตามหมายเรียกหรือตามนัดโดยไม่มีข้อแก้ตัวอันควร ให้สันนิษฐานว่าบุคคลนั้นจะหลบหนี

เหตุแห่งการออกหมายจับกรณีแรกคือ โทษจำคุกเกินกว่า 3 ปี ในกรณีนี้ตำรวจหรือเจ้าหน้าที่ฝ่ายปกครองไม่จำเป็นจะต้องออกหมายเรียกก่อนและสามารถรวบรวมพยานหลักฐานยื่นคำร้องขอออกหมายจับต่อศาล โดยศาลสามารถออกหมายจับได้ทันทีหากมีหลักฐานชัดเจนว่าผู้ถูกออกหมายจับมีส่วนเกี่ยวข้องในการจัดทำความผิด

กรณีที่สอง โทษจำคุกไม่เกิน 3 ปี ในกรณีนี้ตำรวจหรือเจ้าหน้าที่ฝ่ายปกครองควรต้องออก “หมายเรียก”ก่อน หากออกหมายเรียกแล้วผู้ต้องหาไม่มาตามหมายเรียกโดยมีเหตุผลตามสมควร พนักงานฝ่ายปกครองหรือตำรวจจะรวบรวมพยานหลักฐานและยื่นคำร้องต่อศาลเพื่อออกหมายจับต่อไปอย่างเช่นกรณีแรกได้     

หรือหากมีเหตุอันควรเชื่อว่าผู้ต้องหาจะหลบหนีหรือไปยุ่งเหยิงกับพยานหลักฐาน หรือก่อเหตุอันตรายประการอื่น ก็สามารถ รวบรวมพยานหลักฐานและยื่นคำร้องขอออกหมายจับได้ดั่งเช่นกรณีแรกเช่นกัน

ทั้งนี้ กฎหมายได้บัญญัติไว้ในวรรค 2 อีกว่า หากเข้าข้อหนึ่งข้อได้ต่อไปนี้ ให้สันนิษฐานว่าบุคคลนั้นจะ “หลบหนี” ด้วย 1) บุคคลนั้นไม่มีที่อยู่เป็นหลักแหล่ง 2) ไม่มาตามหมายเรียกหรือตามนัดโดยไม่มีข้อแก้ตัวอันควร

การสิ้นผลของหมายจับ ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 68 ระบุว่า หมายจับคงใช้ได้อยู่จนกว่าจะจับได้ เว้นแต่ความผิดอาญาตามหมายนั้นขาดอายุความหรือศาลซึ่งออกหมายนั้นได้ถอนหมายคืน

โดยหมายจับสิ้นสุดด้วย 3 กรณีคือ 1.เมื่อจับตัวผู้ต้องหาได้ 2.หมายจับขาดอายุความ และ 3.ศาลเพิกถอนหมายจับ

โดยในการเพิกถอนหมายจับนั้น โดยส่วนมากจะเกิดในกรณีที่ผู้ถูกออกหมายจับได้ยื่นคำร้องขอเพิกถอนหมายจับ โดยแสดงข้อเท็จจริงว่าการออกหมายจับไม่ถูกต้อง เช่น ไม่ได้มีการออกหมายเรียกก่อน ไม่มีพฤติการณ์ที่จะหลบหนี มีถิ่นที่อยู่เป็นหลักแหล่ง หรือแม้กระทั่งแสดงให้เห็นว่าผู้ถูกออกหมายจับไม่ได้มีส่วนร่วมในการกระทำความผิดอาญาแต่ในประเด็นท้ายนี้ไม่ใช่ข้อพิจารณาในการเพิกถอนหมายจับ 

กรณีการเพิกถอนหมายจับ สว. ซึ่งกำลังเป็นข่าวที่ประชาชนให้ความสนใจในขณะนี้ มีข้อสังเกตในกรณีที่ผู้ถูกออกหมายจับเป็นบุคคลสำคัญในตำแหน่ง สว. (สมาชิกวุฒิสภา) นั้น กฎหมายมิได้ระบุเป็นพิเศษให้ต้องดำเนินการออกหมายเรียกก่อนแล้วถึงจะออกหมายจับได้ และเป็นกรณีที่ตำรวจเห็นว่าเป็นการขอออกหมายจับในกรณีอัตราโทษเกินกว่า 3 ปี สามารถออกหมายจับได้ทันทีโดยไม่ต้องทำการออกหมายเรียก เมื่อศาลได้พิจารณาและมีการออกหมายจับแล้วทำการเพิกถอนหมายจับในวันเดียวกัน เป็นการกระทำที่ใช้ดุลพินิจที่ถูกต้องและชอบด้วยกฎหมายหรือไม่ ซึ่งเป็นคำถามที่ประชาชนหลายคนคงติดตามและรอคำตอบ