ในการเลี้ยงสัตว์เลี้ยง เจ้าของทุกท่านคงทราบดีว่า เนื่องจากสัญชาตญาณการเป็นผู้ล่าของน้องนั้น อาจทำให้เกิดการต่อสู้ระหว่างสัตว์เลี้ยงของท่านกับสัตว์ตัวอื่นหรือสัตว์ชนิดอื่น ซึ่งอาจเป็นสัตว์มีพิษและอันตรายต่างๆ เช่น คางคก ตะขาบ และงู โดยเฉพาะงูซึ่งเป็นสัตว์ที่สามารถพบพบได้ค่อนข้างบ่อยในประเทศไทยทุกภูมิภาค โดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วงที่ฝนตกเป็นระยะแบบนี้ ดังนั้นสัตว์เลี้ยงของท่านจึงมีโอกาสที่ถูกงูกัดได้ 

เมื่อสัตว์เลี้ยงของเราถูกงูกัด ไม่ว่าจะเป็นงูที่มีหรือไม่มีพิษก็ตาม เรามีวิธีการดูแลเบื้องต้นอย่างไรวันนี้ผมมีข้อมูลจาก สพ.ญ.ลักษิกา กีรติวิทยานันท์ แผนกฉุกเฉินและสัตว์ป่วยวิกฤต โรงพยาบาลสัตว์เล็ก คณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาฯ มาฝากครับ

เมื่อพบเห็นหรือสงสัยว่าสัตว์เลี้ยงของเราถูกงูกัด สิ่งที่ควรทำมีดังนี้

1. แยกสัตว์เลี้ยงออกจากงูให้เร็วที่สุด

2. ถ่ายภาพงู หรือนำงูไปให้สัตวแพทย์ดูด้วย (หากเป็นไปได้) เพื่อให้สัตวแพทย์ได้ทราบว่า เป็นงูที่มีพิษหรือไม่ และหากเป็นงูพิษ เป็นพิษที่ออกฤทธิ์ต่อระบบใด เพื่อทำการรักษาได้แม่นยำมากขึ้น

3. พาสัตว์เลี้ยงไปพบสัตวแพทย์ทันทีหรือเร็วที่สุด อาจล้างแผลบริเวณที่โดนกัดด้วยน้ำเกลือเบื้องต้นก่อนได้ แต่ไม่ต้องขันชะเนาะบริเวณเหนือบาดแผล

เหตุผลใด ที่ควรพาสัตว์เลี้ยงของท่านมาพบสัตวแพทย์ แม้ว่าจะเป็นงูไม่มีพิษก็ตาม 

เนื่องจากบริเวณเขี้ยวงูมีความสกปรก และมีเชื้อโรคอยู่มาก  จึงมีความจำเป็นที่จะต้องทำความสะอาดแผล ให้ยาฆ่าเชื้อ และยารักษาอื่นตามความเหมาะสม

นอกจากนั้น การนำงูหรือถ่ายภาพมาให้สัตวแพทย์มีความจำเป็นเป็นอย่างไร 

หากเป็นงูพิษ พิษแต่ละชนิดก็ส่งผลต่อระบบร่างกายได้แตกต่างกัน หากทราบว่าเป็นงูชนิดใด ก็จะสามารถให้เซรุ่มต้านพิษงูได้ตรงตามระบบได้ทันท่วงที 

งูพิษสามารถแบ่งได้ออกเป็นกี่ประเภท

งูพิษที่สามารถพบได้บ่อย และส่งผลรุนแรงต่อสัตว์เลี้ยงโดยอาจถึงชีวิตได้นั้นสามารถแบ่งคร่าวๆ ได้ 3 กลุ่มหลัก ได้แก่

1. พิษต่อระบบโลหิต เช่น งูเขียวหางไหม้ งูกะปะ งูแมวเซา

2. พิษต่อระบบประสาท เช่น งูเห่า งูจงอาง งูสามเหลี่ยม งูทับสมิงคลา

3. พิษต่อกล้ามเนื้อ เช่น งูทะเล

เซรุ่มต้านพิษงูในสัตว์เป็นชนิดเดียวกับของคนหรือไม่ 

เซรุ่มต้านพิษงูที่ใช้ในสัตว์เลี้ยง เป็นเซรุ่มชนิดเดียวกับที่ใช้ในคน ซึ่งมักจะมีแยกเป็นเซรุ่มต้านพิษสำหรับงูแต่ละชนิด และเซรุ่มต้านพิษรวมของระบบต่าง ๆ ในปัจจุบันสถานพยาบาลหลายแห่งก็ได้มีการสำรองเซรุ่มต้านพิษงูไว้สำหรับการให้ในกรณีฉุกเฉิน

อย่างที่ได้กล่าวมาแล้วข้างต้น ถึงพิษงูที่อาจส่งผลถึงชีวิตและแผลโดนกัดที่ควรจะต้องทำความสะอาด และได้รับยาฆ่าเชื้อที่เหมาะสม หากสัตว์เลี้ยงของท่านถูกหรือสงสัยว่าโดนงูกัด จึงควรพาไปพบสัตวแพทย์ทันทีเพื่อความปลอดภัยของสัตว์เลี้ยงและความสบายใจของผู้เลี้ยงนะครับ

หมอโอห์ม

ผู้ช่วยศาสตราจารย์ นายสัตวแพทย์ ดร.ทิลดิสร์ รุ่งเรืองกิจไกร

ภาควิชากายวิภาคศาสตร์ และฝ่ายประชาสัมพันธ์และภาพลักษณ์องค์กร

คณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย