สำหรับคอลัมน์ในตอนนี้ยังคงอยู่ในกรณีที่ดิน ส.ป.ก. กันต่อซึ่งแง่มุมที่ผู้เขียนได้หยิบยกนำมา เป็นหนึ่งในกรณีตัวอย่างที่ยังถือว่าเป็นส่วนน้อยในข้อพิพาทและมุมมองข้อบังคับทางกฎหมายเกี่ยวกับที่ดิน ส.ป.ก.

สำหรับในตอนนี้ผู้เขียน ขอเปิดตัวอย่างคำวินิจฉัยของศาลปกครองเกี่ยวกับกรณีการดำเนินกิจการกังหันลมผลิตไฟฟ้าโดยวิธีการเช่า ในที่ดิน ส.ป.ก. ซึ่งหลักในคำวินิจฉัยในคดีศาลปกครองที่จะมาเป็นตัวอย่างในตอนนี้อาจจะเทียบเคียงในกิจการอื่นที่จะอนุมัติหรือเกิดขึ้นในที่ดินประเภทดังกล่าวได้ด้วย

คำพิพากษาศาลปกครองสูงสุด คดีหมายเลขแดงที่ อ.1728/2559

ข้อเท็จจริงปรากฏว่า ส.ป.ก. จังหวัดได้กำหนดแผนผังและจัดแบ่งที่ดินและแผนโครงการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรมในพื้นที่ ซึ่งมีวัตถุประสงค์หลักของการประยุกต์ที่ดินเพื่อเกษตรกรรม เพื่อช่วยให้เกษตรกรมีที่ดินทำกิน ใช้ที่ดินให้เกิดประโยชน์ รวมถึงจัดที่อยู่อาศัยในที่ดินดังกล่าว ซึ่งการจัดที่ดินสำหรับกิจการอื่นในเขตปฏิรูปที่ดิน กำหนดเป็นข้อยกเว้น ดังนั้นการตีความกฎหมายเกี่ยวกับข้อยกเว้นจะต้องตีความโดยเคร่งครัดกล่าวคือการจัดที่ดินในเขตปฏิรูปที่ดินให้บุคคลใดได้ใช้เพื่อกิจการอื่น กิจการนั้นต้องสนับสนุนเกี่ยวเนื่องกับวัตถุประสงค์ของการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม ซึ่งเกษตรกรในพื้นที่ได้รับผลประโยชน์จากกิจกรรมนั้นโดยตรง แต่กิจกรรมกังหันลมผลิตกระแสไฟฟ้า เป็นกิจการที่มีวัตถุประสงค์ในการแสวงหากำไร มิใช่การบริการหรือเกี่ยวข้องกับความเป็นอยู่ของเกษตรกร พิพากษาเพิกถอนมติเห็นชอบกำหนดให้พื้นที่ซึ่งเป็นเขตปฏิรูปที่ดิน เป็นพื้นที่เพื่อกิจการกังหันลมผลิตกระแสไฟฟ้าของผู้ถูกฟ้องคดี

จากคำวินิจฉัยข้างต้นสรุปโดยย่อคือโครงการกังหันลมไฟฟ้าที่ทำในที่ดินประเภทดังกล่าว เป็นการกระทำนอกเหนือวัตถุประสงค์และศาลได้สั่งเพิกถอนมติในโครงการดังกล่าว ซึ่งกิจการอื่นที่คณะกรรมการปฏิรูปที่ดินจากอนุญาตให้ดำเนินกิจการนั้น หากมิได้เป็นการเกี่ยวข้องกับเกษตรกรหรือสนับสนุน หรือได้ประโยชน์ต่อเกษตรกรโดยตรง คงมีโอกาสที่จะเป็นโครงการที่สุ่มเสี่ยงและถูกเพิกถอนมติได้ตามแนวคำวินิจฉัยดังกล่าวเนื่องจากวัตถุประสงค์ของการจัดสรรที่ดิน ส.ป.ก. มุ่งเน้นให้ประชาชนที่เป็นเกษตรกรมีที่ดินทำกิน ซึ่งอาชีพเกษตรกรได้รับการสนับสนุนและวางหลักไว้ในรัฐธรรมนูญ ดังนั้น โครงการที่คณะกรรมการปฏิรูปที่ดินได้จัดสรรให้เป็นการอื่นนอกเหนือเจตนารมณ์ของกฎหมายแล้ว ย่อมเป็นโครงการที่สุ่มเสี่ยงต่อการเพิกถอนหรือถูกดำเนินคดี