หลังการอภิปรายไม่ไว้วางใจนายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีอีก 5 คน เมื่อปลายเดือนมกราคมที่ผ่านมา กระแสการเมืองไทยดูจะดุดัน รุมถล่มรัฐบาลอย่างรุนแรงทั้งเรื่องเศรษฐกิจฝืดเคือง คนในชาติมีความเหลื่อมล้ำกันมากขึ้น รัฐบาลถูกกล่าวหาว่าเอื้อประโยชน์ให้กับเจ้าสัว ธุรกิจขนาดใหญ่ของคนไม่ดีแต่มีเงิน ก่อให้เกิดการผูกขาดในกิจการโครงสร้างพื้นฐานคมนาคมขนส่ง รถไฟความเร็วสูงที่เพิ่งจะประมูลกันไป ผูกขาดในแวดวงพลังงานและเครื่องอุปโภคบริโภค ที่สำคัญแม้กระทั่ง สุรา นารี ภาชี กีฬาบัตรก็ไม่เว้น

ในเวลานั้น รัฐบาลประยุทธ์ อยู่ระหว่างการตัดสินใจที่จะปรับ ครม. ว่าจะปรับเล็กหรือปรับใหญ่ ซึ่งภายหลังการยุบพรรคอนาคตใหม่ ได้ สส. เข้ามาอยู่ในพรรคร่วมรัฐบาลมากขึ้น สัดส่วนของรัฐมนตรีต่อจำนวน สส. แต่ละพรรคย่อมเปลี่ยนไป ขณะที่พรรคประชาธิปัตย์ดูจะแสดงความเป็นตัวของตัวเอง หัวแข็ง แม้จะยอมยกมือรับรองให้ผ่านการอภิปรายไม่ไว้วางใจ แต่ก็แสดงออกถึงความรังเกียจ รมต. บางคนอย่างออกนอกหน้า

ขณะที่ รมต.ว่าการกระทรวงต่างประเทศปรารถนาจะลาออกจากตำแหน่ง

รมต.อีกกระทรวงหนึ่งก็กลัวจะถูกปรับออกเพราะขาลอย ไม่มีสส.สนับสนุน

หัวหน้ากลุ่มก๊วนสามมิตรก็อยากจะเข้ามาดำรงตำแหน่งในกระทรวงพลังงาน

รมต. ที่อดีตเคยค้าผงสีขาว ที่อ้างว่าเป็นมันสำปะหลัง ออกมาเปรยว่าตนคือเส้นเลือดใหญ่ของรัฐบาลนี้ ถ้าประชาชนไม่ยอมรับก็พร้อมจะให้ปรับออก

ขณะเดียวกัน ปัญหาฝุ่น PM2.5 ที่คละคลุ้ง ซึ่งก่อความรำคาญยังไม่จางหาย ปัญหาภัยแล้งก็กำลังจะมาเยือน

รัฐบาลจึงเสียขวัญ นายกรัฐมนตรีดูจะเมาหมัด เสียรูปมวย พูดจาหงุดหงิด โมโหง่าย แสดงวาจาไม่เป็นมิตรกับนักข่าวที่ทำหน้าที่ถามแทนประชาชน

นักเรียน นิสิต นักศึกษา คนรุ่นใหม่ ออกมาแสดงพลัง แยกย้ายกันในสถาบันการศึกษาทั้งในกรุงเทพฯและต่างจังหวัด ไฟแห่งความไม่พอใจเริ่มจุดติด ต่อต้านการปกครองระบอบประชาธิปไตยซ่อนรูปรวมศูนย์อำนาจ โดยมีกองทัพวุฒิสภาอยู่เบื้องหลัง มีฉากหน้าคือพรรคร่วมรัฐบาลที่มาจากการเลือกตั้งเป็นไม้ประดับของระบอบประชาธิปไตย

การเรียกร้องความยุติธรรมทางการเมืองโดยเฉพาะคนรุ่นใหม่ที่จะมีที่ยืนทางการเมืองในรัฐสภาจึงเกิดขึ้นส่งเสียงตะโกน กึกก้อง ลุกลามด้วยแฟลชม็อบแฟลชของไฟฉาย และสื่อสารในโลกอินเตอร์เนต

มิไยจะปรากฏเหตุการณ์ที่ส่งกลิ่นไม่พึงประสงค์ อย่างกรณีพรรคฝ่ายค้านบางพรรคถูกกล่าวหาว่าล้มมวย รับผลประโยชน์เพื่อเว้นการอภิปรายไม่ไว้วางใจรองนายกฯ พล.อ.ประวิตร และ รมว. มหาดไทย พล.อ. อนุพงษ์ แล้วยังมี สส.หญิงของพรรคแกนนำรัฐบาลถูกกล่าวหาว่ารุกพื้นที่ป่า

กองทัพไทยดูจะหม่นหมอง หลังจากมีทหารกราดยิงชาวบ้านที่โคราช มีการหยิบยกธุรกิจของกองทัพที่ไม่เกี่ยวกับหน้าที่ทหารหาญ เช่น แข่งม้า เปิดสนามมวย คุมหวย และทำธุรกิจอสังหาริมทรัพย์ อีกทั้งยังถูกครหาเรื่องทุจริตการจัดซื้อยุทโธปกรณ์ การเข้าไปหาผลประโยชน์ในรัฐวิสากิจมากมายหลายแห่ง รวมทั้งการครอบครองคลื่นวิทยุ โทรศัพท์ เพื่อหาประโยชน์ส่วนตนโดยอ้างเพื่อสวัสดิการและขวัญกำลังใจ

ทันใดนั้น COVID-19 ก็อุบัติขึ้น

สร้างวิกฤติใหม่ที่ใหญ่หลวง แทรกลงตรงกลางระหว่างวิกฤติการเมือง เศรษฐกิจ และความสกปรกของหน่วยงานบางแห่งของรัฐ

เชื้อโรคร้ายสร้างความตระหนก ความหวาดกลัว หวาดหวั่น จนลืมปัญหาอื่นของบ้านเมืองไปเสียหมด

การปรับ ครม. ก็ยุติลง ผู้จะถูกปรับออกก็เงียบ หยุดส่งเสียงซุกตัวอยู่ในซอกหลืบ

เศรษฐกิจที่ย่ำแย่จากฝีมือการบริหารประเทศที่สร้างความเหลื่อมล้ำ สร้างอภิสิทธิ์ให้คนบางกลุ่ม เกิดรวยกระจุก จนกระจาย ก็สามารถเบี่ยงเบนไปโทษเหตุที่เกิดโรคระบาด COVID-19 ว่าเข้ามาขวิดเศรษฐกิจจนพัง

กระบวนการยุติธรรม การเลือกปฏิบัติที่กำลังถูกวิพากษ์หยิบยกขึ้น โดยปัญญาชนคนรุ่นใหม่ รวมถึงผู้พิพากษาที่ยิงตัวตายก็คงจะตายฟรี ระบบและกระบวนการยุติธรรมที่มีปัญหาก็ดำเนินต่อไป
ตามเดิม

การกระทำของกองทัพในอดีตก็อาจจะถูกลืมที่ไม่มีการหยิบยกขึ้นมาอีก แม้กระทั่งเหตุการณ์ที่สนามมวยลุมพินีที่ใช้อำนาจเหนืออำนาจทางการจัดชกมวยนัดพิเศษจนเกิดการแพร่ระบาดโรค COVID-19 อย่างรุนแรง และกองทัพก็ขอให้ประชาชนลืมเหตุที่เกิดขึ้น แล้วขอตั้งต้นใหม่

การเมืองในสถานการณ์ฉุกเฉิน COVID-19

รัฐบาลได้ประกาศใช้พระราชกำหนดสถานการณ์ฉุกเฉิน ตามสถานการณ์ที่ลุกลามบานปลาย และตามคำเรียกร้องของหลายฝ่าย

แต่การประกาศตาม พ.ร.ก.สถานการณ์ฉุกเฉินดังกล่าว เป็นการรวบอำนาจของรัฐมนตรีกระทรวงต่างๆ ที่มีอำนาจตามพระราชบัญญัติของตนมาไว้ที่นายกรัฐมนตรี แม้จะไม่ได้มีการปลดอำนาจหน้าที่ของรัฐมนตรีแต่นายกรัฐมนตรีก็สามารถใช้อำนาจสั่งการไปได้ก่อนโดยไม่จำเป็นต้องได้รับความเห็นชอบจากรัฐมนตรีเจ้ากระทรวง

ยิ่งกว่านั้น ยังมอบอำนาจการสั่งและความรับผิดชอบให้แก่ปลัดกระทรวงต่างๆ และผู้บัญชาการทหารสูงสุดในการสั่งการอีกด้วย

สถานการณ์นี้ จึงไม่ต่างกับการดำเนินงานของ คสช. เมื่อครั้งยึดอำนาจการปกครองแผ่นดิน เพียงแต่มี รมต. เข้าร่วมเป็นกรรมการด้วยเท่านั้น

ถามว่า ในยามวิกฤติเช่นนี้ เสมือนเรือจะล่มไฟกำลังไหม้ โรคกำลังระบาด ก็ย่อมต้องใช้วิธีเผด็จการมีการสั่งการรวมศูนย์ด้วยความรวดเร็วเด็ดขาด ใช่หรือไม่?

ก็ต้องตอบว่า ใช่ เพราะยามนี้จะใช้การมีส่วนร่วมในระบอบประชาธิปไตยถึงแนวทางการดับไฟหรือหยุดยั้งโรคระบาดคงไม่ได้ แต่ผู้สั่งการผู้รับผิดชอบจะต้องรับผิดและรับชอบ กับประเทศที่มีพลเมืองมากกว่า 60 ล้านคน มีเศรษฐกิจและความสัมพันธ์ของคนในสังคมที่มีมูลค่าอย่างมหาศาล

ก็ได้แต่ตั้งความหวัง และคอยสวดมนต์ให้นายกฯ พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา ที่มาจากกองทัพ และบรรดาปลัดกระทรวง ฝ่ายราชการ นำพาบ้านเมืองถูกทิศทาง ไปได้ตลอดรอดฝั่ง

ในชั้นนี้ จึงอยากรู้ว่าพรรคการเมืองและสส.ที่เป็นตัวแทนของประชาชน จะมีความคิดอย่างไร และจะมีกลเม็ดเด็ดพรายแบบไทย อย่างไรต่อไป

คณะบุคลากรทางการแพทย์ ผู้มีความรู้ความเชี่ยวชาญในโรคระบาด COVID-19 และการดูแลรักษาประชาชน ย่อมจะมีอำนาจในการตัดสินใจที่สำคัญของนายกรัฐมนตรี เรียกว่าบรรดาบุคลากรทางการแพทย์มีอำนาจทางการเมืองในยามวิกฤติครั้งนี้ ก็ขอให้กำลังใจ และขอแสดงความเห็นใจที่ทำหน้าที่เป็นด่านหน้า ทำสงครามกับโรคร้าย

เมื่อเสร็จศึก COVID-19 แล้ว หากนายกฯ พล.อ.ประยุทธ์ บรรดาปลัดกระทรวงและคณะบุคลากรทางการแพทย์ทำหน้าที่ได้ประสบความสำเร็จ ซึ่งผมก็หวังและเชื่อว่าจะเป็นเช่นนั้น

สิ่งที่น่ากังวลทางการเมืองการปกครองก็คือ ประชาชนส่วนหนึ่งจะแยกไม่ออก ว่าในยามวิกฤติเรือจะล่ม ไฟไหม้ โรคกำลังระบาด เราจำเป็นต้องใช้อำนาจรวมศูนย์ เพราะหากเชื่องช้าก็จะเกิดเภทภัยกับประชาชน หากผลสำเร็จยิ่งเกิดมากก็จะมีคนหลงชื่นชมอำนาจรวมศูนย์มากขึ้น

แต่ในยามปกติ อำนาจรวมศูนย์ที่ฝากไว้กับกลุ่มบุคคลกลุ่มหนึ่งที่โดยขาดการตรวจสอบ ถ่วงดุล
ขาดการมีส่วนร่วมทางการเมืองของผู้คน ย่อมไม่มีหลักประกันว่ากลุ่มบุคคลนั้นจะไม่บริหารราชการแผ่นดินเพื่อประโยชน์ของตนและผู้ใกล้ชิด

COVID ที่อุบัติขึ้นในครั้งนี้ จะขวิดการเมืองไทยในระยะยาวให้เป็นอย่างไร ต้องคอยดูต่อไป

ดร.เจิมศักดิ์ ปิ่นทอง

ศาสตราภิชาน มหาวิทยาลัยรังสิต