ลักษณะของปลาที่เริ่มมีอาการป่วยหรือผิดปกติ มักมีอาการดังนี้

1.ด้านกายภาพ จะสังเกตเห็นว่าปลาจะตัวผอม ท้องยุบ สันหลังแฟบแบน ครีบลู่หรือกางสลับลู่ อาจมีการฉีกแหว่งหรือกร่อน หรือมีลักษณะของการตกเลือด มีจ้ำเลือดที่ลำตัว ท้องบวมโตซึ่งบริเวณที่เป็นกระเพาะอาหารหรือถุงลม

2.ดวงตา ตาขุ่น กระจกตาโปน เลนส์ตาที่ควรจะดำมันกลายเป็นฝ้า

3.เกล็ดและผิวหนัง ปลาจำพวกที่มีเกล็ด จะพบว่าเกล็ดขาดความเงางาม ด้าน มีจุดกระสีดำขึ้นกระจายมีจุดขาวขึ้นกระจาย ผิวหนังถูกปกคลุมด้วยเมือกขาวขุ่น(ดูคล้ายๆ ปลาส้มแสนอร่อยที่เป็นอาหารของคนเรา)อาจมีจุดหรือจ้ำสีแดงอันเกิดจากพยาธิภายนอก

4.สีสันของลำตัว สีสันลวดลายซีดหาย เลอะเลือน จากแต่เดิมที่เคยขึ้นชัดเจน สดและคม

5.การว่ายน้ำ เป็นไปในแบบไร้ทิศทาง สะเปะสะปะหรือพยายามว่ายไปหลบซุกตามมุมตู้ บางตัวอาจนอนนิ่งอยู่กับที่เป็นเวลานานๆ ระบบประสาทสัมผัสขาดความว่องไว เซื่องและเชื่องช้าลง แต่บางตัวก็อาจเกิดอาการตื่นตัวรุนแรงผิดปกติ โดยเฉพาะปลาที่มีพยาธิภายนอกจะว่ายกระสับกระส่าย คอยเอาตัวไถลตามพื้นตู้หรือสันก้อนหิน ขอนไม้ อยู่ถี่ๆ เนื่องจากระคายเคืองผิวหนัง (คัน) และเพื่อพยายามกำจัดพยาธิออกจากผิวหนัง ส่วนปลาที่มีปัญหาการติดเชื้อภายในระบบทางเดินอาหารจะว่ายหัวทิ่มหรือหงายท้อง

6. การหายใจ หายใจผิดปกติ ฝาปิดเหงือกทำงานหนัก กระพือเร็ว บางทีจะมีการหยุดชะงักเป็นพักๆ เหมือนเกิดอาการช็อก

@ เมื่อสังเกตเห็นอาการผิดปกติเหล่านี้แล้วเจ้าของควรทำอย่างไร?

อาการผิดปกติดังที่ได้กล่าวมาแล้วนั้น ฟันธงได้เลยครับว่า ปลาสวยงามป่วยเป็นโรคแน่ๆ เพียงแต่จะเป็นโรคอะไร ก็คงต้องว่ากันต่อไปในภายหลัง สิ่งที่ท่านต้องจัดการก่อนอื่นเลย คือนำปลาป่วยออกมาปฐมพยาบาลเสียก่อน

เราจะต้องยึดหลักว่า “ยิ่งรู้เร็ว แยกเร็ว รักษาเร็วปลาก็จะมีเปอร์เซ็นต์การรอดสูง” หากเราชะล่าใจ ปล่อยเวลาให้เนิ่นไปอีก บางทีแค่ชั่วโมงสองชั่วโมงปลาก็อยู่รอให้เรารักษาไม่ไหวเสียแล้วครับ

ขอขอบคุณข้อมูลดีๆ จาก “หน่วยวิจัยโรคติดเชื้อของปลา”(Fish infectious diseases ResearchUnit) คณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

สัปดาห์หน้า เรามาคุยกันถึงวิธีการแยกปลาที่ป่วยออกมาเพื่อเตรียมปฐมพยาบาลกันครับ

ผู้ช่วยศาสตราจารย์ นายสัตวแพทย์ ดร.ทิลดิสร์ รุ่งเรืองกิจไกร

ฝ่ายประชาสัมพันธ์และส่งเสริมภาพลักษณ์องค์กร

คณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย