จากข้อมูลเกี่ยวกับเรื่องโรคพยาธิในสุนัขและแมวที่ได้เสนอไปแล้ว อาจทำหลายคนเกิดความสงสัยว่า แล้วพยาธิเหล่านี้จะสร้างปัญหาเฉพาะในสัตว์เลี้ยง หรือสามารถติดต่อมายังคนด้วย? รวมถึงเราจะมีวิธีการจัดการกับปัญหานี้อย่างไร? และต้องจัดการบ่อยแค่ไหน?ในสัปดาห์นี้ เรายังอยู่กับ ผศ.สพ.ญ.ดร.วรพร สุขุมาวาสีจาก หน่วยปรสิตวิทยา ภาควิชาพยาธิวิทยา คณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาฯ ครับ

@ พยาธิปากขอและพยาธิไส้เดือนของสุนัขและแมวสามารถก่อโรคใน “คน” ได้หรือไม่

พยาธิทั้งสองชนิดทั้งพยาธิปากขอและพยาธิไส้เดือนนั้น ถือเป็น “ปรสิตที่ก่อโรคจากสัตว์สู่คน” และ “ทำอันตรายในคนได้” โดยเฉพาะในเด็กเล็กครับ 

“เด็ก” จะมีโอกาสรับการติดต่อได้สูงจากการเล่นดินและทรายที่มีสุนัขหรือแมวที่ติดเชื้อเคยไปขับถ่ายไว้แล้วถูก“ตัวอ่อนพยาธิปากขอไชผิวหนัง” หรือ “กินไข่พยาธิไส้เดือน”หรือ “กินตัวอ่อนพยาธิปากขอ” เข้าไปโดยบังเอิญ นอกจากนี้ผู้ที่มีภูมิคุ้มกันไม่แข็งแรงหรือกำลังใช้ยากดภูมิคุ้มกันอยู่ก็ควรพึงระวังการติดเชื้อเหล่านี้มากกว่าคนปกติด้วยครับ

@ พยาธิปากขอและพยาธิไส้เดือนของสุนัขและแมวก่อโรคในคนอย่างไร?

พยาธิปากขอ บางชนิด ทำให้คนมีอาการปวดท้องลำไส้อักเสบ และพบเม็ดเลือดขาวชนิด eosinophil ในกระแสเลือดสูงกว่าปกติ ในขณะที่พยาธิปากขอบางชนิดเป็นสาเหตุให้เกิดผื่นคันมาก หรือผื่นนูนแดงอักเสบเป็นแนวคดเคี้ยว (cutaneous larva migrans) เนื่องจากตัวอ่อนของพยาธิชอนไชในผิวหนัง แต่โดยทั่วไปสามารถหายได้เอง 

สำหรับพยาธิไส้เดือน โดยเฉพาะเด็กที่กินไข่พยาธิที่มีตัวอ่อนระยะติดโรคเข้าไปนั้น พยาธิจะเคลื่อนที่ไปตามอวัยวะภายใน (viscerallarva migrans) ทำให้เกิดอาการตับโต มีอาการปอดติดเชื้อ มีเม็ดเลือดขาวeosinophil ระดับสูงในกระแสเลือด หากตัวอ่อนของพยาธิไชเข้าไปที่ระบบประสาท (neural larva migrans)จะทำให้เป็นโรคทางระบบประสาท รวมทั้งการไชเข้าไปที่ตา(ocular larva migrans) เกิดการอักเสบที่จอประสาทตาแบบข้างเดียว อาจทำให้ตาบอดได้ บางรายจะมีการติดพยาธิไส้เดือนแบบแอบแฝง (covert toxocariasis)จะมีอาการปวดท้องอย่างเรื้อรัง หรืออาการอื่นๆ ที่ไม่มีลักษณะจำเพาะ

@ใครคือกลุ่มคนที่เสี่ยงต่อการติดพยาธิปากขอจากสุนัขและแมว?

คนที่มีโอกาสสัมผัสกับสัตว์โดยตรงหรือโดยอ้อมถือเป็นกลุ่มเสี่ยงต่อการติดพยาธิปากขอ กลุ่มคนเหล่านี้ได้แก่ ผู้ที่ต้องสัมผัสกับดินหรือทรายที่มีตัวอ่อนของพยาธิปากขออยู่ เช่น ช่างไฟ ช่างประปา พนักงานกำจัดปลวกและคนงานที่ต้องคลานเข้าไปใต้ถุนอาคารที่ยกสูงขึ้นเกษตรกร ชาวสวน คนอาบแดดที่นอนบนพื้นทราย และเด็กที่เล่นบนพื้นดินพื้นทรายที่อาจมีตัวอ่อนของพยาธิปนเปื้อนอยู่ รวมทั้งผู้เลี้ยงสัตว์ที่ไม่ได้เอาใจใส่ต่อสุขภาวะของสตว์เลี้ยงของตน ดังนั้นในส่วนของผู้เลี้ยงสัตว์ จึงควรตัดวงจรของพยาธิตั้งแต่ในสัตว์เลี้ยง โดยการให้ยาถ่ายพยาธิตามที่สัตวแพทย์แนะนำครับ 

สัปดาห์หน้า เรามาคุยกันถึงเรื่องการถ่ายพยาธิในทางเดินอาหารสำหรับน้องหมาและน้องแมวกันครับ

ผู้ช่วยศาสตราจารย์ นายสัตวแพทย์ ดร.ทิลดิสร์ รุ่งเรืองกิจไกร

ฝ่ายประชาสัมพันธ์และส่งเสริมภาพลักษณ์องค์กร

คณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย