วันจันทร์ ที่ 7 กรกฎาคม พ.ศ. 2568
แนวหน้า
  • แนวหน้า
  • หน้าแรก
  • คอลัมน์
    • คอลัมน์วันนี้
    • คอลัมน์ออนไลน์
    • คอลัมน์การเมือง
    • คอลัมน์ลงมือสู้โกง
    • โลกธุรกิจ
    • ผู้หญิง
    • บันเทิง
    • Like สาระ
    • ดูทั้งหมด
  • ข่าวเด่น
  • พระราชสำนัก
  • การเมือง
  • โลกธุรกิจ
  • อาชญากรรม
  • กทม.
  • ในประเทศ
  • เกษตร
  • ต่างประเทศ
  • กีฬา
  • ผู้หญิง
  • บันเทิง
  • ยานยนต์
  • Like สาระ
หน้าแรก / คอลัมน์ / คอลัมน์ / ลงมือสู้โกง โดย...วสุพล ยอดเกตุ
ลงมือสู้โกง โดย...วสุพล ยอดเกตุ

ลงมือสู้โกง โดย...วสุพล ยอดเกตุ

วสุพล ยอดเกตุ
วันพุธ ที่ 19 ตุลาคม พ.ศ. 2565, 02.00 น.
รัฐนาฏกรรม : เมื่อรัฐเปรียบดั่งโรงละคร ประชากรเสมือนผู้ชม สู่ความรื่นรมย์แห่งผู้ปกครอง

ดูทั้งหมด

  •  

“โลกคือละคร ทุกตอนต้องแสดง ทุกคนทนไป อย่าอาลัย ยิ้มกันสู้ไปจะได้สบาย”

หลายๆ คนคงเคยได้ยินเนื้อเพลงนี้จากเพลง สุขกันเถอะเรา ขับร้องโดยสุนทราภรณ์ ซึ่งหากฟังเผินๆ แล้ว เนื้อเพลงข้างต้นอาจดูเหมือนประโยคที่ช่วยปลอบประโลมและให้กำลังใจแก่ผู้ฟังอย่างดี แต่หากลองมองผ่านบริบททางประวัติศาสตร์และรัฐพัฒนาการแล้ว เนื้อเพลงเหล่านี้อาจมีความหมายและจุดประสงค์ที่ต่างออกไปอย่างมาก โดยเพลงนี้ถูกประพันธ์ขึ้นราวปีพ.ศ. 2504 ซึ่งถือเป็นช่วงเวลาสำคัญในประวัติศาสตร์การเมือง “แบบไทยๆ” ที่มีรูปแบบของพัฒนาการที่น่าสนใจเป็นอย่างมาก ไม่ว่าจะเป็น รัฐเสนานุภาพ เผด็จการประชาธิปไตย หรือแม้กระทั่งทุนนิยมเหลื่อมล้ำ ซึ่งเป็นนิยามที่นักวิชาการนักวิจัย หรือผู้อยู่ในแวดวงการเมืองใช้อธิบายรูปแบบของรัฐพัฒนาการ “แบบไทยๆ” แต่อีกนิยามหนึ่งซึ่งได้รับความสนใจอย่างมากในช่วงนี้เนื่องจากเหตุการณ์ความรุนแรงที่เกิดขึ้นในประเทศไทยนั่นก็คือ“รัฐนาฏกรรม” หรือแนวคิดโรงละครแห่งรัฐ


รัฐนาฏกรรม (Theatre State หรือ Theatrical State) เป็นแนวคิดที่อยู่ในหนังสือ Negara : The Theatre state in Nineteenth-century Bali เขียนโดย Clifford Geertz นักมานุษยวิทยา ชาวอเมริกัน ที่ได้ให้คำจำกัดความและอธิบายรูปแบบทางการเมืองในบาหลีโบราณ ประเทศอินโดนีเซีย รวมไปถึงประเทศแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ซึ่งมีลักษณะรัฐที่เป็นไปในรูปแบบที่ใกล้เคียงกันภายใต้บริบทที่แตกต่างกันออกไป โดยศาสตราจารย์ ดร.นิธิ เอียวศรีวงศ์ ได้ให้คำอธิบายไว้ว่า “รัฐนาฏกรรม คือการแสดงของรัฐที่ก่อให้เกิดโลกภายนอกที่มนุษย์เราสัมผัสได้ เพื่อให้มีผลกระทบต่อโลกภายในหรือการรับรู้และความรู้สึกของประชาชน” กล่าวคือการแสดงของรัฐนั้นก่อให้เกิดแบบแผนหรือขนบธรรมเนียมปฏิบัติที่ฝังลึกไปถึงจิตใต้สำนึกของประชาชนให้มีความรู้สึกนึกคิดไปในรูปแบบเดียวกับที่รัฐ “กำลังแสดง” ให้เห็น อย่างไรก็ตามความหมายดังกล่าวเป็นเพียงภาพรวมของแนวคิดนี้ แต่ยังมีส่วนประกอบอีกหลายส่วนที่เราต้องรู้จักเพื่อเข้าใจความเป็นรัฐนาฏกรรม “แบบไทยๆ” ให้ได้อย่างแท้จริง

ความเป็นรัฐนาฏกรรมแบบไทยๆ นั้นมีส่วนประกอบที่สำคัญคือ 1. เจ้าของโรงละคร หรือผู้ปกครองที่มีอำนาจสูงสุด 2. ผู้กำกับ หรือขุนนางชนชั้นปกครองทั้งหลายที่ทำหน้าที่กำกับดูแลให้รัฐเป็นไปตามประสงค์ของผู้ปกครอง 3. ตัวแสดง หรือข้าราชการระดับต่างๆที่ต้องแสดงให้อยู่ในกรอบที่ชนชั้นปกครองวางไว้ และ 4. ผู้ชม หรือประชาชน คนทั่วไปที่ต้องรับชมการแสดงนี้ตั้งแต่ต้น บางส่วนอาจได้มีส่วนร่วมในการแสดง และบางส่วนอาจไม่ได้มีส่วนร่วม หากแต่เป็นส่วนสำคัญที่ขาดไปไม่ได้ เพราะการแสดงที่ขาดผู้ชม “ที่ดี” ย่อมไม่ประสบความสำเร็จ ซึ่งทั้ง 4 ส่วนนี้ต่างเชื่อมโยงกันอย่างเหนียวแน่นผ่าน “รัฐพิธี” ที่แฝงอยู่ในสังคมจนเข้าไปจิตใต้สำนึกของประชาชนจำนวนมากให้นึกคิดถึงรัฐพิธีโดยธรรมชาติ

ผมขอยกตัวอย่างให้เห็นภาพง่ายๆ อย่างการเดินทางไปทำงานในสถานที่ต่างๆ ของรัฐที่มักจะมีรูปแบบที่ซ้ำเดิมอยู่เสมอ คือการเดินทางด้วยรถหรู มีรถของผู้ช่วยหรือผู้ติดตามนำหน้าและห้อยท้าย การจัดตั้งสถานที่เพื่อรองรับเจ้าหน้าที่รัฐ
และการต้อนรับอย่างเต็มใจจากประชาชนที่เป็นทั้งตัวประกอบและผู้ชมที่สนับสนุนให้การกระทำในลักษณะนี้เป็นเรื่องปกติ ไม่ผิดแปลกหรือไม่ควร ซึ่งหากดูเพียงผิวเผิน อาจทำให้ประชาชนกลายเป็นผู้สนับสนุนและสร้างวัฒนธรรมเช่นนี้ให้สืบต่อไป แต่หากลองมองให้ลึกลงไปก็จะพบว่า การกระทำเช่นนี้ถูกสืบต่อมาอย่างช้านาน โดยผู้ปกครอง หรือผู้มีอำนาจสูงสุดเป็นคนกำหนดให้สิ่งนี้เกิดขึ้นผ่านการกำกับโดยชนชั้นปกครองที่ได้ประโยชน์จากการกระทำเช่นนี้ในหลายๆ ด้าน แล้วการมีผู้ควบคุมให้รัฐดำเนินไปโดยมีส่วนประกอบของโรงละครแห่งรัฐมันก็ “คงจะดี” ไม่ใช่หรอ

หลายคนคงได้เห็นหรือได้ยินเรื่องราวเหตุการณ์ความรุนแรงที่เกิดขึ้นในจังหวัดหนองบัวลำภู ที่ผ่านมาอันเป็นเหตุการณ์ที่สร้างความสะเทือนใจแก่ผู้คนจำนวนมากอย่างรุนแรง หากแต่รัฐยังคงดำเนินการให้เกิดโรงละครแห่งรัฐขึ้น โดยการสร้างรัฐพิธีเพื่อแสดงความเสียใจและมอบเงินให้แก่ญาติผู้เสียชีวิตหรือผู้ได้รับผลกระทบโดยตรงอื่นๆ ซึ่งถ้าผู้อ่านนั้นอาจจะรู้สึกได้ว่ามันเป็นสิ่งที่ดีแล้ว แต่การสร้างโรงละครเพียงเพื่อทำตาม “สิ่งที่ทำสืบต่อกันมา” ในสถานการณ์ที่ผู้ได้รับผลกระทบยังอยู่ในภาวะความเสียใจจากการสูญเสียคนที่รัก การพบเห็นเหตุการณ์อันโหดร้าย
หรือแม้กระทั่งความรู้สึกผิดหรือคับแค้นใจ และอื่นๆอีกนับไม่ถ้วนนั้นเป็นสิ่งที่สมควรแล้วหรือในฐานะผู้ปกครอง ภาพการแสดงในโรงละครแห่งรัฐที่ “ตัวประกอบ” หรือ “ผู้ชม” อย่างประชาชนต้องเข้าร่วมเป็นส่วนหนึ่งของการแสดงภายใต้ความรู้สึกอันหนักอึ้งภายในจิตใจซึ่งไม่สามารถอธิบายเป็นคำพูดได้ การแสดงในครั้งนี้จะยังถือว่าเป็นการแสดงที่ประสบความสำเร็จหรือสมควรอยู่หรือไม่ ผมเองก็ไม่อาจตอบแทนทุกคนได้เช่นกัน หากแต่ประสงค์ให้ทุกคนได้ลองมองภาพของพิธีการต่างๆ ในสังคมภายใต้แนวคิดรัฐนาฏกรรมที่อาจทำให้คุณได้มองเห็นเรื่องที่ “เคยชิน” เป็นเรื่องที่น่าสนใจและน่าศึกษาต่อไป

สุดท้ายนี้ หลายคนอาจจะสงสัยว่าทำไมผมถึงยกเนื้อเพลงข้างต้นมาเริ่มบทความนี้ เพียงแค่ผมอยากให้ทุกคนได้เห็นว่า แนวคิดรัฐนาฏกรรมหรือโรงละครแห่งรัฐนั้นถูกใช้เป็นเครื่องมือเพื่อจุดประสงค์ในด้านต่างๆ มาตั้งแต่อดีต ซึ่งค่อยๆ ฝังความคิดแห่งรัฐลงไปในจิตใต้สำนึกของเราจากรุ่นสู่รุ่น ซึ่งมันจะดีหรือไม่ดี ผมอาจไม่สามารถพูดมันได้เต็มปาก แต่หากพิจารณาหลักฐานอันเด่นชัดในช่วงเวลาที่ผ่านมาที่ผู้คนจำนวนมากต่างวิพากษ์วิจารณ์ประเพณีเช่นนี้ในแนวทางที่ต่างกันออกไป ในอนาคตอีกไม่นาน พวกเราก็อาจจะได้เห็นความเปลี่ยนแปลงอันเกิดจาก “ตัวประกอบ” ในโรงละครแห่งรัฐซึ่งกล้าที่จะลุกขึ้นยืนเดินออกจากโรงละคร หรือตะโกนเพื่อแสดงความคิดเห็นของตนต่อการแสดงที่รัฐทำมาอย่างช้านาน เพราะโลกอาจไม่ใช่ละครที่ทุกคนจะต้องแสดง และฝืนทนยิ้มในโรงละครที่ตนไม่ได้ต้องการ

วสุพล ยอดเกตุ HAND Social Enterprises

เงื่อนไขการแสดงความคิดเห็น ซ่อน

โปรดอ่านก่อนแสดงความคิดเห็น

1.กรุณาใช้ถ้อยคำที่ สุภาพ เหมาะสม ไม่ใช้ ถ้อยคำหยาบคาย ดูหมิ่น ส่อเสียด ให้ร้ายผู้อื่น สร้างความแตกแยกในสังคม งดการใช้ถ้อยคำที่ดูหมิ่นหรือยุยงให้เกลียดชังสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์

2.หากพบข้อความที่ไม่เหมาะสม สามารถแจ้งได้ที่อีเมล์ online@naewna.com โดยทีมงานและผู้จัดทำเว็บไซด์ www.naewna.com ขอสงวนสิทธิ์ในการลบความคิดเห็นที่พิจารณาแล้วว่าไม่เหมาะสม โดยไม่ต้องชี้แจงเหตุผลใดๆ ทุกกรณี

3.ขอบเขตความรับผิดชอบของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ อยู่ที่เนื้อหาข่าวสารที่นำเสนอเท่านั้น หากมีข้อความหรือความคิดเห็นใดที่ขัดต่อข้อ 1 ถือว่าเป็นกระทำนอกเหนือเจตนาของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ และไม่เป็นเหตุอันต้องรับผิดทางกฎหมายในทุกกรณี

  •  
  • Breaking News
  • ข่าวยอดนิยม
  • คอลัมน์ฮิต
10:18 น. ล้วงย่ามพระ!‘สุชาติ’เล็งตั้ง‘ธนาคารพุทธศาสนา’ ดูแลทรัพย์สิน-แยกเงิน‘สงฆ์-วัด’
10:15 น. วิเคราะห์เจาะลึกผู้ว่าฯ ธปท. คนใหม่ 'ดร.รุ่ง' หรือ 'วิทัย' ใครเหมาะคุมเสถียรภาพเศรษฐกิจ?
10:05 น. ภูมิธรรม รับฟัง ‘เลขาฯกฤษฎีกา’ แนะ ครม. รักษาการนายกฯยุบสภาไม่ได้ บอกความเห็น ‘วิษณุ’ ก็ต้องฟัง
10:04 น. รุกฆาต! ดันนิรโทษกรรมสุดซอย ส้มแดงดีลลับ ปล่อยผี 'คดีทุจริต-ม.112คดีอาญาร้ายแรง'
09:42 น. 'ภูมิธรรม'บ่ายเบี่ยง! บอกไม่ทราบชงถอนร่างเอนเตอร์เทนเมนต์ฯ พรุ่งนี้หรือไม่
ดูทั้งหมด
ปิดตำนาน156ปี! 'กษัตริย์ชาร์ลส์'ประกาศปลดระวาง'รถไฟหลวง' สมาชิกราชวงศ์ไปใช้รถไฟปกติแทน
หมอดังเผยเคยไม่เข้าใจ 'เจ้าฟ้าจุฬาภรณ์' ทรงงานแม้พระอาการประชวร ก่อนป่วยมะเร็งเองจึงซึ้งพระทัย
บิ๊กเนม'ปชป.'ร่วมวงเพียบ!! 'คุณหญิงกัลยา'ตั้ง'พรรคไทยก้าวใหม่' พร้อมตั้ง'สุชัชวีร์'นั่งหัวหน้าฯ
'เท้ง'แย่แล้ว!! เจอขบวนรถทัวร์แห่คอมเมนต์แจกพยัญชนะไทยฉ่ำ!!
ชวนให้คิด! 'หมอพรทิพย์'โพสต์ 'นายกฯตระกูลชิน'กับระบบการเมืองไทย
ดูทั้งหมด
นักการเมิอง มนุษย์ประเภทไหน
ทางออกที่ไม่มีใครได้อะไรเต็ม 100% แต่ประเทศชาติไม่ตกหุบเหววิกฤต
บุคคลแนวหน้า : 7 กรกฎาคม 2568
บทบรรณาธิการ 7 กรกฎาคม 2568
งกครองโลก (2)
ดูทั้งหมด

เรื่องอื่นๆ ที่น่าสนใจ

ภูมิธรรม รับฟัง ‘เลขาฯกฤษฎีกา’ แนะ ครม. รักษาการนายกฯยุบสภาไม่ได้ บอกความเห็น ‘วิษณุ’ ก็ต้องฟัง

'ภูมิธรรม'บ่ายเบี่ยง! บอกไม่ทราบชงถอนร่างเอนเตอร์เทนเมนต์ฯ พรุ่งนี้หรือไม่

ญี่ปุ่นช็อก! คุณหมอ-นักธุรกิจหนุ่มวัย29ดับกะทันหัน ชาวเน็ตขุดโพสต์เก่าพบนอนวันละ3ชม.

'ภูมิธรรม'ย้อนถาม 'ปชน.' แน่ใจแล้วหรือ จับมือ'ภท.'ดัน'อนุทิน'นั่งนายกฯชั่วคราว

'ปราสาทตาควาย'คนตรึม! นทท.ไทยเตือน'ชายพิการ'ระวังลื่นล้ม เจอฟาดกลับ'ล้มก็ล้มบนแผ่นดินเขมร'

'พี่คนดี'ร่ายกลอนสับแหลก! คนไล่'แพ'ไม่ใช่แค่หน้าเก่า 'ด้อมส้ม-หลายคนที่เคยเลือก'เขาก็ไม่เอาแล้ว

  • Breaking News
  • ล้วงย่ามพระ!‘สุชาติ’เล็งตั้ง‘ธนาคารพุทธศาสนา’ ดูแลทรัพย์สิน-แยกเงิน‘สงฆ์-วัด’ ล้วงย่ามพระ!‘สุชาติ’เล็งตั้ง‘ธนาคารพุทธศาสนา’ ดูแลทรัพย์สิน-แยกเงิน‘สงฆ์-วัด’
  • วิเคราะห์เจาะลึกผู้ว่าฯ ธปท. คนใหม่ \'ดร.รุ่ง\' หรือ \'วิทัย\' ใครเหมาะคุมเสถียรภาพเศรษฐกิจ? วิเคราะห์เจาะลึกผู้ว่าฯ ธปท. คนใหม่ 'ดร.รุ่ง' หรือ 'วิทัย' ใครเหมาะคุมเสถียรภาพเศรษฐกิจ?
  • ภูมิธรรม รับฟัง ‘เลขาฯกฤษฎีกา’ แนะ ครม. รักษาการนายกฯยุบสภาไม่ได้ บอกความเห็น ‘วิษณุ’ ก็ต้องฟัง ภูมิธรรม รับฟัง ‘เลขาฯกฤษฎีกา’ แนะ ครม. รักษาการนายกฯยุบสภาไม่ได้ บอกความเห็น ‘วิษณุ’ ก็ต้องฟัง
  • รุกฆาต! ดันนิรโทษกรรมสุดซอย ส้มแดงดีลลับ ปล่อยผี \'คดีทุจริต-ม.112คดีอาญาร้ายแรง\' รุกฆาต! ดันนิรโทษกรรมสุดซอย ส้มแดงดีลลับ ปล่อยผี 'คดีทุจริต-ม.112คดีอาญาร้ายแรง'
  • \'ภูมิธรรม\'บ่ายเบี่ยง! บอกไม่ทราบชงถอนร่างเอนเตอร์เทนเมนต์ฯ พรุ่งนี้หรือไม่ 'ภูมิธรรม'บ่ายเบี่ยง! บอกไม่ทราบชงถอนร่างเอนเตอร์เทนเมนต์ฯ พรุ่งนี้หรือไม่
ดูทั้งหมด

คอลัมน์ที่เกี่ยวข้อง

ถ้าเราเท่าเทียม เราจะเท่าทัน : เพราะเรื่องเพศมีผลต่อคอร์รัปชัน

ถ้าเราเท่าเทียม เราจะเท่าทัน : เพราะเรื่องเพศมีผลต่อคอร์รัปชัน

21 มิ.ย. 2566

รัฐนาฏกรรม : เมื่อรัฐเปรียบดั่งโรงละคร ประชากรเสมือนผู้ชม สู่ความรื่นรมย์แห่งผู้ปกครอง

รัฐนาฏกรรม : เมื่อรัฐเปรียบดั่งโรงละคร ประชากรเสมือนผู้ชม สู่ความรื่นรมย์แห่งผู้ปกครอง

19 ต.ค. 2565

Back to Top

ผู้ดูแลเว็บไซต์ www.naewna.com
webmaster นายปรเมษฐ์ ภู่โต
ดูแลรับผิดชอบข่าว/ภาพ/โฆษณา/ข้อมูลอื่นๆที่เกี่ยวข้องกับเว็บไซต์
กรรมการบริษัทฯ, กรรมการผู้มีอำนาจ ไม่มีส่วนเกี่ยวข้องกับการนำเสนอข่าว/ภาพ/ข้อมูลใดๆในเว็บไซต์ทั้งสิ้น

Social Media

  • หน้าแรก |
  • เกี่ยวกับแนวหน้า |
  • โฆษณากับเรา |
  • ร่วมงานกับเรา |
  • ติดต่อแนวหน้า |
  • นโยบายข้อตกลง
Copyright © 2025 Naewna.com All right reserved