ประธานาธิบดีวลาดีมีร์ ปูติน แห่งรัสเซียเป็นประธานการประชุมสุดยอดผู้นำ BRICS (บริกส์) ซึ่งเป็นกลุ่มขั้วอำนาจใหม่ทางเศรษฐกิจและความมั่นคงของโลก ที่เมืองคาซาน ตะวันตกเฉียงใต้ของรัสเซีย การประชุม 3 วัน ที่มีผู้นำประเทศยักษ์ใหญ่ของโลกมารวมตัวกันที่สำคัญเลขาธิการสหประชาชาติเข้าประชุมในฐานะผู้สังเกตการณ์ด้วย

การประชุมครั้งสำคัญมีขึ้นขณะที่รัสเซีย ทำสงครามติดพันกับยูเครนที่อเมริกาและตะวันตกแซงก์ชั่นกดดันรัสเซียทั้งทางเศรษฐกิจ การเมือง และความมั่นคง ในการประชุมที่มีประเทศคู่ปรปักษ์สหรัฐอเมริกา อาทิ รัสเซีย จีน อินเดีย อิหร่าน ร่วมปรึกษาหารือกัน ได้สร้างความหวั่นไหวให้สหรัฐอเมริกาและตะวันตกอย่างมีนัย

เนื่องจากว่านอกจาก 4 ชาติคู่ปรปักษ์อเมริกาและตะวันตกแล้ว ยังมีนายอันโตนิโอกูเตอร์เรส เลขาธิการสหประชาชาติ และผู้แทนจาก 36 ชาติทั่วโลก ร่วมประชุมในฐานะผู้สังเกตการณ์ ซึ่งแสดงให้เห็นว่าความพยายามของอเมริกาและประเทศตะวันตก ที่โดดเดี่ยวรัสเซีย ไม่เกิดมรรคผลใดๆ ซ้ำร้ายกลับเกิดผลเสีย ทางเศรษฐกิจและความมั่นคงแก่ผู้แซงก์ชั่นกดดันเสียเอง

ยุทธศาสตร์และความมุ่งมั่นของสหรัฐอเมริกา คือทำอย่างไรก็ได้ ให้จีนกับอินเดียและอิหร่านกับซาอุดีอาระเบีย เป็นศัตรูคู่ขัดแย้งตลอดกาล แต่การประชุมในเมืองคาซาน ปรากฏว่า จีน อินเดีย รัสเซีย อิหร่าน กระชับความสัมพันธ์กันอย่างเหนียวแน่น และยกระดับความสัมพันธ์เป็นหุ้นส่วนยุทธศาสตร์ครอบคลุมร่วมกันตลอดถึงความร่วมมือเศรษฐกิจการค้า

นายกรัฐมนตรี นเรนทรา โมดี ของอินเดีย กล่าวในที่ประชุมว่า“ซัมมิตครั้งนี้มีความสำคัญมาก นอกจากยกระดับความสัมพันธ์ครอบคลุมทุกด้านแล้ว บริกส์ได้มีสมาชิกใหม่ทางการเพิ่มขึ้น และยังมีอีก 13 ประเทศได้เป็นว่าที่สมาชิกใหม่ โดยที่นายกฯโมดี อ่านรายชื่อประเทศไทย กับ 12 ประเทศที่เข้าเป็นพันธมิตรหุ้นส่วนบริกส์

BRIC เป็นคำย่อตัวแทนของ 4 ประเทศเศรษฐกิจใหม่ ได้แก่ บราซิล รัสเซีย อินเดีย และ จีน ที่เป็นผู้ร่วมก่อตั้งเมื่อปี 2006 ชื่อกลุ่ม “BRIC” ต่อมา ประเทศแอฟริกาใต้เข้ามาร่วมเป็นสมาชิกด้วยในปี 2010 จึงทำให้เกิดชื่อใหม่เติม S เข้าไปเป็น “BRICS”

ปี 2023 BRICS รับ อิหร่าน อียิปต์ เอธิโอเปีย เข้าเป็นพันธมิตรหุ้นส่วนบริกส์ และ ยกระดับเป็นสมาชิกสมบูรณ์ในปี 2024 ดังนั้นประเทศไทยกับ 12 ประเทศที่บริกส์ประกาศเป็นพันธมิตรหุ้นส่วนใหม่ คาดหมายว่าประเทศไทย อินโดนีเซีย มาเลเซีย และเวียดนาม 4 สมาชิกอาเซียนกับอีก 9 ชาติจากภูมิภาค
อื่นๆ จะได้รับการยกระดับ เป็นสมาชิกกลุ่มบริกส์สมบูรณ์ระหว่าง BRICS ซัมมิต 2025

จะเห็นได้ว่า BRICS ขยายตัวเติบใหญ่ในห้วงเวลาไม่ถึงสองทศวรรษ ที่บราซิล รัสเซีย อินเดีย จีน แอฟริกาใต้ อิหร่าน อียิปต์ เอธิโอเปีย และประเทศสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ กลายเป็นกลุ่มเปลี่ยนเกมสร้างระเบียบโลกใหม่

และสิ่งแรกในระเบียบใหม่ของโลกที่บริกส์เปลี่ยนให้ คือ ระบบเงินตราที่บริกส์รณรงค์ให้ประเทศสมาชิกและพันธมิตรเลิกการพึ่งพาเงินดอลลาร์สหรัฐในการซื้อขายแลกเปลี่ยนสินค้าโดยการใช้สกุลเงินท้องถิ่นแทนยูเอสดอลลาร์ ที่ครอบงำระบบการค้าโลกมากว่าครึ่งศตวรรษ

BRICS News รายงานว่า ประธานาธิบดี สี จิ้นผิง ของจีน กล่าวในที่ประชุมสุดยอดผู้นำบริกส์ครั้งที่ 16 ที่เมืองคาซาน เมืองทางตะวันตกเฉียงใต้ของรัสเซีย ว่า....“มีความจำเป็นเร่งด่วนที่ต้องปฏิรูปสถาปัตยกรรมการเงินนานาชาติ” และบริกส์ต้องแสดงบทบาทนำในการส่งเสริมระบบใหม่ที่สะท้อนให้เห็นความเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ในความสมดุลของอำนาจเศรษฐกิจนานาชาติ

ประธานาธิบดีสี จิ้นผิง กล่าวในที่ประชุมด้วยว่า“ประเทศสมาชิกกลุ่มบริกส์ต้องยึดถือหลักการสามประการอย่างเคร่งครัด คือ 1.ไม่ขยายพื้นที่สงคราม 2.หยุดโหมกระพือไฟของความขัดแย้งไม่ทำให้สงครามรุนแรงขึ้น 3 ไม่ยั่วยุท้าทายต่อฝ่ายหนึ่งฝ่ายใด สมาชิกกลุ่มบริกส์ร่วมมือกันทำให้ลดความรุนแรงในวิกฤตยูเครนลงให้เร็วที่สุดเท่าที่จะทำได้..”

นสพ.เดอะการ์เดี่ยน รายงานว่าประธานาธิบดี วลาดีมีร์ ปูติน ผู้เป็นประธาน BRICS Summit 2024 กล่าวในพิธีเปิดประชุม เรียกร้องให้ใช้ทางเลือกใหม่ ในระบบจ่ายเงินนานาชาติ ที่สามารถป้องกันไม่ให้อเมริกาใช้ “ดอลลาร์ เป็นอาวุธทางการเมือง” ปูตินกล่าวในที่ประชุมว่า “เราต่างตระหนักดีว่า ดอลลาร์ถูกใช้เป็นอาวุธ ผมคิดว่า เป็นการผิดพลาดอย่างใหญ่หลวงของผู้กระทำสิ่งนี้” ปูตินกล่าว และแจงว่า ปัจจุบันการค้าจีน-รัสเซียใช้เงินหยวนจีนและเงินรูเบิ่ลรัสเซียในการทำการค้าสูงถึง 95% “เรา
ไม่เป็นคู่แข่ง SWIFT เราเสนอทางเลือกให้ใช้สกุลเงินของชาติสมาชิกในการค้า” ปูตินกล่าว

รัสเซียกำลังทำโครงสร้างพื้นฐานในระบบจ่ายเงิน โดยไม่ต้องผ่าน SWIFT ที่แบนไม่ให้รัสเซียใช้ Swift Code คือรหัสที่ใช้สำหรับการโอนเงินต่างประเทศ โดยชื่อเต็มๆ มาจาก Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunications (SWIFT) ใช้สำหรับโอนเงินระหว่างธนาคาร สู่ธนาคารเท่านั้น เป็นหลักการโอนเงินข้ามชาติที่มีมาตั้งแต่ปี 1977 และได้ปฏิรูปการทำธุรกิจระหว่างประเทศให้ปลอดภัยและรวดเร็วมากขึ้น แต่หลังจากรัสเซียรุกรานยูเครน SWIFT แบนรัสเซียไม่ใช้ระบบโอนเงินระหว่างธนาคาร

เดอะการ์เดี่ยน รายงานด้วยว่า ประธานาธิบดีปูติน กล่าวในที่ประชุมสุดยอด BRICS ว่า “กลุ่ม BRICS แซงหน้า G7 ในด้านอิทธิพลทางการเงินและช่องว่างจะขยายใหญ่ขึ้น โดยปูติน กล่าวว่า จากการลดพึ่งพายูเอสดอลลาร์ ประเทศกลุ่ม BRICS มีส่วนแบ่งอำนาจทางการซื้อ 36.7% ของความเท่าเทียมอำนาจการซื้อทั่วโลกในปี 2024 เมื่อเทียบกับ 30% ของกลุ่ม G7 และคาดว่าช่องว่างจะกว้างขึ้นอีก”

บลูมเบิร์ก (Bloomberg) รายงานว่า กองทุนการเงินระหว่างประเทศ (International Monetary Fund : IMF) คาดการณ์ว่าเศรษฐกิจโลกมีแนวโน้มที่จะพึ่งพากลุ่มบริกส์ (BRICS) ซึ่งเป็นกลุ่มประเทศเศรษฐกิจเกิดใหม่ เพื่อขับเคลื่อนการเติบโต มากกว่าที่พึ่งพากลุ่มประเทศตะวันตกที่มีฐานะร่ำรวย IMF คาดในช่วง 5 ปีข้างหน้าเศรษฐกิจโลกจะพึ่งพากลุ่มบริกส์ (BRICS) หนักมาก จีนนำโด่งเป็นผู้ขับเคลื่อนการเติบโตของเศรษฐกิจโลก ครองส่วนแบ่ง 21.7% ของการเติบโตทั้งโลก กลุ่มประเทศตะวันตกฐานะร่ำรวยลดบทบาทลง รวมถึงสหรัฐที่มีส่วนในการเติบโตของโลกน้อยกว่าอินเดีย

เดอะการ์เดี่ยนรายงานด้วยว่า ความริเริ่มเลิกใช้ดอลลาร์อาจเป็นข้อเสนอสำคัญที่สุดจากซัมมิตครั้งนี้ ที่ทำให้ประธานาธิบดีปูติน มีที่ยืนสง่าในเวทีสากล ตั้งแต่รัสเซียรุกรานยูเครนในเดือนกุมภาพันธ์ 2022

เนื่องจากว่า ศาลอาญาระหว่างประเทศ (ไอซีซี) ออกหมายจับ วลาดีมีร์ ปูติน ประธานาธิบดีรัสเซีย ในข้อกล่าวหาก่ออาชญากรรมสงคราม โดยเน้นประเด็นไปที่การส่งตัวเด็กๆ ชาวยูเครนไปยังรัสเซียโดยมิชอบ ไอซีซี ระบุว่า อาชญากรรมดังกล่าวเริ่มต้นขึ้นตั้งแต่วันที่ 24 กุมภาพันธ์ 2022 เมื่อรัสเซียเปิดฉากรุกรานยูเครนอย่างเต็มรูปแบบ โดยพบหลักฐานว่าปูตินก่ออาชญากรรมดังกล่าวทั้งทางตรงและทางอ้อมผ่านการสมรู้ร่วมคิดกับหลายฝ่าย

ตั้งแต่ไอซีซีออกหมายจับประธานาธิบดีปูติน จำกัดการเดินทางเยือนประเทศที่มีอนุสัญญาเป็นภาคีไอซีซี ดังนั้น การที่ผู้นำหลายประเทศ รวมทั้งเลขาธิการสหประชาชาติเดินทางไปพบประธานาธิบดีปูตินในดินแดนรัสเซีย จึงถือว่าเป็นเวทีสากลที่สง่างามของผู้นำรัสเซีย

สำนักข่าวป้องกันพลเรือนยูเอส อ้างข้อมูลจากกองทุนการเงินระหว่างประเทศ หรือ IMF แถลงว่า ตั้งแต่รณรงค์ลดพึ่งพาดอลลาร์สหรัฐ ปัจจุบันเศรษฐกิจรัสเซียใหญ่เป็นอันดับสี่ของโลก ปัจจุบันรัสเซีย จีนและหลายประเทศสมาชิกบริกส์ใช้สกุลเงินท้องถิ่นในการซื้อขาย จ่าย/รับแลกเปลี่ยนสินค้า ประเทศไทยซึ่งสามารถใช้เงินบาทซื้อขายสินค้ากับรัสเซียได้โดยไม่ต้องเปิดตราสารเครดิต (letter of credit) เป็นดอลลาร์ ก็สามารถใช้เงินบาทไทยทำการค้ากับรัสเซียได้

ดังนั้นเมื่อประเทศไทยเป็นสมาชิกบริกส์สมบูรณ์ เงินบาทของไทยนอกจากใช้ทำการค้ากับจีน รัสเซีย อินเดียได้แล้ว เงินบาทไทยอาจสะดวกในการค้ากับอีกหลายประเทศในกลุ่มบริกส์

สุทิน วรรณบวร