ผมขอชื่นชมรัฐบาลคุณประยุทธ์ในการวางแผนยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี ให้อยู่ในรัฐธรรมนูญ แม้จะมีนักการเมืองอาจจะคิดเป็นการพันธนาการความเป็นอิสระ แต่รัฐธรรมนูญก็เปิดกว้างให้แก้ไขทุกๆ 5 ปี แผนพัฒนาคนของรัฐบาล 20 ปี คล้ายแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมมาต่อยาวไปถึง 20 ปี จุดแข็งก็คือ

1.พูดถึงสถานการณ์ปัจจุบันได้ ว่าขณะนี้เราอยู่ที่ไหน? Where are we โดยเฉพาะปัญหา คุณภาพคนต่ำ ไม่เรียนรู้ตลอดชีวิต มีความเหลื่อมล้ำ ภาษาเดียวไม่พอ

2.มองไปใน 20 ปี ให้คนมีคุณภาพมีประโยชน์อย่างไร ประโยชน์ในทุกมิติทุกช่วงอายุ โดยเฉพาะผู้สูงอายุ

3.จะมียุทธศาสตร์อย่างไร เพื่อไปสู่ความสำเร็จ

4.มีจุดอ่อนก็คือ จะเอาชนะอุปสรรคเหล่านั้นได้อย่างไร มีปัญหาอะไร มีคณะที่ทำงานเป็นทีมอย่างไร โดยได้รับการยกย่องให้เกียรติอย่างมีศักดิ์ศรี และสุดท้ายมีความต่อเนื่อง ที่ผมเรียกว่านำไปปฏิบัติหรือ Execution

ไม่ทราบว่าในอนาคต 20 ปี ใครจะมาเป็นรัฐบาล ที่แน่ๆคือ รัฐบาลหรือนักการเมือง ทำกลุ่มเดียวไม่ได้ ต้องร่วมมือกับภาควิชาการ ภาคชุมชน ภาคธุรกิจ ทั้งใหญ่ ทั้งเล็ก ประสานผลประโยชน์กันและสำคัญที่สุดคือชนะเล็กๆ ก่อนคล้ายทฤษฎีขึ้นบันไดของผม ถ้ามี 20 ขั้น ขอให้ขึ้นที่ละหนึ่งก่อน แต่ขึ้นแล้วต้องไปต่อ ไม่กลับมาที่เดิม

เรื่องการศึกษา เน้นการปรับตัวให้พร้อมกับการเปลี่ยนแปลงที่รวดเร็วและไม่แน่นอน ทายไม่ได้ ใครๆพูดได้ แต่คนทำสำเร็จต้องไม่ใช่ กระทรวงศึกษาฯทำเท่านั้น แต่ต้องเป็นแผนที่เน้น 2R’s ความจริง Reality กับ Relevance ตรงประเด็นและระดมผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย เช่น พ่อแม่ นักวิชาการ นักธุรกิจ ปราชญ์ชาวบ้าน อย่างต่อเนื่องและสำคัญต้องโปร่งใส ไม่มีผลประโยชน์ทับซ้อน

ผมคิดว่าจุดอ่อนเรื่องศักยภาพของคนในแผน 20 ปี ถ้าขาดเรื่อง Supply กับ Demand การนำไปใช้การผลิต สอดคล้องกับความต้องการ ก็คงไม่สำเร็จ

ผมพูดแนวคิดเรื่อง HR Architecture ไว้นานแล้ว

ให้เห็นถึงการผลิตตั้งแต่ก่อนเกิดถึงช่วงวัยการศึกษา ถูกอิทธิพลจากพ่อแม่ ครอบครัว การศึกษาโดยเฉพาะสื่อ ซึ่งอันตรายมาก เพราะสร้างค่านิยมผิดๆ เน้น วัตถุ ต้องรวย รวยมาจากอย่างไรไม่สำคัญ จะนำไปสู่การคอร์รัปชั่น ถ้าเด็กไทยไม่ปรับตัว คิดวิเคราะห์ไม่เป็น จะมีปัญหา เพราะความรู้จะล้าสมัยเร็ว การพัฒนาคนในช่วงอายุ 25-60 ปี เน้นเรื่องจำเป็นแต่ทำได้ยาก แผนพัฒนา 20 ปีการเรียนรู้ตลอดชีวิตซึ่งเป็นจุดแข็ง แต่เป็นเรื่องที่พูดง่ายแต่ทำยาก เพราะระบบการศึกษา ไม่สอนวิชาการ ให้เรียนรู้ตลอดชีวิต เช่น มีคนไทยกี่คนอ่านหนังสือหรือซื้อหนังสือภาษาอังกฤษมาหาความรู้ ไม่น่าจะเกิน 5%

ยิ่งในอนาคตข้างหน้า ในรูป HR Architecture (I) มี Disruption หรือการรบกวนอย่างรุนแรงอย่างฉับพลันของเทคโนโลยีต่างๆ โดยเฉพาะ AI ปัญญาประดิษฐ์ คนไทยต้องทำตัวให้สอดคล้องกับ AI มิฉะนั้นก็จะตกงาน เช่น ผมเสนอให้เห็นเรื่องคุณภาพของคนรองรับ AI 6 ประการ มีดังนี้

6 คุณสมบัติของคนที่มีเหนือปัญญาประดิษฐ์ AI คือ

n Inspiration หรือแรงบันดาลใจ

n Imagination ต้องมีจินตนาการ

n Happiness ความสุข

n คุณธรรม จริยธรรม

n ความกตัญญู

n ทุนทางอารมณ์

คนไทยต้องช่วยกัน นักการเมืองบางคนมองว่าแผน 20 ปีทำให้เขาไม่มีเสรีภาพ แต่ถ้าดูอย่างเป็นธรรม อะไรไม่ดีก็ช่วยกันแก้ทุกๆ 5 ปี และ ระดมความคิดหลายกลุ่มมาร่วมกัน แต่ในเรื่องคนเป็นเรื่องระยะยาว ดังนั้นการเมืองต้องทำอย่างต่อเนื่องเพราะเรื่องคนทำภายใน 5 ปี ไม่พอ แผนระยะยาวเรื่องคนจำเป็นมากเพราะถ้ามีการเลือกตั้งแบบเต็มรูปแบบจะเน้นการหาเสียงเอาผลระยะสั้น เช่น เอาครูมาเป็นหัวคะแนนและก็ไม่ปฏิรูปทุนมนุษย์อย่างแท้จริง

จีระ หงส์ลดารมภ์

dr.chira@hotmail.com