สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี หรือสมเด็จย่าแม่ฟ้าหลวงของปวงชนชาวไทยตรัสไว้ว่า “เกียรติยศไม่ได้มาด้วยชาติกำเนิด แต่เกิดจากการกระทำ” ข้อความนี้ปรากฏอยู่ในหอแห่งแรงบันดาลใจ ดอยตุง ซึ่งอยู่ในพื้นที่บริเวณพระตำหนักดอยตุง อำเภอแม่ฟ้าหลวง จังหวัดเชียงราย

หอแห่งแรงบันดาลใจแห่งนี้สร้างขึ้นเพื่อนำเสนอพระราชประวัติ และพระราชกรณียกิจของสมาชิกสายราชสกุลมหิดล ทั้ง 5 พระองค์ คือ สมเด็จพระราชบิดา สมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก สมเด็จพระราชชนนี สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร และสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์

เกือบทุกคนหยุดนิ่งอยู่ตรงคำที่ว่า “เกียรติยศไม่ได้มาด้วยชาติกำเนิด แต่เกิดจากการกระทำ” เพราะเห็นด้วยอย่างยิ่งกับข้อคิดเตือนใจที่สมเด็จย่าแม่ฟ้าหลวงได้พระราชทานไว้

คนบางคนเกิดมาในชาติตระกูลที่สูงส่ง แต่ประพฤติตัวไม่เหมาะไม่สมกับชาติตระกูล ก็เท่ากับบ่อนทำลาย บั่นทอนตัวเอง ขอย้ำว่าบั่นทอนทำลายตัวเอง หลายคนอาจเข้าใจว่าผู้ประพฤติตัวไม่เหมาะสม เป็นผู้บ่อนทำลายวงศ์ตระกูล แต่ในความเป็นจริงแล้วหาได้เป็นเช่นนั้นในทุกกรณีไม่ เพราะชาติตระกูลก็ยังคงเป็นเช่นเดิม เพียงแต่สมาชิกของตระกูลผู้ประพฤติตัวตกต่ำย่ำแย่ต่างหากที่จะต้องถูกประณาม

คนจะเป็นคนดีหรือคนเลวได้นั้น ย่อมอยู่ที่พฤติกรรม อยู่ที่ความประพฤติ และอยู่ที่การกระทำ หาได้อยู่ที่ชาติกำเนิด หรือต้นตระกูลไม่

คนบางคนเกิดในตระกูลสูง แต่ทำตัวต่ำทราม ก็ถูกประณามได้ แต่ในมุมกลับกัน คนบางคนมิได้เกิดในชาติตระกูลที่สูงส่ง แต่ทว่ามีพฤติกรรม และมีความประพฤติที่ดีงาม คนผู้นั้นก็ย่อมได้รับการยกย่องสรรเสริญ

ดังนั้นความดี ความเลวของคนจึงอยู่ที่การกระทำเป็นสำคัญ ส่วนชาติตระกูลเป็นเพียงส่วนประกอบปลีกย่อยเท่านั้น หลายคนอาจจะหลงนิยมเชิดชูว่า คนที่เกิดมาสูงศักดิ์ต้องเป็นคนดี แต่ในความเป็นจริงหาได้เป็นเช่นนั้นเสมอไปไม่ ดังนั้นเราจึงพบเห็นกันเป็นประจำว่า คนบางคนเกิดมาสูง แต่ทำตัวต่ำ แต่คนบางคนเกิดมาต่ำ แต่สามารถมีพฤติกรรมที่สูงได้ ทั้งนี้ทั้งนั้นพฤติกรรมการทำดีทำเลวย่อมมาจากความรู้จักผิดชอบชั่วดีของแต่ละคน ซึ่งเรื่องเหล่านี้ไม่มีใครสามารถบีบบังคับให้ใครทำดีหรือทำเลวได้ตลอดเวลา ยกเว้นเสียแต่ว่าคนผู้นั้นจะสามารถแยกแยะความดีความเลวได้ด้วยตัวเอง

แน่นอนว่าคนเราย่อมมีเสรีภาพที่จะเลือกกระทำ และเลือกประพฤติ แต่สำหรับคนดีที่แท้จริงแล้ว จะไม่มีวันลดตัวไปกระทำสิ่งเลวๆ ได้เป็นอันขาด ไม่ว่าจะเป็นความเลวเพียงเล็กน้อย หรือความเลวที่ใหญ่หลวงก็ตาม เพราะคนดีจะไม่มีวันนำตัวไปเกลือกกลั้วกับสิ่งชั่วช้า แต่คนดีจะรักษาความดีไว้ตลอดเวลา แม้จะรู้ตัวดีว่า เมื่อกระทำความดีแล้ว จะทำให้ตนเองยากจน เพราะไม่ได้ทรัพย์สินเงินทองเป็นเครื่องตอบแทนก็ตาม เพราะคนดีย่อมไม่คบหาเสวนากับคนชั่วเป็นอันขาด แล้วที่สำคัญยิ่งกว่าคือคนดีจะไม่มีวันยอมตกเป็นเครื่องมือของคนชั่วเป็นอันขาด

คนบางคนอาจจะบอกว่า ความดีเป็นนามธรรม จับต้องไม่ได้ แต่นั่นคือข้ออ้างของคนเลว เพราะในความเป็นจริงแล้วนั้น ความดีเป็นสิ่งที่เข้าใจได้ง่าย จับต้องได้ทั้งด้วยสัมผัสทางกาย และสัมผัสทางใจ รวมถึงเข้าใจได้แจ่มชัดทางมโนสำนึก ดังนั้นใครก็ตามที่อ้างว่าความดีจับต้องไม่ได้ และความดีเป็นนามธรรมที่เลื่อนลอย จึงน่าจะเข้าข่ายเป็นผู้นิยมความเลวโดยพื้นฐาน

หากจะว่าด้วยเรื่องคนรักชาติ กับคนบ่อนทำลายชาติ ก็เช่นกัน เรื่องนี้นับเป็นสิ่งที่วิญญูชนสามารถเข้าใจได้ และสามารถแยกแยะได้ คนปกติสามัญก็สามารถรู้ได้จากการกระทำของคนแต่ละคนว่า ใครรักชาติ หรือใครทำลายชาติ เรื่องแบบนี้ไม่จำเป็นที่ว่าต้องเป็นคนมีชาติมีตระกูลสูงส่งเท่านั้นจึงจะแยกแยะได้

ส่วนการที่คนบางคนแม้จะมีชาติตระกูลสูงส่ง แต่กลับเข้าไปเกลือกกลั้วกับคนทำลายชาติได้อย่างสนิทสนม เรื่องนี้ก็เป็นการแสดงออกอย่างชัดเจนแล้วว่า ชาติตระกูลที่สูงส่งไม่ได้เป็นเครื่องบ่งชี้เสมอไปว่าคนชาติตระกูลสูงต้องคบหาสมาคมกับคนดีเท่านั้น

เพราะฉะนั้น นับจากนี้ไป คนไทยทุกคนจึงมีบทเรียนสำคัญเป็นเครื่องสอนใจว่า คนที่มาจากชาติตระกูลสูง อาจจะไม่ใช่ผู้มีความประพฤติดีในทุกกรณี คนที่มาจากชาติตระกูลสูง อาจจะเป็นสิ่งบ่อนทำลายชาติก็ได้ หรือคนที่มาจากชาติตระกูลสูง อาจจะเป็นตัวบ่อนทำลายวงศ์ตระกูลของตนเองก็ได้

การเกิดเป็นคนทั้งที สิ่งสำคัญที่สุดมิได้อยู่ที่ชาติหรือที่ตระกูล แต่อยู่ที่การกระทำ ทั้งนี้คนทุกคนไม่ว่าจะตระกูลสูงหรือต่ำก็จะต้องไม่ทำลายชาติ ไม่ทำลายบ้านเมือง ต้องไม่เห็นสิ่งผิดเป็นสิ่งถูก ต้องไม่คบคนเลวคนชั่ว โดยเฉพาะต้องไม่คบคนชั่วที่บ่อนทำลายชาติ บ่อนทำลายสถาบันพระมหากษัตริย์ และบ่อนทำลายพระพุทธศาสนา

แม้เราจะเกิดมาในชาติตระกูลที่ไม่สูงส่ง แต่ถ้าเราไม่ทำลายชาติ ไม่ทำลายสถาบันพระมหากษัตริย์ ไม่ทำลายพระพุทธศาสนา เราก็จงภูมิใจเถิดว่า เราเป็นคนมีคุณค่า เราเป็นคนดี แต่ในมุมตรงกันข้ามแล้ว หากใครก็ตามที่เกิดมาในชาติในตระกูลที่สูงส่ง แต่กลับทำในสิ่งที่เป็นอันตรายต่อชาติ ต่อบ้านเมือง ต่อสถาบันพระมหากษัตริย์ และต่อสถาบันพระพุทธศาสนาแล้ว เขาผู้นั้นถือได้ว่าเป็นคนชั่ว คนเลว โดยไม่มีข้อยกเว้น

ผู้เขียนขอเชิญบทพระราชนิพนธ์ ดุจบิดา มารดา ของสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี มาเป็นเครื่องเตือนใจคนไทยทุกคน

รักชาติยอมสละแม้ ชีวี

รักเกียรติจงเจตน์พลี ชีพได้

รักราชมุ่งภักดี รองบาท

รักศาสน์ราญเศิกไสร้ เพื่อเกื้อพระศาสนา

อันสยามเป็นบ้านเกิด เมืองนอน

ดุจบิดามารดร เปรียบได้

ยามสุขสโมสร ทุกเมื่อ

ยามศึกทุกข์ยากไร้ ปลาตเร้นฤๅควร

และขอเชิญพระราชดำรัสของสมเด็จย่าแม่ฟ้าหลวง มาเตือนใจคนไทยทุกคนอีกครั้งว่า

“เกียรติยศไม่ได้มาด้วยชาติกำเนิด แต่เกิดจากการกระทำ” Not noble by birth, yet noble by deeds.