ประชาชนจำนวนไม่น้อยที่คิดว่าการมีรัฐธรรมนูญ คือ ประชาธิปไตย หรือคิดว่าการเลือกตั้งผู้แทนราษฎร คือ ประชาธิปไตย หรือการปกครองระบอบประชาธิปไตยประชาชนมีอิสระเสรีเต็มที่จะทำอะไรก็ได้ ทั้งนี้เพราะหลักการปกครองระบอบประชาธิปไตยนั้น กล่าวได้ว่า เป็นการปกครองของประชาชน โดยประชาชน และเพื่อประชาชน จึงทำให้ประชาชนอาจเข้าใจว่าการมีรัฐธรรมนูญ มีการเลือกตั้ง มีอิสระเสรี เป็นการปกครองระบอบประชาธิปไตยซึ่งความเป็นจริงแล้วยังไม่อาจตัดสินได้ว่าประเทศมีการปกครองแบบประชาธิปไตย เพราะคำว่า “ประชาธิปไตย” หมายถึง การปกครองที่มีจุดหมายเพื่อประชาชนส่วนใหญ่ของประเทศ การปกครองระบอบนี้เป็นการปกครองเพื่อให้ประชาชนจำนวนมากที่สุดได้รับความสุขมากที่สุด ฉะนั้น การมีรัฐธรรมนูญมีการเลือกตั้งจึงเป็นแค่เพียงวิธีการที่จะนำไปสู่การปกครองระบอบประชาธิปไตยเท่านั้น เพราะการปกครองระบอบประชาธิปไตยจะต้องเป็นการปกครองโดยรัฐบาลที่ได้รับความยินยอมจากประชาชน และปกครองเพื่อผลประโยชน์ประชาชนส่วนใหญ่ของประเทศอย่างแท้จริง

สำหรับประเทศไทยนั้น จะเป็นประชาธิปไตยในทางปฏิบัติได้จะต้องทำให้ประชาชนรู้จักสิทธิและหน้าที่ของตน มีความรับผิดชอบต่อตัวเอง ต่อครอบครัว ต่อสังคม และต่อประเทศชาติพร้อมๆ กัน ประชาชนจะต้องเรียนรู้และรับรู้ถึงสิทธิและหน้าที่ของบุคคลอื่นด้วยเพื่อให้รู้ว่าสมาชิกแต่ละคนในสังคมมีหน้าที่ต่างกัน แต่มีจุดหมายร่วมกัน คือ ความเจริญของประเทศชาติและความผาสุกของประชาชนทั้งมวล ถ้าประชาชนทุกคนเรียนรู้ถึงสิทธิเสรีภาพและหน้าที่ทั้งของตนและของผู้อื่นแล้ว หน้าที่ต่อไป คือ ต้องไม่ล่วงเกินสิทธิและหน้าที่ของผู้อื่นด้วย การปกครองที่ประชาชนไม่เคารพในสิทธิและหน้าที่ของผู้อื่นนั้น ไม่ใช่การปกครองระบอบประชาธิปไตย แต่เป็นการปกครองที่ทำให้ไม่สามารถนำประเทศชาติไปสู่ความเจริญรุ่งเรืองได้ ฉะนั้นในการปกครองระบอบประชาธิปไตย จึงต้องมีกติกาที่จำกัดสิทธิเสรีภาพของแต่ละบุคคลบ้าง เพื่อทำให้สังคมสงบเรียบร้อยและเพื่อความเจริญก้าวหน้าของประเทศ

หลักการพื้นฐานของการปกครองระบอบประชาธิปไตย ได้แก่ การทำให้ประชาชนเข้าใจการปกครองระบอบประชาธิปไตยและยอมรับการปกครองระบอบนี้ และจะนำไปใช้ในชีวิตประจำวันนั้น จะต้องเข้าใจและยอมรับแนวคิดที่เป็นหลักเบื้องต้นของประชาธิปไตยก่อน ได้แก่

1.ความเสมอภาคและเสรีภาพ ความเสมอภาค หมายถึง ความเท่าเทียมกันในสังคม แต่ไม่ได้หมายถึงความเท่าเทียมกันในทรัพย์สิน หรือยศศักดิ์ แต่หมายถึงความเท่าเทียมกันในความเป็นมนุษย์ และในฐานะที่เป็นสมาชิกของสังคม ไม่มีใครมีสิทธิเป็นเจ้าของสังคมมากกว่าคนอื่น ประชาชนทุกคนมีสิทธิและเสรีภาพของตนภายใต้ขอบเขตของกฎหมาย

2.รู้จักสิทธิและหน้าที่ของตนเอง การปกครองระบอบประชาธิปไตยนั้นการรู้จักสิทธิและหน้าที่เป็นสิ่งสำคัญที่สุด สิทธิและหน้าที่เป็นของคู่กัน ทุกคนต้องมีทั้งสองอย่างโดยไม่ก้าวก่ายสิทธิและหน้าที่ของกันและกัน นั่นคือการปกครองระบอบประชาธิปไตย

3.ยอมรับเสียงข้างมากที่บริสุทธิ์และคุ้มครองสิทธิของเสียงข้างน้อยในทุกสังคมย่อมมีความขัดแย้งกันแต่ความขัดแย้งจะระงับได้ด้วยกฎติกาแต่ถ้าไม่มีก็ตกลงกันด้วยใช้เสียงข้างมาก โดยเฉพาะในกิจการของส่วนรวม

4.สิทธิขั้นมูลฐานของประชาชน ปกติสิทธิเสรีภาพของประชาชนอาจถูกจำกัดโดยกฎหมาย ยกเว้นสิทธิขั้นมูลฐานซึ่งส่วนใหญ่เป็นสิทธิส่วนบุคคล

5.รัฐบาลกับประชาชน การปกครองระบอบประชาธิปไตย คือ การปกครองโดยรับความยินยอมจากประชาน แต่ต้องปกครองเพื่อประโยชน์สุขของประชาชน ความสัมพันธ์ระหว่างรัฐบาลกับประชาชน ได้แก่ ประชาชนเลือกรัฐบาล ส่วนรัฐบาลต้องรับผิดชอบต่อประชาชน รัฐบาลที่ดี คือ รัฐบาลที่รับผิดชอบต่อประชาชน รับผิดชอบต่อความผาสุกซึ่งดูได้จากนโยบายและผลงาน ตลอดจนความพยายามแก้ไขปัญหาของประเทศ ถ้ามีอุปสรรคต้องชี้แจงให้ประชาชนทราบ ต้องรักษาผลประโยชน์ของคนส่วนใหญ่มากกว่าส่วนน้อย รัฐบาลต้องปกครองโดยหลักนิติรัฐ จะทำตามอำเภอใจไม่ได้ การปกครองโดยใช้กฎหมายย่อมเป็นหลักประกันว่ารัฐบาลจะกดขี่ข่มเหงประชาชนไม่ได้ ในเวลาเดียวกันรัฐบาลต้องบังคับใช้กฎหมายกับคนทุกคนโดยเท่าเทียมกัน ใครทำผิดต้องถูกลงโทษตามกฎหมายโดยไม่มีข้อยกเว้น

กล่าวโดยสรุปได้ว่า ไม่มีอภิสิทธิ์ชนในสังคมประชาธิปไตย ถ้ามีสังคมนั้นไม่ใช่สังคมประชาธิปไตย แต่เป็นสังคมอภิชนาธิปไตย หรือสังคมอำมาตยาธิปไตย