หลังช่วงสงครามโลกครั้งที่สองสันติภาพ และงานด้านการต่างประเทศได้กลายเป็นเรื่องที่คนตระหนักและเห็นความสำคัญ เด็กๆ จำนวนไม่น้อยในช่วงนั้น มีความฝันที่จะเข้ารับราชการที่กระทรวงการต่างประเทศ (เป็นชาววังสราญรมย์) และในเวลาประมาณ 20 ปีต่อมา ในจำนวนนั้นก็คือ สาโรจน์ ชวนะวิรัช พร้อมด้วยปริญญาตรี คณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และปริญญาโทจากมหาวิทยาลัยแคลิฟอร์เนีย ณ นครลอสแองเจลิส
ทุกคนที่เข้ามาต่างรู้จักพระนาม ชื่อเสียง และบทบาท ของพระองค์เจ้าเทวะวงศ์วโรปการ พระองค์วรรณ (กรมหมื่นนราธิปพงศ์ประพันธ์) ดร.ดิเรก ชัยนาม และดร.ถนัด คอมันตร์
และเมื่อเข้ามาแล้วก็ตระหนักรู้ว่า มีรุ่นพี่ เช่น ดร.อรุณ ภาณุพงศ์ อานันท์ ปันยารชุน ม.ร.ว.เกษมสโมสร เกษมศรี อาสา สารสิน วิทยา เวชชาชีวะ ม.ร.ว.เทพ เทวกุล และดร.มนัสพาสน์ ชูโต เป็นต้น
ปูชนียบุคคลของชาววังสราญรมย์ดังกล่าวนี้ ต่างเป็นบุคคลแบบอย่างที่พวกเรารุ่นสาโรจน์ ชวนะวิรัช อยากทำตาม อยากเก่ง และมีความสามารถเสมอเหมือน เพราะต่างเป็น
ต้นแบบของความดีงาม ความสามารถ เก่งกาจ ในองค์ความรู้และสาขาวิชาชีพ
เมื่อพวกเรารุ่นสาโรจน์ ชวนะวิรัช ได้รู้จักคุ้นเคยกันไปสักพักหนึ่ง ต่างก็ยอมรับในฝีไม้ลายมือและการวางตัวอย่างเหมาะสมของสาโรจน์ ชวนะวิรัช ที่เข้ากับทุกรุ่นทุกวัย มีความเป็นกันเอง เพียบด้วยความเฉลียวฉลาดและไหวพริบในการทำงาน พวกเราก็ยอมรับกันอย่างไม่มีที่สงสัยว่า ในที่สุดแล้ว สาโรจน์ ชวนะวิรัช ก็ต้องดำรงตำแหน่งสูงสุดในระบบราชการคือ
ปลัดกระทรวงการต่างประเทศ ซึ่งการคาดการณ์นั้นก็เป็นจริง
นอกเหนือจากความสามารถทางหน้าที่การงานแล้ว สาโรจน์ ชวนะวิรัช ก็ยังเป็นเพื่อนที่ดี สามารถนำพาความหรรษามาให้กับเพื่อนฝูง เช่น การจัดการท่องเที่ยวทางเรือขึ้นลงลำน้ำแม่น้ำเจ้าพระยา การนั่งรถไฟไปจังหวัดกาญจนบุรี พร้อมด้วยเสียงเพลง และการสนทนากันอย่างสนุกสนาน
ส่วนวงไพ่ เช่น ไพ่บริดจ์ และต่อมาวงไพ่ตอง ก็มีความคึกคัก เพราะสาโรจน์ ชวนะวิรัช เป็นหัวเรือใหญ่ในการบริหารจัดการ แต่เราก็มิได้จำกัดตัวอยู่แต่ในกีฬาในร่ม เรายังเคยเล่นเทนนิสกันอย่างสม่ำเสมอ และสาโรจน์ ชวนะวิรัช ก็จะมีความพิเศษอยู่หน่อยที่มือขวาถือไม้เทนนิส และมือซ้ายนั้นจะคีบบุหรี่ไปด้วย การสูบบุหรี่มวนต่อมวนก็ควบคู่ไปกับการทำงานให้กับบ้านเมืองอย่างแข็งขันไม่ลดละ ด้วยการทุ่มเทสติปัญญาให้กับงานชิ้นนั้นๆ อย่างเต็มที่
การที่สาโรจน์ ชวนะวิรัช ได้ดำรงตำแหน่งผู้ช่วยเลขานุการรัฐมนตรี (ช่วงนั้น ข้าราชการประจำมีตำแหน่งทางการเมืองได้) อธิบดีกรมสารนิเทศ อธิบดีกรมองค์การระหว่างประเทศ อธิบดีกรมอาเซียน และในที่สุดปลัดกระทรวงการต่างประเทศดังกล่าว บ่งบอกซึ่งการมีความสามารถที่หลากหลายเป็นที่ยอมรับกันทั้งโดยผู้หลักผู้ใหญ่ เพื่อนร่วมรุ่น และลูกน้องระดับต่างๆ ในตำแหน่งในต่างประเทศ สาโรจน์ ชวนะวิรัช ก็เป็นหนึ่งในคณะผู้แทนถาวรไทยประจำองค์การสหประชาชาติที่นครนิวยอร์ก เอกอัครราชทูต ณ สิงคโปร์ และเอกอัครราชทูต ณ ฝรั่งเศส ซึ่งไม่ว่า สาโรจน์ ชวนะวิรัช จะอยู่ในตำแหน่งใด ก็เป็นไปด้วยความราบรื่น แม้ว่าบางครั้งบางคราว สาโรจน์ ชวนะวิรัช จะเพียรเคี่ยวเข็ญบรรดาลูกน้องให้คำนึงถึงความเป็นเลิศในการทำหน้าที่อย่างเข้มแข็ง เข้มงวด ก็ตาม แต่บรรดาลูกน้องก็ไม่ถือสา ตระหนักในความเมตตา หวังดี และการที่ไม่มีการเก็บเอาเรื่องหนึ่งเรื่องใดมาเป็นอารมณ์ต่อเนื่องไม่จบไม่สิ้น
ผมเองเป็นเพื่อนรุ่นน้องแต่ก็สนิทกันมาก ผมไม่เคยอยู่ในกรมกองเดียว หรือที่สถานทูตกับ สาโรจน์ ชวนะวิรัช หรือ นัยหนึ่งก็ไม่เคยเป็นผู้อยู่ใต้บังคับบัญชา แต่ก็เคยมีกิจการ หรือการที่ต้องร่วมกันทำงาน ทำให้ได้เข้ามารับรู้ ซาบซึ้งและชื่นชมซึ่งวิธีคิด วิธีการทำงาน และการวางตัวของ สาโรจน์ ชวนะวิรัช ที่มีความลึกซึ้ง สุขุม และเต็มไปด้วยสติ และเอาผลประโยชน์ของชาติเป็นตัวตั้งอย่างแท้จริง
ผมได้ร่วมไปในคณะทัศนศึกษาจีนที่มี สาโรจน์ ชวนะวิรัช เป็นหัวเรือใหญ่ตามคำเชิญของรัฐบาลจีนเมื่อ 40 กว่าปีมาแล้ว และต่อมาก็ร่วมกันเป็นคณะล่วงหน้าเพื่อไปเตรียมการให้พลเอกเปรม ติณสูลานนท์ นายกรัฐมนตรี เยือนสหภาพโซเวียตสมัยกอร์บาชอฟ และคณะผู้แทนไทยในการเจรจาสันติภาพกัมพูชาที่กรุงปารีสในปี ค.ศ. 1990 (พ.ศ. 2533 ครั้งที่ 1) เราก็ร่วมกันทำงานอย่างสนุกสนานด้วยสาระเนื้อหา เป็นเรื่องที่ประทับใจ ติดตาติดใจมาจนทุกวันนี้ สาโรจน์ ชวนะวิรัช ก็มาเป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ เป็นเวลาสั้นๆ ในช่วงการขัดแย้งทางการเมืองอย่างใหญ่หลวงดังที่ทราบกันดีอยู่ ผมเองเมื่อเกษียณอายุจากราชการก็เข้าสู่แวดวงการเมืองทั้งในระดับการเมืองในระบบและการเมืองนอกระบบหรือระดับประชาชน และเมื่อมาเป็นนักการเมืองและคนการเมืองก็ห่างเหินจากเพื่อนฝูงไปโดยปริยาย แต่ก็ติดตามความทุกข์สุขของ สาโรจน์ ชวนะวิรัช อยู่โดยตลอด เพราะมีลูกน้องหลายคนคอยส่งข่าวคราวให้อยู่
ถ้าจะถามว่าอะไรคือผลงานของสาโรจน์ ชวนะวิรัช ก็จะต้องตอบว่า เป็นผู้มีบทบาทสำคัญในการกระชับความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันของประชาคมอาเซียน การต่อต้านการแพร่ขยายของลัทธิคอมมิวนิสต์มาทางด้านตะวันออกของประเทศไทย การยุติการครอบงำของคอมมิวนิสต์เวียดนามในกัมพูชา โดยเวียดนามต้องถอนตัวออกไปจากกัมพูชา และองค์การสหประชาชาติได้ช่วยเข้ามาบริหารจัดการบ้านเมืองของกัมพูชาให้กลับสู่ความเป็นเอกราชและสังคมประชาธิปไตย เป็นต้น
ในแวดวงราชการไทย สาโรจน์ ชวนะวิรัช ก็ได้มีบทบาทสำคัญในการเสริมสร้างความเคารพและความนับถือต่อสถานะและความคิดเห็นของกระทรวงการต่างประเทศ
สาโรจน์ ชวนะวิรัช เป็นบุคคลคนหนึ่งที่ผมเห็นว่า ไม่ว่าจะอยู่ที่ไหน อย่างไร ก็จะเต็มไปด้วยสติ จัดได้ว่าเป็นชาวพุทธที่ดีและเป็นข้าราชการไทยที่เปี่ยมด้วยคุณความดีงาม เป็นบุคคลที่เปี่ยมด้วยคุณภาพ เป็นแบบอย่างของอนุชนรุ่นหลัง โดยเฉพาะข้าราชการกระทรวงการต่างประเทศ ที่จะช่วยส่งเสริมกำลังใจและความมุ่งมั่นที่จะเป็นข้าราชการที่ดี ที่จะให้ได้มาซึ่งความเจริญก้าวหน้า บนพื้นฐานของการวางตัวและใช้สติปัญญาอย่างเต็มความสามารถ
กษิต ภิรมย์
kasitfb@gmail.com
เงื่อนไขการแสดงความคิดเห็น ซ่อน
โปรดอ่านก่อนแสดงความคิดเห็น
1.กรุณาใช้ถ้อยคำที่ สุภาพ เหมาะสม ไม่ใช้ ถ้อยคำหยาบคาย ดูหมิ่น ส่อเสียด ให้ร้ายผู้อื่น สร้างความแตกแยกในสังคม งดการใช้ถ้อยคำที่ดูหมิ่นหรือยุยงให้เกลียดชังสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์
2.หากพบข้อความที่ไม่เหมาะสม สามารถแจ้งได้ที่อีเมล์ online@naewna.com โดยทีมงานและผู้จัดทำเว็บไซด์ www.naewna.com ขอสงวนสิทธิ์ในการลบความคิดเห็นที่พิจารณาแล้วว่าไม่เหมาะสม โดยไม่ต้องชี้แจงเหตุผลใดๆ ทุกกรณี
3.ขอบเขตความรับผิดชอบของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ อยู่ที่เนื้อหาข่าวสารที่นำเสนอเท่านั้น หากมีข้อความหรือความคิดเห็นใดที่ขัดต่อข้อ 1 ถือว่าเป็นกระทำนอกเหนือเจตนาของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ และไม่เป็นเหตุอันต้องรับผิดทางกฎหมายในทุกกรณี