วันนี้ต้องขอหยิบยกปัญหาในจังหวัดชายแดนภาคใต้ขึ้นมาพูดอีกครั้ง เพราะเป็นปัญหาความมั่นคงของบ้านเมืองที่มีความสำคัญอย่างยิ่งปัญหาหนึ่ง ซึ่งควรใส่ใจในการแก้ไขให้ได้ผลอย่างเป็นรูปธรรมกว่านี้ ไม่ใช่ปล่อยให้เป็นเรื่องของผู้ปฏิบัติงานตามลำพังอย่างที่เห็นกันอยู่ในขณะนี้

เหตุการณ์ที่นั่นดูจะรุนแรงยิ่งขึ้นทุกวัน

ทั้งระเบิดทั้งการฆ่าเจ้าหน้าที่และประชาชน

โดยเฉพาะประชาชนด้วยแล้ว ผู้คนที่นั่นนอกจากต้องประสบกับความยากลำบากทางเศรษฐกิจทำมาหากินไม่ดีเหมือนก่อน ซึ่งตกอยู่ในสภาพที่คล้ายคลึงกับประชาชนในภาคต่างๆ ของประเทศแล้ว ยังต้องตกอยู่กับความเลวร้ายและอันตรายในชีวิตและทรัพย์สินไม่เว้นแต่ละวันอีกด้วย จากการก่อการร้ายที่เกิดขึ้น ซึ่งคนในภาคอื่นไม่มี

โดยเฉพาะในระดับนโยบายที่มีอำนาจหน้าที่ด้านความมั่นคงต้องรู้จักทำงานให้สมกับตำแหน่งหน้าที่ของตนให้มากกว่านี้ ไม่ใช่ปล่อยให้เจ้าหน้าที่ในระดับปฏิบัติการจัดการกับปัญหาเฉพาะหน้าไปวันๆอย่างที่เห็น ความสูญเสียที่เกิดขึ้นกับเจ้าหน้าที่ในแต่ละครั้งนั้น ล้วนแล้วแต่เป็นความสูญเสียที่น่าเสียดายและน่าเสียใจเป็นอย่างยิ่ง สมควรตระหนักและประเมินสถานการณ์และวิธีการทำงานเสียใหม่ ไม่ใช่ดีแต่พูดว่าเหตุการณ์ดีขึ้นแล้ว หรือมาถูกทางแล้วอย่างที่ได้ยินได้ฟังอยู่บ่อยๆ

ในระดับนโยบายต้องนั่งลงปรึกษาหารือกันอย่างจริงจัง เพื่อหาคำตอบให้ได้ว่าข้อบกพร่องในการแก้ไขปัญหานี้ ซึ่งทำให้สถานการณ์ในจังหวัดชายแดนภาคใต้ในวันนี้เลวร้ายและรุนแรงเพิ่มขึ้นมาอีก จนเกิดความล้มเหลวซ้ำแล้วซ้ำอีกจนกลายเป็นข้อบกพร่องที่สะสมนั้นมีอะไรบ้างที่ต้องแก้ไข

ถ้าจับต้นชนปลายไม่ถูกก็ลองนำข้อบกพร่อง 5 ประการ ที่สมควรได้รับการแก้ไขดังที่จะพูดให้ฟังต่อไปนี้มาพิจารณาก็แล้วกัน นั่นก็คือ

1. ขาดการเรียนรู้

2. ขาดความเป็นเอกภาพ

3. ขาดการบูรณาการ

4. ขาดการมีส่วนร่วม

5. ขาดความเข้าใจในเรื่องการก่อการร้าย

ทั้ง 5 ประการดังกล่าวแยกแยะได้ดังต่อไปนี้

1. ขาดการเรียนรู้

จากสภาพขาดการเรียนรู้ของเจ้าหน้าที่รัฐ ส่งผลกระทบอย่างใหญ่หลวงเป็นเบื้องต้น และจะมีผลกระทบต่อเนื่องไปข้างหน้าไม่สิ้นสุด ซึ่งเรื่องดังกล่าวนี้เป็นเพราะเจ้าหน้าที่ของรัฐในจังหวัดชายแดนภาคใต้ไม่ได้ถูกออกแบบมาเพื่อต่อสู้กับการก่อความไม่สงบไม่เคยเรียนรู้ในเรื่องการก่อการร้าย

ปัญหาในจังหวัดชายแดนภาคใต้ เป็นปัญหาเกิดขึ้นมานานแล้ว สะสมและหมักหมกจนปัญหาต่างๆผสมผสานกันเป็นปัญหาเชิงอุดมการณ์ เป็นปัญหาทางการเมืองการปกครอง เป็นปัญหาเศรษฐกิจ ความยากจน เป็นปัญหาสังคมจิตวิทยา นำมาซึ่งการเป็นพื้นฐานสำคัญของความขัดแย้งที่ตั้งอยู่บนความแตกต่าง และเชื่อมโยงมาจากภายนอก

การขาดการเรียนรู้ดังกล่าวของเจ้าหน้าที่รัฐ ทำให้มีความคิดไปกันคนละทาง ทหารทำอย่าง ตำรวจทำอย่าง พลเรือนทำอย่าง ต่างคนต่างทำ เจ้าหน้าที่รัฐในจังหวัดชายแดนภาคใต้มาจากหลายภาคของประเทศ มาจากภาคอีสานทำไปอย่างหนึ่ง มาจากภาคกลางก็ทำไปอีกอย่างหนึ่ง ทำให้โดยภาพรวมแล้วเหมือนทำงานไม่เป็น

2. ขาดความเป็นเอกภาพ

การทำงานใดๆนั้นถ้าขาดเอกภาพทางความคิดเสียอย่าง เอกภาพทางการปฏิบัติก็ไม่เกิด ล้วงลูกหรือรับคำสั่งกันลูกเดียว แล้วไปสั่งต่อเหมือนนายไปรษณีย์ แม่ทัพมีหน้าที่ขึ้น ฮ. ไปประชุม รับคำสั่งมาจน ฮ.เอียง ลงมาก็สั่งการต่อ ทำอย่างนี้ทุกวัน ลักษณะการทำงานอย่างนี้เป็นการทำงานระบบฝ่ายอำนวยการของทางทหาร

3. ขาดการบูรณาการ

จากการขาดความเป็นเอกภาพดังกล่าวข้างต้นทำให้ไม่สามารถบูรณาการการงานของทุกฝ่ายเข้ากันได้ การปรับเปลี่ยนหน่วยและการจัดการในพื้นที่เป็นไปค่อนข้างรวดเร็วเพื่อหวังสยบเหตุการณ์รุนแรง แต่ก็ไม่ได้ผล ใช้กำลังไม่คุ้มค่า ละเลยหลักการ อาจกล่าวได้ว่าเกิดการล้มเหลวตั้งแต่ระดับนโยบายถึงระดับปฏิบัติการ

4. ขาดการมีส่วนร่วม

การแก้ไขปัญหาแต่ล้มเหลวนั้น หลักการมีส่วนร่วมมีส่วนสำคัญเช่นเดียวกัน ซึ่งหลักการมีส่วนร่วมดังกล่าวนี้ได้แก่ การร่วมเรียนรู้ ร่วมคิดร่วมตัดสินใจร่วมกิจกรรม ร่วมปฏิบัติ ร่วมรับและแบ่งความรับผิดชอบ ร่วมคิดตามตรวจสอบ

5. ขาดความเข้าใจในเรื่องการก่อการร้าย

การมุ่งใช้กำลังทหาร ตำรวจเข้าจัดการกับการก่อความไม่สงบหรือการก่อการร้ายแต่เพียงอย่างเดียว โดยไม่คำนึงถึงการปฏิบัติทางด้านการเมืองควบคู่กันไปด้วยนั้น ผลสำเร็จไม่อาจเกิดขึ้นได้ง่ายๆ ตามต้องการเพราะทั้งสองสิ่งเป็นองค์ประกอบสำคัญของการก่อความไม่สงบหรือการก่อการร้ายในจังหวัดชายแดนภาคใต้

น.ต.ประสงค์ สุ่นศิริ