กลางฤดูฝนปีนี้ก็เหมือนกับทุกปี ย่อมมีฝนห่าใหญ่ ย่อมมีพายุใหญ่เป็นธรรมดา และก็เหมือนกับทุกปีคือเมื่อมีฝนตกห่าใหญ่พายุใหญ่ประดังเข้ามาแล้วก็จะเกิดภัยพิบัติใหญ่หลวงขึ้นในพื้นที่ที่เกี่ยวข้อง บ้านเรือนราษฎรพังพินาศวายวอด ไร่นาสาโท ทรัพย์สินเสียหายยับเยิน

สภาพบ้านเมืองหลังเพิ่งผ่านภัยแล้งมาหยกๆ ชนิดที่แม่น้ำทุกสาย แหล่งน้ำทุกแห่งแห้งขอด ขนาดแม่น้ำสายหลักของประเทศทั้งในภาคเหนือและภาคอีสานก็แห้งขอดถึงท้องน้ำ ถึงขนาดเดินข้ามหรือใช้รถวิ่งก็ได้

หลายพื้นที่ลูกเด็กเล็กๆ ลงไปเตะตะกร้อหรือเล่นกันตามประสาเด็กในพื้นที่ซึ่งปกติเป็นท้องน้ำ อันเป็นเรื่องที่ไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อนเลย ซึ่งล้วนพิสูจน์ให้เห็นว่าบรรดาเงินงบประมาณทั้งหลายและมาตรการทั้งปวง ตลอดจนวิธีคิดทั้งหมดในการแก้ไขปัญหาภัยแล้งและน้ำท่วมล้มเหลว

ในแต่ละปีมีการทุ่มเทงบประมาณนับแสนล้านบาท ภายใต้ข้ออ้างแก้ไขปัญหาการขาดแคลนน้ำ ซึ่งส่วนใหญ่ทุ่มไปในการสร้างบ่อบาดาลหรือสร้างบ่อน้ำเพื่อให้มีน้ำกินน้ำใช้และทั้งหมดนี้ก็ไม่ได้มีผลใดๆ ต่อการแก้ไขปัญหาภัยแล้งเลย โดยเฉพาะพิบัติอันเกิดแก่ภาคเกษตรทั่วประเทศ เพราะเมื่อมีภัยแล้งเกิดขึ้น พืชผลย่อมเสียหาย พืชพันธุ์ธัญญาหารต่างๆ ที่เพาะปลูกไว้นานนับสิบปีก็พากันตายวายวอดสิ้น

ความเสียหายในภาคเกษตรส่วนนี้แต่ละปีก็นับแสนล้านเช่นเดียวกัน ซึ่งต้องถือว่าเป็นปัญหาใหญ่หลวงที่เป็นต้นเหตุความยากจนอย่างหนึ่งของพี่น้องประชาชนในภาคเกษตร

และในแต่ละปีที่มีอุทกภัยก็จะเกิดความเสียหายใหญ่หลวงหลายแสนล้านบาททุกปี ไร่นาสาโท บ้านเรือน ทรัพย์สินและกิจการของราษฎรถูกอุทกภัยไหลบ่าท่วมทับจนพินาศวายวอด ต้องช่วยเหลือเกื้อกูลกันตามกำลังของราษฎร ที่แม้ยากจนยากไร้ก็สู้มีน้ำใจเรี่ยไรเงินเพื่อช่วยเหลือเพื่อนร่วมชาติ

แต่ละปีก็ร้อนถึงพระเจ้าอยู่หัวที่ต้องทรงทุ่มเทพระราชทานความช่วยเหลือแก่ราษฎรทั่วประเทศ เกิดเหตุเภทภัยที่ไหน ราษฎรเดือดเนื้อร้อนใจที่ไหน พระบารมีก็แผ่ไปทำไทยให้ร่มเย็นเสมอมา

จึงเป็นการสำคัญอันควรที่ผู้มีหน้าที่รับผิดชอบจะได้ตั้งใจสนองพระเดชพระคุณ ทำนุบำรุงประเทศชาติและราษฎรไม่ให้เดือดร้อนซ้ำแล้วซ้ำเล่า และแก้ไขภัยพิบัติทั้งหลายให้เสร็จสิ้นไปเสียทีหนึ่ง

ดังนี้ย่อมหมายความว่ากระบวนทัศน์ กระบวนคิด มาตรการ และวิธีการทั้งหลายที่ได้กระทำมาในการแก้ไขปัญหาภัยแล้งและน้ำท่วม โดยเฉพาะบรรดาทุกโครงการที่ตั้งไว้ในงบประมาณแผ่นดินนั้นยังไม่บังเกิดผลที่เป็นประโยชน์แก่อาณาประชาราษฎร จะเรียกว่าสูญเสียเงินและเวลาไปเปล่าๆ ก็ได้

และที่น่าเจ็บใจของชาวไทยทั้งประเทศก็คือในขณะที่ไม่ได้แก้ปัญหา ปวงประชาเดือดร้อนทุกหย่อมหญ้านั้น บรรดาเงินงบประมาณที่ลงไปกลับถูกโกงกินฉ้อฉลเอาไปเป็นผลประโยชน์ส่วนตัวอย่างหน้าตาเฉย โกงบ้านกินเมืองแล้วก็ยังเชิดหน้าลอยนวล วันๆ พร่ำแต่เรื่องช่วยเหลือประชาชนจนน่ารำคาญ

ถึงเวลาหรือยังที่จะต้องแก้ไขปัญหาภัยพิบัติเหล่านี้ให้เสร็จสิ้นไปเสียที หรือว่าจะต้องรอว่าสักวันหนึ่งเมื่อประชาชนเป็นใหญ่ในแผ่นดินแล้วจะผลักภาระนี้ไปให้รัฐบาลของประชาชนดูแลแก้ไข?

เพื่อประโยชน์แห่งการตั้งสติและตั้งความคิดเสียใหม่ในการแก้ไขปัญหาภัยแล้งและน้ำท่วมของประเทศไทย จำเป็นที่จะต้องทำความเข้าใจในแนวทางเพื่อแก้ไขปัญหาใหญ่ของชาติดังต่อไปนี้

ประการแรก จะต้องตั้งความเห็นให้ถูกต้องว่ากระบวนทัศน์ กระบวนคิด และมาตรการ ตลอดจนวิธีทำงานที่ผ่านมานั้นไม่ได้ผล ถึงดั้นด้นเดินหน้าต่อไปก็มีแต่จะเกิดความเสียหายทั้งด้านงบประมาณและความเสียหายของประเทศชาติและราษฎร เว้นแต่จะมีเถยจิตคิดโกงบ้านกินเมืองจึงต้องกระทำการที่ไม่ได้ผลนั้นต่อไป

ประการที่สอง เมื่อละกระบวนทัศน์ กระบวนคิด และมาตรการผิดๆ ทั้งปวงแล้วก็ต้องตั้งความเห็นให้ถูกต้องต่อไปว่า อันการแก้ปัญหาภัยแล้งและน้ำท่วมนั้นแท้จริงแล้วก็คือปัญหาเดียวกัน การแก้ปัญหานี้จะบังเกิดผลสองอย่าง คือ แก้ได้ทั้งปัญหาภัยแล้งและปัญหาน้ำท่วม ผิดไปจากนี้แล้วก็จะเป็นเรื่องเหลวไหลทั้งสิ้น

ประการที่สาม จะต้องทำความเข้าใจว่าแหล่งกักเก็บน้ำของประเทศไทยในวันนี้ลดน้อยถอยลงกว่าอดีตมาก ในขณะที่ปริมาณฝนฟ้าก็ไม่ต่างจากเดิมเท่าใดนัก แต่เพราะแหล่งน้ำทั้งหลายตื้นเขินเก็บน้ำไม่ได้ ครั้นถึงเทศกาลหน้าฝนน้ำก็ล้นไหลบ่าเกิดเป็นอุทกภัยท่วมบ้านเรือนไร่นาสาโท จนพินาศวายวอดสิ้น แล้วน้ำนั้นเมื่อล้างผลาญจนเกิดความเสียหายใหญ่หลวงแล้วก็ไหลลงทะเลทิ้งไปเปล่าๆ โดยหาค่าอันใดมิได้

เพราะเหตุที่ไม่มีการกักเก็บน้ำเอาไว้อันเป็นเหตุเภทภัยน้ำท่วมใหญ่และน้ำไหลทิ้งลงทะเลไปหมดแล้ว สิ้นฝนลงเมื่อใดน้ำทั้งแผ่นดินก็แห้งขอด เกิดเป็นภัยแล้งที่เป็นพิบัติใหญ่หลวงแผ่ขยายไปทั่วประเทศ ถึงขนาดขาดน้ำกินน้ำใช้กันแล้ว

ดังนั้นปมเงื่อนก็คือการเพิ่มการกักเก็บน้ำทั่วประเทศให้ได้ผล ก็จะป้องกันน้ำท่วมในเทศกาลหน้าฝน และสิ้นฤดูฝนแล้วก็ยังมีน้ำเหลือกักเก็บไว้ในฤดูแล้งเหมือนดังแต่ก่อน

ประการที่สี่ ประเทศไทยมีแม่น้ำสายหลัก 7 สาย คือปิง วัง ยม น่าน จากเหนือสู่ใต้แล้วไหลรวมเข้าเป็นแม่น้ำเจ้าพระยาและมีแม่น้ำชี แม่น้ำมูล ที่ทอดตัวในภาคอีสานคู่ขนานกันจากตะวันตกไปสู่ตะวันออกตามลักษณะการลาดชัน ทำให้บรรดาน้ำทั้งหลายในภาคอีสานไหลรวมลงที่แม่น้ำชีและแม่น้ำมูล และไหลไปออกแม่น้ำโขง ไปให้ประเทศเพื่อนบ้านกักเก็บก่อนที่จะไหลทิ้งลงทะเลต่อไป

จะต้องตั้งโครงการใหญ่ขุดลอกแม่น้ำทั้ง 7 สายนี้ให้กว้างลึกอย่างน้อยเท่ากับในอดีต เพื่อให้สามารถรองรับน้ำมหาศาลจากภาคเหนือสู่ภาคกลางและกรุงเทพฯ และจากภาคอีสานทางด้านตะวันตกสู่ภาคอีสานทางด้านตะวันออกให้สำเร็จโดยไว

เมื่อใดที่ขุดลอกแม่น้ำทั้ง 7 สายนี้ให้อุดมดีดังแต่ก่อนก็จะรองรับน้ำทั้งภาคเหนือและภาคอีสานไม่ให้ไหลบ่าท่วมบ้านเมืองเหมือนในปัจจุบันนี้ น้ำท่า กุ้ง ปลา ปู ก็จะอุดมสมบูรณ์

ถ้าจะให้ดีก็ต้องตั้งโครงการสร้างเขื่อนกักเก็บน้ำตลอดสายแม่น้ำทั้ง 7 สายนี้เพื่อกักเก็บน้ำไว้ใช้ในฤดูแล้ง แต่ละชั้นแต่ละตอนเมื่อกักเก็บน้ำไว้เต็มที่ในเทศกาลฝนแล้วส่วนล้นเกินก็จะน้อยลง ไม่ไหลบ่าท่วมบ้านเมืองและไหลออกสู่ทะเลตามธรรมชาติ

ก็จะแก้ปัญหาทั้งภัยแล้งและน้ำท่วมในส่วนนี้ทั้งในภาคเหนือ ภาคกลาง กรุงเทพฯ และภาคอีสานไปพร้อมกัน

ประการที่ห้า นอกจากสายแม่น้ำทั้ง 7 สายแล้ว ประเทศไทยยังมีแหล่งน้ำอันอุดมสมบูรณ์ที่กักเก็บน้ำได้จำนวนมหาศาลมาแต่อดีต เช่น ทะเลสาบสงขลา ทะเลน้อยและบึงบางห้วยหนองต่างๆ ที่มีอยู่ในทุกภูมิภาคของประเทศไทยซึ่งในอดีตได้ใช้เป็นแหล่งน้ำกินน้ำใช้ของราษฎรอย่างอุดมสมบูรณ์ ก่อเกิดสภาพบ้านเมืองที่ในน้ำมีปลาในนามีข้าว ไม่เคยขาดแคลนให้อนาทรร้อนใจเลย

ต้องตั้งโครงการขุดลอกแหล่งน้ำสายน้ำบึงบางห้วยหนองต่างๆ ทั่วประเทศ ให้กว้างลึกอย่างน้อยเท่ากับในอดีต ฟื้นธรรมชาติคืนแก่แผ่นดิน ทดแทนพระคุณแผ่นดิน ก็จะสามารถกักเก็บน้ำไว้ได้ในฤดูฝนไม่ให้ไหลบ่าท่วมบ้านเรือนราษฎรเหมือนปัจจุบันนี้

ครั้นสิ้นฝนก็ยังคงมีน้ำที่กักเก็บไว้เป็นน้ำกินน้ำใช้ได้ตลอดฤดูแล้ง

ประการที่หก บรรดาโครงการพระราชดำริที่เกี่ยวกับแหล่งน้ำทั้งหลายทั่วประเทศนับพันโครงการจะต้องได้รับการทำนุบำรุงฟื้นฟูให้สำเร็จดังพระราชประสงค์ให้จงได้

ด้วยหกประการนี้ประเทศไทยก็จะแก้ไขปัญหาภัยแล้งและน้ำท่วมได้อย่างสมบูรณ์