เห็นข่าวรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงเกษตรฯ ร.อ.ธรรมนัส พรหมเผ่า ประกาศจะจัดระเบียบองค์การตลาดเพื่อเกษตรกร หรือ อ.ต.ก. เพราะมี พ่อค้า แม่ค้า มาร้องเรียนขับไล่ผู้อำนวยการ อ.ต.ก. กมลวิศว์ แก้วแฝกที่ปล่อยให้มีกลุ่มผูกขาดแผงค้าในตลาด อ.ต.ก.เป็นกลุ่มมาเฟียที่เช่าแผงค้ารายละ 20 – 30 แผงแล้วเอาไปให้คนอื่นเช่าต่อ เป็นเสือนอนกิน.....จริงเท็จอย่างไรไม่มีข้อมูลยืนยัน

กลุ่มมาเฟียที่ว่านี้ เกิดขึ้นมาอย่างไร เกิดขึ้นในยุคไหนคงสืบหาได้ไม่ยาก ถ้าคนเก่าคนแก่ ที่ทำงานกับ อ.ต.ก. มาก่อนคงรู้ดีว่า อ.ต.ก. เป็นรัฐวิสาหกิจ สังกัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ที่พรรคการเมืองที่ดูแลกระทรวงเกษตรฯ มักจะให้ความสนใจเป็นพิเศษ จึงไม่ต้องแปลกใจว่าพรรคไหนเข้ามาก็มักจะพ่วงเอาคนที่ไว้ใจได้ มาเป็นผู้อำนวยการ อ.ต.ก. ด้วย เป็นส่วนใหญ่

ย้อนกลับไปดูวัตถุประสงค์ของการจัดตั้ง อ.ต.ก. ในพระราชกฤษฎีกาจัดตั้งองค์การตลาดเพื่อเกษตรกร (ฉบับที่ 4) พ.ศ. 2535 สมัยรัฐบาล อานันท์ ปันยารชุน ระบุไว้ในมาตรา 3 ว่า จัดตั้งตลาดเพื่อให้เป็นแหล่งกลางในการซื้อขายผลิตผล หรือผลิตภัณฑ์ทางการเกษตร และสินค้าอื่นๆ

ส่งเสริมและสนับสนุนให้เกษตรกรและสถาบันเกษตรกรส่งผลิตผล หรือผลิตภัณฑ์ทางการเกษตร และสินค้าอุตสาหกรรมในครัวเรือนมาจำหน่ายโดยตรงโดยไม่ผ่านพ่อค้าคนกลาง ซื้อและจัดให้มีการซื้อผลิตผลหรือผลิตภัณฑ์ทางการเกษตร หรือสินค้าอุตสาหกรรมในครัวเรือน รวมทั้งเครื่องอุปโภคและบริโภคเพื่อจำหน่าย

ดำเนินการพยุงราคาผลิตผลหรือผลิตภัณฑ์ทางการเกษตร ช่วยเหลือเกษตรกรและสถาบันเกษตรกรในการผลิต การจำหน่าย การตลาด การเก็บรักษา และการขนส่งซึ่งผลิตผลหรือผลิตภัณฑ์ทางการเกษตร ดำเนินการ หรือส่งเสริมให้สถาบันเกษตรกรดำเนินการค้า ขนส่ง และรับฝากซึ่งผลิตผลหรือผลิตภัณฑ์ทางทางการเกษตร ปัจจัยในการผลิต วัสดุการเกษตร เครื่องมือเครื่องใช้ในการเกษตร หรือเครื่องอุปโภคและบริโภค

ส่งเสริมให้มีการปรับปรุงคุณภาพ มาตรฐานและการผลิต ผลิตผลทางการเกษตรให้ตรงกับความต้องการของตลาด ดำเนินการในฐานะตัวแทนของรัฐบาล กระทรวง ทบวง กรม เพื่อจัดหาปัจจัยในการผลิตและเครื่องอุปโภคและบริโภคจำหน่ายให้แก่เกษตรกรในราคาอันสมควร

ไม่ทราบว่า อ.ต.ก.ในปัจจุบัน ดำเนินการตามวัตถุประสงค์ดังกล่าวได้มากน้อยเพียงใด...แต่เท่าที่ดูเชื่อว่า อ.ต.ก. ยังไม่ได้ดำเนินการเพื่อสนองวัตถุประสงค์อีกหลายข้อ...นี่สิท่านรัฐมนตรีน่าจะผลักดันให้ อ.ต.ก. มีบทบาทตามวัตถุประสงค์ของการจัดตั้งเหล่านั้น

ในฐานะผู้บริโภค ที่มีโอกาสเป็นลูกค้า อ.ต.ก.บ้างเป็นครั้งคราว ต้องบอกว่า ในช่วงระยะเวลาไม่กี่ปีที่ผ่านมา อ.ต.ก. มีการพัฒนา ปรับปรุงให้ทันสมัยมากขึ้น ทั้งลักษณะของแผงค้า และสินค้าที่นำมาจำหน่าย รวมทั้งการจัดโซนสินค้า ได้แก่ โซนตลาดผลผลิตทางการเกษตร ผลิตภัณฑ์และอาหาร โซนกล้วยไม้ไม้ดอกไม้ประดับ และโซนสัตว์เลี้ยง

สินค้าเกษตรส่วนใหญ่จะเป็นสินค้าเกรดพรีเมียมที่ราคาค่อนข้างสูง แต่เป็นสินค้าคุณภาพที่ลูกค้าพอใจ ราคาจึงไม่ใช่ปัญหา นอกจากนี้ยังมีส่วนของสินค้าเกษตรปลอดภัย ทั้งเกษตรอินทรีย์ และ เกษตร GAP ความพึงพอใจของลูกค้าทั้งในประเทศและต่างประเทศ ทำให้ ตลาด อ.ต.ก. จัดอยู่ในอันดับที่ 4 ใน10 อันดับ ของตลาดที่ดีที่สุดในโลก จากการจัดอันดับของเว็บไซต์ข่าว CNN เป็นรองแค่ 3 อันดับ คือ ตลาดโบเกเรีย ที่บาร์เซโลนา ประเทศสเปน ตลาดปลาซึกิจิ ที่โตเกียว และ ตลาดยูเนียน สแคว์ ฟาร์เมอร์ ที่นิวยอร์ก

เหตุผลที่ได้รับการชื่นชม เนื่องมาจาก ตลาด อ.ต.ก. มีความหลากหลายทั้ง ผักสด ผลไม้ อาหารสด อาหารปรุงสุก สะอาด สว่างไสว เลือกซื้อสินค้าได้สะดวก

นั่นคือภาพพจน์ ของ อ.ต.ก.ในมุมมองของผู้บริโภค แต่เบื้องหลังการบริหารจัดการ ที่มีกลุ่มผูกขาดแผงค้า และผู้ค้าส่วนใหญ่ ไม่ใช่เกษตรกรที่แท้จริงนั้นคงเป็นปัญหาที่สั่งสมมานาน จะแก้ไขแบบพลิกฝ่ามือไม่เชื่อว่าจะทำได้ โดยเฉพาะตลาด อ.ต.ก. ในส่วนกลาง คงหาเกษตรกรแท้ ๆ มาขายของเองค่อนข้างยาก เพราะเดี๋ยวนี้เกษตรกรจำนวนไม่น้อย โดยเฉพาะเกษตรกรที่มีผลผลิตคุณภาพเกรดพรีเมียมอย่างที่ขายที่ อ.ต.ก. ส่วนใหญ่จะขายเหมาสวน หรือไม่ก็ขายแบบประมูล หรือแบบออนไลน์ กันหมดแล้วอีกประการหนึ่งที่มักจะได้คำตอบจากเกษตรกรคือ ไม่มีคนมาขาย
ต้องทำงานดูแลเรือกสวนไร่นา

ส่วนนโยบายของ รัฐมนตรีช่วยว่าการฯ ร.อ.ธรรมนัส ที่จะให้จัดตั้ง อ.ต.ก. ระดับจังหวัดทุกจังหวัด ก็ต้องย้อนกลับไปดูนโยบาย “ตลาดเกษตรกร” สมัยรัฐบาล คสช. ที่พยายามผลักดันให้เกิดขึ้นทุกจังหวัด เพื่อจำหน่ายผลิตผลและผลิตภัณฑ์ทางการเกษตร โดยเกษตรกรและสถาบันเกษตรกรเป็นผู้จัดจำหน่ายโดยตรง สินค้าต้องมีคุณภาพ และความปลอดภัย ผ่านการรับรองระบบการผลิตต่างๆ ทั้งเกษตรอินทรีย์ GAP หรือ GMP แม้จะมีความพยายามมากมายอย่างไร แม้สถานที่จัดตั้งตลาดจะอยู่ในย่านชุมชนที่มีคนมากมายเพียงใดแต่ตลาดเกษตรกรก็ไม่เกิด

การพูดว่าจะจัดตั้ง หรือสั่งให้จัดตั้งตลาด ดูว่าง่ายแต่การลงมือทำคงต้องใช้นักการตลาดขั้นเทพมาช่วย....กระนั้นก็ไม่อาจคาดหวังได้ว่าจะสำเร็จ...จัดการตลาด อ.ต.ก.เท่าที่มีอยู่ให้สำเร็จก่อนดีไหม...

แว่นขยาย