คณะกรรมาธิการการสังคม เด็ก เยาวชน สตรี ผู้สูงอายุคนพิการ และผู้ด้อยโอกาส สภานิติบัญญัติแห่งชาติ โดยคณะอนุกรรมาธิการกิจการคนพิการ ได้พิจารณาศึกษาติดตามการขับเคลื่อนการจัดสภาพแวดล้อมสาธารณะที่ทุกคนเข้าถึงและใช้ประโยชน์ได้ (Accessibility for All Act : AAA) หรือยุทธศาสตร์ AAA ของทุกหน่วยงาน ได้แก่ (๑) การกำหนดให้ประเด็นการเข้าถึงและใช้ประโยชน์ได้สำหรับทุกคน(Accessibility for All Act : AAA) หรือยุทธศาสตร์ AAA เป็นวาระแห่งชาติ (๒) การเร่งผลักดันให้มีกฎหมายด้านการจัดสภาพแวดล้อมสาธารณะที่ทุกคนเข้าถึงและใช้ประโยชน์ได้ หรือ กฎหมาย AAA (๓) การบูรณาการความร่วมมือของหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในการส่งเสริมการจัดสภาพแวดล้อมสาธารณะที่ทุกคนเข้าถึงและใช้ประโยชน์ได้ (Accessibility for All Act : AAA) (๔) การกำหนดมาตรการตรวจสอบ ติดตาม ส่งเสริมและสนับสนุนการบังคับใช้กฎหมาย AAAให้มีประสิทธิภาพ ทั้งหน่วยงานภาครัฐและภาคเอกชน (๕) การส่งเสริม สนับสนุนให้เกิดการศึกษาวิจัยเพื่อพัฒนาองค์ความรู้เรื่อง การจัดสภาพแวดล้อมสาธารณะที่ทุกคนเข้าถึงและใช้ประโยชน์ได้ (Accessibility for All Act : AAA) และ(๖) การรณรงค์เผยแพร่ความรู้ ความเข้าใจ และสร้างจิตสำนึกในประเด็น AAA ให้ทุกภาคส่วนในสังคม รวมทั้งส่งเสริมการมีส่วนร่วมของสังคมในการขับเคลื่อนยุทธศาสตร์ AAA ซึ่งเป็นเรื่องที่เกี่ยวข้องกับทุกคนในสังคม
การจัดสภาพแวดล้อมสาธารณะที่ทุกคนเข้าถึงและใช้ประโยชน์ได้ (Accessibility for All Act : AAA)มีหลักการสำคัญ ๓ ประการ ได้แก่ (๑) การออกแบบที่เป็นสากล เป็นมิตร และเป็นธรรมเพื่อคนทั้งมวล (Universal Design : UD) (๒) การจัดสิ่งอำนวยความสะดวกหรือเทคโนโลยีสิ่งอำนวยความสะดวก (Assistive Technology :AT) และ (๓) การอำนวยความสะดวกที่สมเหตุสมผล (Reasonable Accommodation : RA) ทั้งนี้ ยุทธศาสตร์ AAA ถือเป็นประเด็นที่มีความสำคัญและเป็นปัจจัยแห่งความสำเร็จต่อการขับเคลื่อนนโยบายในการพัฒนาประเทศในทุกมิติ ทั้งด้านเศรษฐกิจ สังคม ท่องเที่ยว วิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และนวัตกรรม เป็นกุญแจสำคัญในการสร้างสังคมอยู่เย็นเป็นสุขร่วมกัน (Inclusive Society) และสอดคล้องกับบทบัญญัติของอนุสัญญาว่าด้วยสิทธิคนพิการ เรื่องความเสมอภาคของคนพิการในการเข้าถึงและใช้ประโยชน์ได้จากสภาพแวดล้อม โดย “สภาพแวดล้อม” นอกจากจะหมายถึงอาคาร สถานที่ หรือสิ่งที่จับต้องได้เป็นรูปธรรมแล้ว ยังหมายรวมถึงบริการ การสื่อสาร ข้อมูลข่าวสารและองค์ความรู้ด้วย
คณะอนุกรรมาธิการกิจการคนพิการจึงได้พิจารณาศึกษาสถานการณ์ ปัญหา และอุปสรรคการดำเนินงาน AAA ในประเด็นเฉพาะ ๕ ด้าน ได้แก่
(๑)ด้านระบบขนส่งมวลชน ยังมีปัญหาการขาดกลไกการควบคุมมาตรฐานการเข้าถึงและใช้ประโยชน์ได้(Accessibility Standard) ในระบบขนส่งสาธารณะ
(๒)ด้านเทคโนโลยีสิ่งอำนวยความสะดวก (Assistive Technology : AT) ยังมีปัญหาด้านการบริหารจัดการเกี่ยวกับการให้บริการอุปกรณ์เทคโนโลยีสิ่งอำนวยความสะดวกและเครื่องช่วยความพิการที่ยังไม่ครอบคลุมความต้องการของคนพิการ และไม่ตรงตามความต้องการจำเป็นของคนพิการ
(๓)ด้านระบบดิจิทัล ยังมีปัญหาด้านการส่งเสริม สนับสนุน และการพัฒนาเทคโนโลยีดิจิทัลยังไม่ครอบคลุมการเข้าถึงและใช้ประโยชน์ได้ของทุกคนรวมถึงคนพิการ
(๔)ด้านอาคารสถานที่ ยังมีปัญหาความล่าช้าในการประกาศใช้กฎกระทรวงกำหนดสิ่งอำนวยความสะดวกและสภาพแวดล้อมของอาคารที่คนพิการ ผู้สูงอายุ และทุกคนสามารถเข้าถึงได้ ซึ่งออกตามกฎหมายว่าด้วยการควบคุมอาคาร พ.ศ. ๒๕๒๒ ซึ่งมีการยกร่างแก้ไขปรับปรุงกฎกระทรวงเดิมให้กว้างขวางครอบคลุมทุกกลุ่มคน รวมทั้งมีมาตรการออกใบอนุญาต ซึ่งถือเป็นมาตรการสำคัญในการบังคับใช้ประเด็นการเข้าถึงและใช้ประโยชน์ได้(Accessibility) และ
(๕)ด้านการอำนวยความสะดวกที่สมเหตุสมผล (Reasonable Accommodation : RA) ยังมีปัญหาการขาดความรู้ความเข้าใจและการบังคับใช้กฎหมายอย่างจริงจังต่อการอำนวยความสะดวกที่สมเหตุสมผลเพื่อให้คนพิการเข้าถึงและใช้ประโยชน์ได้กับสภาพแวดล้อมต่างๆ โดยมักเข้าใจว่ามาตรการเชิงบวกหรือการให้แต้มต่อเป็นเรื่องเดียวกันกับการอำนวยความสะดวกที่สมเหตุสมผล ทั้งที่ตามหลักการสากลแล้ว RA เป็นมาตรการห้ามเลือกปฏิบัติโดยไม่เป็นธรรม กล่าวคือ การไม่อำนวยความสะดวกที่สมเหตุสมผลเป็นการเลือกปฏิบัติโดยไม่เป็นธรรมเพราะเหตุแห่งความพิการ
ดังนั้น เพื่อให้เกิดการขับเคลื่อนการจัดสภาพแวดล้อมสาธารณะที่ทุกคนเข้าถึงและใช้ประโยชน์ได้ (Accessibility for All Act : AAA) เกิดผลเป็นรูปธรรมและมีประสิทธิภาพมากขึ้น คณะกรรมาธิการการสังคมฯ จึงมีข้อเสนอแนะต่อการดำเนินงาน AAA ดังนี้
๑.ด้านระบบขนส่งมวลชน
๑)คณะรัฐมนตรีควรพิจารณาแต่งตั้ง “คณะกรรมการเพื่อการเข้าถึงระบบขนส่งมวลชน/ขนส่งสาธารณะแห่งชาติ” โดยมีรองนายกรัฐมนตรีที่ได้รับมอบหมายหรือกำกับดูแลกระทรวงคมนาคม เป็นประธาน ทำหน้าที่กำหนดนโยบายหรือแผนงาน ให้ข้อเสนอแนะต่อการแก้ไข/ปรับปรุงกฎระเบียบที่เกี่ยวข้อง ออกมาตรการ/แนวปฏิบัติเพื่อการเข้าถึงระบบขนส่งมวลชน/ขนส่งสาธารณะทั้งทางบก ทางราง ทางน้ำ และทางอากาศ เพื่อเป็น “กลไกหลัก” ในการส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิ การเข้าถึงระบบขนส่งมวลชน/ขนส่งสาธารณะในภาพรวมของประเทศ รวมทั้งกำกับติดตามหน่วยงานในสังกัดกระทรวงคมนาคมและหน่วยงานอื่นที่เกี่ยวข้องกับการบังคับใช้กฎหมายซึ่งมีหน้าที่กำกับดูแลการปฏิบัติงานของหน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับบริการขนส่งมวลชน/ขนส่งสาธารณะ พิจารณากำหนด “บทลงโทษ” ที่เหมาะสมสำหรับผู้ไม่ปฏิบัติตามกฎหมาย ผู้ที่ละเมิดสิทธิหรือเลือกปฏิบัติโดยไม่เป็นธรรมต่อบุคคลในการเข้าถึงบริการขนส่งสาธารณะ ตั้งแต่การว่ากล่าวตักเตือนเป็นหนังสือ การพักใช้/ระงับใช้ใบอนุญาตเป็นเวลา ไปจนถึงขั้นการเพิกถอนใบอนุญาตประกอบกิจการขนส่งสาธารณะ เป็นต้น เพื่อป้องปรามผู้ไม่ปฏิบัติตามกฎหมายและปรับปรุงการบังคับใช้กฎหมายที่มีอยู่
๒)คณะรัฐมนตรีควรมีมติให้ โครงการก่อสร้าง/โครงการจัดซื้อ/เช่าซื้อ ระบบขนส่งมวลชน/ขนส่งสาธารณะที่มีมูลค่าเงินลงทุนรวมเกิน ๑ พันล้านบาททุกโครงการ ทั้งโครงการที่ภาครัฐหรือภาคเอกชนเป็นผู้ลงทุนเองทั้งหมดหรือบางส่วน ต้องจัดให้มีการประเมินผลกระทบการเข้าถึง (Accessibility Impact Assessments) เพื่อสร้างหลักประกันด้านการเข้าถึงและใช้ประโยชน์ได้ของประชาชนทุกกลุ่มเป้าหมาย
๓)กระทรวงคมนาคมควรจัดทำ “แผนแม่บทระบบขนส่งสาธารณะของประเทศ” เพื่อรองรับการเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุ และยุทธศาสตร์ชาติ ระยะ ๒๐ ปี (พ.ศ. ๒๕๖๑-๒๕๘๐) โดยประสานหน่วยงานที่เกี่ยวข้องและผู้มีส่วนได้ส่วนเสียกับการเข้าถึงระบบขนส่งสาธารณะ
๔)สำนักงานนโยบายและแผนการขนส่งและจราจร (สนข.) และกรมส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ (พก.) ควรร่วมกันจัดทำ “มาตรฐานสิ่งอำนวยความสะดวกในระบบขนส่งสาธารณะ” ทั้งทางบก ทางราง ทางน้ำ และทางอากาศ ที่เป็นมาตรฐานสากลและสอดคล้องกันในทุกระบบ ตั้งแต่การเดินทางออกจากบ้าน การเข้าถึงยานพาหนะ การเข้าถึงตัวสถานี/อาคารสิ่งปลูกสร้าง การเข้าถึงบริการขนส่งสาธารณะประเภทต่างๆ การเข้าถึงอุปกรณ์/สิ่งอำนวยความสะดวกการเข้าถึงบริการข้อมูลข่าวสารและสารสนเทศที่เกี่ยวข้อง โดยเฉพาะจุดเชื่อมต่อระหว่างระบบหนึ่งไปอีกระบบหนึ่ง ซึ่งเป็นปัญหาที่ยากต่อการแก้ไขและนับวันจะทวีความรุนแรงเพิ่มขึ้น
๕)กระทรวงคมนาคมควรเป็นเจ้าภาพในการจัดทำ “ฐานข้อมูลการตรวจสอบติดตามปัญหาอุปสรรคการเข้าถึงระบบขนส่งสาธารณะแห่งชาติ” เพื่อกำกับ เร่งรัด ติดตามการแก้ไข/ปรับปรุงระบบขนส่งมวลชน/ขนส่งสาธารณะทุกระบบ ทั้งที่ก่อสร้างแล้วเสร็จ และ/หรือ อยู่ระหว่างก่อสร้าง/ระหว่างปรับปรุง ให้สามารถเข้าถึงและใช้ประโยชน์ได้อย่างเท่าเทียม เป็นธรรมและไม่เลือกปฏิบัติต่อเด็ก คนพิการผู้สูงอายุ และผู้ที่มีข้อจำกัดในการเข้าถึงอื่น
๒.ด้านเทคโนโลยีสิ่งอำนวยความสะดวก
๑)การจัดทำบัญชีเทคโนโลยีสิ่งอำนวยความสะดวกและบริการหลักแห่งชาติ
กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์โดยกรมส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ ในฐานะหน่วยงานที่ทำหน้าที่การบริหารจัดการนำนโยบายลงสู่การปฏิบัติ รวมทั้งการกำกับติดตามการดำเนินงานตามกฎหมาย และนโยบาย ควรเป็นเจ้าภาพในการจัดทำบัญชีเทคโนโลยีสิ่งอำนวยความสะดวกหลักแห่งชาติ เพื่อทำให้เป็นบัญชีหลักบัญชีเดียวของประเทศในการจัดสวัสดิการเพื่อจัดสรรอุปกรณ์เทคโนโลยีสิ่งอำนวยความสะดวก เครื่องช่วยความพิการ ให้แก่คนพิการ ดังนี้
(๑)ตั้งคณะทำงานศึกษาและยกร่างบัญชีเทคโนโลยีสิ่งอำนวยความสะดวกหลักแห่งชาติ โดยให้หน่วยงานต่างๆ ที่มีหน้าที่จัดสวัสดิการเทคโนโลยีสิ่งอำนวยความสะดวกเข้าร่วมเป็นคณะทำงาน อาทิ สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ สถาบันสิรินธรเพื่อการฟื้นฟูสมรรถภาพทางการแพทย์แห่งชาติ สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) สำนักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา (สอศ.) สำนักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย (กศน.) สำนักงานประกันสังคม กรมบัญชีกลาง และสำนักงานคณะกรรมการดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติเป็นต้น
(๒)แต่งตั้งคณะกรรมการบัญชีเทคโนโลยีสิ่งอำนวยความสะดวกหลักแห่งชาติ ภายใต้คณะกรรมการส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการแห่งชาติ เพื่อทำหน้าที่พิจารณารายการอุปกรณ์ อุปกรณ์ เทคโนโลยีสิ่งอำนวยความสะดวก เครื่องช่วยความพิการ รวมทั้ง รายการย่อย ข้อบ่งชี้ราคากลาง และวิธีการจัดสรร โดยให้ศึกษาแบบอย่างจากแนวทางดำเนินงานของคณะกรรมการยาหลักแห่งชาติ
(๓) เสนอพระราชบัญญัติบัญชีเทคโนโลยีสิ่งอำนวยความสะดวกหลักแห่งชาติ เพื่อกำหนดให้ กระทรวง ทบวง กรม หรือหน่วยงานใดๆ ที่ทำหน้าที่จัดสวัสดิการด้านเทคโนโลยีสิ่งอำนวยความสะดวกและบริการนำพระราชบัญญัตินี้ไปพิจารณาจัดสวัสดิการเทคโนโลยีสิ่งอำนวยความสะดวก อุปกรณ์ หรือเครื่องช่วยความพิการให้คนพิการ เพื่อให้บัญชีเทคโนโลยีสิ่งอำนวยความสะดวกหลักแห่งชาติดังกล่าวมีผลบังคับใช้กับทุกหน่วยงาน
สำนักงานเลขาธิการวุฒิสภา ถนนอู่ทองใน ดุสิต กทม. 10300 email : dek_senate@hotmail.co.th หรือ Facebook: กมธ.พัฒนาสังคม
หรือ กลุ่มงานคณะกรรมาธิการการพัฒนาสังคมและกิจการเด็กฯ วุฒิสภา โทร.02-831-9225-6 แฟกซ์ 02-831-9226
เงื่อนไขการแสดงความคิดเห็น ซ่อน
โปรดอ่านก่อนแสดงความคิดเห็น
1.กรุณาใช้ถ้อยคำที่ สุภาพ เหมาะสม ไม่ใช้ ถ้อยคำหยาบคาย ดูหมิ่น ส่อเสียด ให้ร้ายผู้อื่น สร้างความแตกแยกในสังคม งดการใช้ถ้อยคำที่ดูหมิ่นหรือยุยงให้เกลียดชังสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์
2.หากพบข้อความที่ไม่เหมาะสม สามารถแจ้งได้ที่อีเมล์ online@naewna.com โดยทีมงานและผู้จัดทำเว็บไซด์ www.naewna.com ขอสงวนสิทธิ์ในการลบความคิดเห็นที่พิจารณาแล้วว่าไม่เหมาะสม โดยไม่ต้องชี้แจงเหตุผลใดๆ ทุกกรณี
3.ขอบเขตความรับผิดชอบของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ อยู่ที่เนื้อหาข่าวสารที่นำเสนอเท่านั้น หากมีข้อความหรือความคิดเห็นใดที่ขัดต่อข้อ 1 ถือว่าเป็นกระทำนอกเหนือเจตนาของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ และไม่เป็นเหตุอันต้องรับผิดทางกฎหมายในทุกกรณี