“เกิดที่ดี แล้วดี นั้นมีแน่

เกิดที่ดี แล้วแย่ ก็มีได้

เกิดที่แย่ แล้วดี มีถมไป

เกิดที่ไหน ก็ดีได้ ถ้าใฝ่ดี”

เป็นคำกลอนสอนใจที่เขียนไว้ที่วัดป่าบนภูเขาสูงทางภาคเหนือแห่งหนึ่ง ที่เคยนำมาลงในคอลัมน์นี้เมื่อไม่นานที่ผ่านมา วันนี้ขอนำมาลงให้ได้อ่านกันอีกครั้งหนึ่ง เพราะเป็นคำกลอนที่เหมาะกับภาวการณ์ของบ้านเมืองขณะนี้ ภายใต้การบริหารงานของคณะผู้บริหารประเทศที่เกิมาจากการรัฐประหาร

การเกิดมาของสรรพสิ่งทั้งหลายในโลกนี้ ไม่ว่ามนุษย์หรือสัตว์ล้วนแต่มีที่มาและที่ไปซึ่งไม่เหมือนกัน คติทางพระพุทธศาสนา เปรียบเทียบพฤติกรรมในการประพฤติปฏิบัติที่ไม่เหมือนกันไว้ว่า การกระทำดังกล่าวมีลักษณะ 5 อย่าง คือ

1. เป็นมนุษย์ก็จริง แต่มีพฤติกรรมเหมือนสัตว์นรก คือมีจิตใจโหดร้าย ชอบทำร้าย มนุษย์ประเภทนี้เรียกว่า มนุสสนิรโย

2. เป็นมนุษย์ก็จริง แต่มีพฤติกรรมเหมือนเปรต คือเป็นผู้หิวหรืออยากได้อยู่ตลอดเวลา เป็นคนโลภ คนงก วิ่งหาโน่นหานี่โดยไม่คำนึงถึงความถูกความผิด ชอบเอารัดเอาเปรียบคนอื่น มนุษย์ประเภทนี้เรียกว่า มนุสสเปโต

3.เป็นมนุษย์ก็จริง แต่มีพฤติกรรมเหมือนสัตว์เดรัจฉาน ไม่มีความละอายหรือเกรงกลัวเรื่องบาปกรรมใดๆ มนุษย์ประเภทนี้เรียกว่า มนุสสเดรัจฉาโน

4. เป็นมนุษย์ก็จริง แต่มีพฤติกรรมรู้จักรับผิดชอบชั่วดี รู้ว่าอะไรควรทำ อะไรไม่ควรทำสั่งสอนได้ มนุษย์ประเภทนี้เรียกว่า มนุสสมนุสโส

5. เป็นมนุษย์ก็จริง แต่มีพฤติกรรมเหมือนเทพ เหมือนเทวดา มีจิตใจงดงาม ทำแต่ในสิ่งที่ดี ทำแต่ในสิ่งที่ถูกต้อง มนุษย์ประเภทนี้เรียกว่า มนุสสเทโว

เป็นคติในทางพระพุทธศาสนาว่าด้วยลักษณะของมนุษย์

สอนให้รู้จักตัวเองในการประพฤติปฏิบัติตนในความเป็นมนุษย์ให้ถูกต้อง ว่าลักษณะอย่างใดเป็นลักษณะที่ตนควรเป็น ควรประพฤติปฏิบัติในลักษณะ 5 อย่าง ดังกล่าว

ขณะนี้บ้านเมืองของเรายังตกอยู่ในสภาพที่ยุ่งยากหลายอย่าง ส่วนใหญ่แล้วล้วนมีที่มาที่ไปจากคนที่มีพฤติกรรมในการกระทำในทางไม่ดี ไม่ถูกต้อง กับส่วนรวม ไม่ว่าผู้คนที่เกิดมาจากที่ดีๆ หรือเกิดมาจากที่ไม่ดี

ความตกต่ำทรุดโทรมของบ้านเมืองจะยังคงเดินหน้าต่อไปตราบเท่าที่คนประเภทนี้ยังคงอยู่ โดยเฉพาะคนที่ไม่ใฝ่ดี หรือคนที่เสพติดอำนาจ ไม่รู้จักอิ่มจักพอ

ที่มาที่ไปของการมีอำนาจหน้าที่ในการทำงาน หรือการบริหารบ้านเมือง หรือจะเรียกว่าที่เกิดในการได้มาของสิ่งดังกล่าวนั้น จะมาอย่างถูกต้องตามระบบ หรือตามกฎกติกาที่วางไว้ก็ตาม ไม่สำคัญเท่า “ความรู้จักใฝ่ดี” ที่ควรจะมีในตน อย่างคำกลอนสอนใจที่หยิบยกมากล่าวข้างต้นที่ว่า “เกิดที่ไหนก็ดีได้ ถ้าใฝ่ดี”

ความใฝ่ดีความรู้จักตัวเอง อะไรดีที่ควรทำ อะไรไม่ดี ไม่ควรทำ ถ้ารู้จักอย่างนี้ ไม่ว่าที่เกิดมาของตนจะเป็นอย่างไร ก็เป็นคนดีได้

การรู้จักใฝ่ดีจึงควรดูตัวเองเป็นอันดับแรก ว่าบกพร่องในเรื่องอะไรบ้าง แล้วก็จัดการแก้ไขให้ดีและถูกต้อง จะเรียกว่าปฏิรูปตัวเองก็ได้

ปฏิรูปจิตใจไม่ให้ต่ำทราม มีความสำนึกในผิดชอบชั่วดีของตนเอง ทำงานในหน้าที่ให้ถูกต้องตามที่ได้รับมอบหมาย แม้ที่เกิดมาของตนจะมาจากการรัฐประหาร โดยยึดอำนาจคนอื่นมาเป็นของตนก็ตาม บ้านเมืองโดยรวมก็คงจะหยุดยั้งความตกต่ำเสื่อมโทรมลงได้

ความทะยานอยากเพื่อตนและพวกพ้องต้องละให้ได้

บ้านเมืองต้องการเปลี่ยนแปลงให้ดีขึ้นจากความบอบช้ำเสียหายหลายอย่าง ถึงขั้นวิกฤติลึกๆหลายเรื่อง ไม่ใช่ใหญ่อยู่แล้วก็ยังใหญ่ให้มากต่อไปอีก หาทางอยู่ต่อให้ยาวนานด้วยการสร้างกฎกติกาขึ้นและบังคับใช้ เข้าลักษณะของคนไม่รู้จักอิ่ม ไม่รู้จักพอ

เหลือบตาดูคติทางพุทธศาสนาที่ยกมาให้ดูข้างต้น ในเรื่องพฤติกรรมของเปรต ที่ว่าเป็นมนุษย์ก็จริง แต่เป็นคนหิว คนอยากได้ตลอดเวลา เป็นคนงก คนโลภ วิ่งหาโน่นหานี่โดยไม่คำนึงถึงความถูกต้อง เอารัดเอาเปรียบคนอื่น ตัวเองหรือพวกตัวหาเสียงได้ แต่คนอื่นไม่ได้เพราะต้องรอปลดเงื่อนไขตรงนั้นตรงนี้ คนอย่างนี้มีพฤติกรรมเหมือนเปรต ถ้าเป็นคนก็เรียกว่า “มนุสสเปโต”

ระวังจะมีคนอื่นเรียกรัฐประหารครั้งนี้ ว่าเป็น “รัฐประหารสเปโต” ก็แล้วกัน

การปกครองบ้านเมืองด้วยอำนาจปืนนั้น ถ้ารู้จักมองตัวเองบ้าง และพรรคพวกบ้าง ว่าการปกครองบ้านเมืองขณะนี้ ตัวเองหรือพวกพ้องได้กระทำตน หรือประพฤติปฏิบัติตนอย่างไร ถูกต้องหรือไม่ถูกต้อง

หรือเสียงวิพากษ์วิจารณ์จากผู้คนทั้งหลายอย่างไร

นำมาแยกแยะ ไตร่ตรอง และแก้ไขให้ถูกต้อง

ถ้าทำได้ก็ไม่ผิดอะไรที่จะกล่าวว่า “เกิดที่ไหนก็ดีได้ ถ้าใฝ่ดี” นั่นเอง การได้อำนาจมาจากการรัฐประหาร ก็จะไม่ถูกผู้คนนำไปเรียกว่าเป็น “รัฐประหารสเปโต”

น.ต.ประสงค์ สุ่นศิริ